Бадаргуулт т?р
Чин улсын хаан
Хаанчлал	1875.02.25 - 1908.11.14 (33 жил, 11-р хаан)
Т?рс?н огноо	1871 оны 8 сарын 14 ( 1871-08-14 )
Т?рс?н газар	Бээжин
?нг?рс?н огноо	1908 оны 11 сарын 14 (37 насалсан)
?нг?рс?н газар	Бээжин
Оршуулсан	Чингийн баруун бунхан
?мн?х	Б?рэн засагч
Удаах	Хэвт ёс
Эцэг	Чунь ван
Эх	Ваньжэнь
Ургийн овог	Aйсингиоро
Оны цол	манж : Бадаранга доро монгол : Бадаргуулт т?р хятад : Гуаншюй

Бадаргуулт т?р (1871?1908; 37 насалсан) ? 1875?1908 онд ?рг?мжл?гдс?н манж Чин улсын арван нэгд?гээр хаан байв.

Бага нас [ засварлах | кодоор засварлах ]

Зайтянь 1871 онд Чунь чин ван Ишюаний ехэнара овогт Ваньжэнь хатнаас т?ржээ. ?мн?х Б?рэн засагч хаан залуугаараа х??тэй бололг?й, бурхан болсон б?г??д т??нийг хэн залгах вэ гэхэд Цыши хатан эх, ??рийн д?? охин Ваньжэнь, Т?р гэрэлт хааны 7-р х?? Чунь чин ван Ишюань хоёрын дундаас гарсан д?рв?н настай х??г 1875 онд шинэ хаанаар ?рг?мжилж ?мн??с нь т?р барих ажлаа ?ргэлжл??лжээ.

Хааны оны цолыг монголоор Бадаргуулт т?р , манжаар Бадаранга доро , хятадаар Гуаншюй (Guangxu) , хааны с?мийн цолыг хятадаар Чин Дэзун гэдэг. 1881 онд Т?гээмэл элбэгт хааны их хатан Цыань хатан эх нас барсанаар, Цыши эх хатан Чин улсын хамгийн их эрх мэдэлтэй нэгэн болжээ..

Т?р барьсан нь [ засварлах | кодоор засварлах ]

1886 онд Бадаргуулт т?р хаан ордны бичигтэй танилцах болж, дараа жилийн хавар газар хагалах ёслолд оролцжээ. 1889 онд хаан 18 нас х?рэхэд Цыши хатан албанаас буужээ. ??ний дараа эзэн хааныг Цыши хатан т??нд ??рийн ах Г?йшяний охин Ехэнара Жинф?нийг хааны их хатнаар сонгоод, м?н Татара овогт Чанш? сайдын эгч д?? хоёр охидыг татвар эмээр сонгож хамтад нь хуримын ёсыг г?йцэтгэв.

Бадаргуулт т?р ??р?? т?р барих болсон боловч Цыши эх хатны хараа хяналтанд хэвээр байв. 1894-1895 онд Япон-Манжийн дайнд Чин улс ялагдал х?лээснээр Тайваний 64 арал, Ляодун хойг ийн Люйшунь боомт , Чосоны вант улс зэрэг газар нутгийг Японд алдав. Энэ дайнд ялагдал х?лээсний дараа Япон шиг ?ндсэн хуульт хаант засагтай болоё хэмээн 1898 онд улс т?р, эдийн засаг, нийгмийг хамарсан ≪ Зуун ?дрийн шинэчлэл ≫-ийг эхл??лжээ. Энэ шинэчлэл бол Чин улсын т?рийг м?хл??с аврах гэсэн Шинэ засгийн бодлогийн ?ндэс суурь байсан юм.

Сайд нарыг сольж, зам харилцаа, аж ?йлдвэр, т?рийн албаны шалгалтыг ??рчил?х болж, Бээжингийн их сургуулийг ??сгэж, Лу-Ханий т?м?р замыг барихаар болов. Т?рийн албанаас халагдсан, шинэчлэлийг эсэрг??цэгч талынхан Цыши хатанд гомдоллон очсон б?г??д Цыши хатан Рунлу, Дун Фушян нарын цуглуулсан цэргийн х?ч,цэргийн н?л?? б?хий жанжин Юань Шикай т?л?вл?г?? задруулж хатны итгэлийг олж авсан байна. Ингэснээр Цыши хатан Бадаргуулт т?р хаанаас т?рийн тамгыг хураан авч, эзэн хааны хэрэгж??лсэн шинэчлэлийг зогсоогоод, хуучин ёсоор т?рийг удирдах болсон. Эзэн хаан Зайтянийг дотоод ордонд нь хорьжээ.

Х??хэлдэй хаан [ засварлах | кодоор засварлах ]

1898 оноос хойш хаан албан бусаар т?рийн эрх мэдэлг?й болов. 1900 онд Ихэтуаний бослогоос Цыши эх хатны хамтаар дайжиж нийслэлийг орхин гарч, 1902 онд эргэн иржээ. Хаан ?р??нд?? цаг н?хц??ж, Дэр Лин г?нжээр англи хэл заалгаж ?нг?р??д?г болсон.

Хаан 1908 оны 11 сарын 14-нд 37 насандаа таалал т?гсс?н. Маргааш нь Цыши хатан эх ?вчн??р ??д болсон б?г??д т??хчид Цыши хатан бодлогыг нь ??рчл?х??с болгомжилж хааныг хордуулсан гэх ба Юань Шикай хааны эрх сэргэхээс болгоомжилж хордуулсан байж ч болох талаар дурддаг.

Гэр б?л [ засварлах | кодоор засварлах ]

• Эцэг: Чунь чин ван Ишюань
• Эх: Ехэнара овогт Ваньж?н
• Д?? нар: Чунь чин ван Зайф?н , Бэйл Зайшюнь, Бэйл Зайтао

Хатан, татвар [ засварлах | кодоор засварлах ]

1. Ехэнара овогт Лунюй бэлэвсэн хатан , Цыши хатны ах Ехэнара Г?йшянь г?нгийн охин. Жинхэнэ нэр Жинф?н, эзэн хааныг 1908 онд ?хсний дараа Лунй хэмээх цол х?ртсэн. Х??хэдг?й.
2. Татара овогт Жинь татвар эм, Чанш? сайдын охин.
3. Татара овогт Жэнь татвар эм (хайртай хатан нь Жэнь), Чанш? сайдын охин.

Гурван хатантай байсан боловч аль ч хатан нь х??хэд т?р??лээг?й ?нг?рс?н. Т??ний орыг ач д?? 2 настай П?и залгаж, Бадаргуулт т?рийн бэлэвсэн их хатан Лунюй , шинэ хааны эцгийн хамтаар т?р барьжээ.