Фра?о Тахи 1526 ? 1573 бил хрватско-унгарски барон, врховен стабилен господар на Кралството Унгари?а и господар на Суседград , Стубица и Статенберк. То? бил оженет со ?елена Зрински, сестра на Хрватот Бан Нилока III Зрински . Неговата ?ерка била првата сопруга на Бан Петар Ердеди. ^[1] То? е запаметен во истори?ата како непосреден виновник на - Востанието на Мати?а Губец од 1573 година ^[2] .

Улогата на Мати?а Губец во селанскиот бунт [ уреди | уреди извор ]

Непосредна причина за бунтот бил теророт на Фра?о Тахи, ко? во 1564 г. со купува?е станал сопственик на Статенберк ка? Пту? и половина од имотот на Суседград и До?а Стубица. То? се обидел да ?а окупира другата половина од имотот на сметка на благородниците Амброси? Грегорианц и Урсула Мекницер-Хенинг, кои затоа воделе вооружена борба против него (поме?у 1565 и 1572 година), вклучува??и ги во неа нивните кметови. ^[2]

Тахи го окупирал сво?от нов имот на 14 ?уни 1564 година со 40 во?ници и веднаш ги ставил под стража старите сопственици (сосопственици) - Урсула Хенингова и не?зината ?ерка. Урсула му се пожалила на насилството на самиот крал, ко? на 10 ноември 1564 година му наредил на Тахи во писмо да не се меша со Хенингите да уживаат во нивната половина од имотот, но Тахи ?а игнорирал наредбата на кралот. Откако не успеала да се ослободи од Тахи со законски средства, Урсула се пожалила на сво?от братучед, подбан Амброс Грегорианац и ги вооружила своите кметови: на 27 ?ануари 1565 година (додека Тахи бил во Пожун) слугите на Урсула и околу 800 вооружени селани ги окупирале тврдините на Суград. а Стубица речиси без отпор (само Иван Задори, кастеланот бил ранет), го ограбиле и го протерале семе?ството на Тахи во Загреб. На 1 февруари 1565 година, кметовите на Урсула го окупирале и ограбиле имотот на замокот на Тахи Петар Петричеви? во Гор?а Стубица. Во тужбата против кралот Тахи, то? проценил дека му била причинета штета од 25.000 форинти. Тахи доби поддршка од кралот и Бан Петар Ердеди; откако Урсула ?а одби заповедта на кралот да го пушти Тахи назад во владение, во?ската Бан (забрани Петар со 200 лу?е и 3 топови ^[3] ) тргнала насилно да го одземе имотот. Битката ка? Суседград на 3 ?ули 1565 година завршила со тежок пораз на во?ската на Бан: подбанецот Амброз Грегори?анец и суседградско-стубичките кметови (околу 3.000) толку ?а поразиле благородната во?ска што дури и го оставиле знамето Бан на бо?ното поле. ^[4]

По битката, 25 ?ули 1565 година Хрватскиот парламент го соборил Подбан Амвроси? и ги обвинил него, Уршула Хенингова и нивните поддржувачи за велепредавство за напад на кралскиот вицекрал Бан,Суседград и Стубица му биле предадени на Тахи, а половината од имотот на Хенинг била ставена под присилна управа, прво на самата забрана (1565-66), потоа на кралската комора (1566-69 под надзор на благородникот Ст?епан Грдак), а потоа во 1569-72 г. му била дадена под закуп на самиот Тахи. Откако го зазел целиот имот, Тахи ?а искористил приликата да им се одмазди на сите поддржувачи на семе?ството Хенинг, погубил два?ца ситни благородници без суде?е (Иван Сабов и Ст?епан од Брдовац ), седум кметови биле обесени, а поголем бро? биле протерани од имотот, за останатите ги удвоил обврските надвор од законот, а незаконски давачки и кулук се изрекувани и извршувани со брутално насилство. ^[4] Насилството на Тахи е познато од сочуваните тужби на комесарот Грдак, кралската комора спровела две истраги против Тахи, но неговото вли?ание на судот довело до нивно суспендира?е, и пове?е: Грдак бил разрешен во 1569 г. а целиот имот му бил предаден на Тахи на 3 години, на име на кралскиот долг од 4.888 форинти за платите на кралските ко?аници во Ка?ижа , каде што Тахи бил капетан. ^[4]

На почетокот на 1571 г Хенингови купиле помилува?е и вра?а?е на имотот од императорот Максимили?ан за 10.000 форинти. По подмирува?ето на долговите на кралот кон Тахи, управата на комората била повторно воведена на кра?от на 1571 година. Тахи ги уапсил нарачателите на кралот, што довело до бунт на кметот против Тахи на 24. декември 1571 година, кои имале 21 година. ?Во уни 1572 година го зазел замокот во Стубица и го опседнал Суседград. За време на бунтот, коморската управа, заедно со бунтовничките селани, поднеле тужби против Тахи во два наврати (кои ги поднеле кметските пратеници во Загреб и Виена ): во нив тие тужеле за обесчестува?е на селанските сопруги и ?ерки, протерува?е. на селани од нивните имоти, незаконски давачки, размена на пари закупнина во натура (половина), конфискаци?а на добиток, присилно купува?е на расипано манорско вино, хране?е на манурски кучи?а за време на гладната 1569-70 година. Конечно, кралската комиси?а ги смирила бунтовните селани и повторно ?а вовела Урсула Хенингова во владение на 6-ти август 1572 година, по 7 години егзил. Ме?утоа, на Тахи му било доделено половина од имотот до разрешува?е на кметската тужба против него (со ветува?е дека нема да ги казни бунтовниците), а хрватскиот Сабор (плаше??и се од какво било движе?е на кметовите) се из?асниле на 18 г. ?ануари 1573 година се из?асниле дека селаните се предавници и побарале помош од кралската во?ска за да ги казни. ^[4] Затоа на 29 ?ануари 1573 г избувнало општо востание на Востание на Мати?а Губец . ^[2]

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Литература [ уреди | уреди извор ]