АНУ-ын Тусгаар тогтнолын Тунхаглал ( англи. United States Declaration of Independence ) ? Умар Америк тив дэх Их Британийн колониуд ??рийн тусгаар тогтнолоо зарласан т??хэн баримт бичиг. Энэх?? баримт бичгийг Пеннсилвани мужийн Филадельфи хотод 1776 оны 7-р сарын 4-нд Тивийн хоёрдугаар конгресс санал нэгтэй баталсан байна.

Тусгаар тогтнолоо тунхагласан тус ?д?р буюу 7-р сарын 4-ний ?дрийг АНУ-д "Тусгаар тогтнолын ?д?р" болгон тэмдэглэдэг болсон юм. Уг тунхаг нь м?н Их Британийн колониудыг " Америкийн Нэгдсэн Улс " гэж нэрлэсэн анхны албан ёсны баримт бичиг юм.

Тунхаглалыг баталсан тухай [ засварлах | кодоор засварлах ]

1774 оны 9-р сарын 5-нд Филадельфи хотод тивийн анхдугаар конгресс хуралдаж, колонийн эрх ашгийг хамгаалсан багц хууль боловсруулж, ялгаварлан гадуурхах ?йлдлийг б?рэн арилгах х?ртэл Их Британийн бараа б?тээгдэх??нийг хориглохыг зарлажээ. Гэвч Английн парламент болон хаан III Жорж (англи. George William Frederick, George III , 1738? 1820) Тивийн анхдугаар конгрессын шаардлагыг няцааснаас хойш хоёр талын хооронд зэвсэгт м?рг?лд??н гарах нь гарцааг?й болсон юм. Тивийн анхдугаар конгрессыг зарлан хуралдуулж, т??нээс гаргасан шийдвэр??д нь ?ндсэндээ Америкийн колониудын хамтарсан, зохион байгуулалттай ?йл ажиллагааны анхных болсон байв. Дараа нь тэднийг нэгтгэх ?ндэс суурь тавигдаж, Тивийн хоёрдугаар конгресс дээр хамтарсан цэргийн ажиллагаа зохион байгуулах нэгдсэн шийдвэр гарчээ.

Дайны ?ед аль хэдийн эх орон, тусгаар тогтносон улсуудын статустай болж, колони байхаас б?рэн салах х?ртэл тэмцэх х?сэл эрмэлзэл т?л?вшжээ. 1776 оны 5-р сарын 15-нд Жон Адамсын санал болгосноор Конгресс Англиас тусгаар улс байгуулахыг албан ёсоор з?вш??р?в. Колониудын ?ндсэн хуулиуд нь х?н амын ардчилсан эрхийг ?рг?ж??лсэн байна.

Англиас салах шаардлагатай гэсэн асуудал 1776 оны эхээр улам ихээр яригдаж эхэлсэн юм. 3-4-р сард хэд хэдэн муж т?л??л?гчд?д?? энэ асуудлыг шийдвэрлэх эрхийг нэгэн зэрэг олгосон байв. Эдгээр нь ?мн?д Каролина, Хойд Каролина, Жоржиа, дараа нь б?х бусад Шинэ Англи байв. 5-р сар гэхэд з?вх?н Нью-Йорк, Нью Жерси, Мэрилэнд, Пенсильванийн т?л??л?гчид ийм эрх мэдэл авааг?й байжээ. 1776 оны 5-6-р сард Канад руу хийсэн довтолгоо б?рэн б?тэлг?йтсэн; Францын тусламжг?йгээр дайнд ялах боломжг?й нь тодорхой болсон б?г??д Францтай гэрээ байгуулахын тулд тусгаар тогтнол зайлшг?й шаардлагатай байв. Англи улс Германы х?лсний цэрг??дийг колони нутагтаа ашиглах гэж байна гэсэн цуу яриа тарж эхлэв. 5-р сарын дундуур Тивийн Конгрессын гиш??дийн дийлэнх нь Англиас салж, засгийн газраа байгуулах шаардлагатай гэж ?зжээ. Ийнх?? 1765 онд автономи сэргээх х?д?лг??н нь б?рэн тусгаар тогтнолын т?л??х тэмцэл болж хувирсан байна.

Тунхаглалыг 1776 оны 7-р сарын 2-нд сайшаасан б?г??д 7-р сарын 4-ний орой Конгрессын ер?нхийл?гч Хэнкок, нарийн бичгийн дарга Томсон нар гарын ?сэг зурснаар тунхаглалыг баталгаажуулав. Нийт 56 гарын ?сгийн 28 нь хуульч, 13 нь худалдаачин, 8 нь тариаланчин, 7 нь янз б?рийн мэргэжлийн т?л??л?гчийнх байв. Нью-Йоркийн т?л??л?гчид шаардлагатай эрх мэдэлг?йн улмаас санал хураалтад оролцоог?й б?г??д хэд хоногийн дараа 7-р сарын 15-нд саналд нэгджээ.

Тунхаглалын т?с?л [ засварлах | кодоор засварлах ]

Тунхаглалын т?слийг Томас Жефферсон , Жон Адамс , Бенжамин Франклин , Рожер Шерман, Роберт Ливингстон нараас б?рдсэн Тивийн конгрессын таван гиш??нээс б?рдсэн комисс бэлтгэх даалгавар авсан юм. Гэсэн хэдий ч Тунхаглалын т?слийг боловсруулах эрх мэдэл Томас Жефферсонд очсон б?г??д тэрээр 17 хоног (6-р сарын 11-ээс 28-ны хооронд) ажиллаж, т?р?л б?рийн шинжлэх ухааны товхимол болон бусад хорооны гиш??дийн тусламжийг авчээ.