Теодор Фонтане
Роден/а	30 декември 1819 ( 1819-12-30 ) Но?рупин , Бранденбург , Пруси?а
Починат/а	20 септември 1898 (1898-09-20) (возр. 78) Берлин , Германи?а
Занима?е	Писател
Националност	Германец
Период	19 век
Жанр	Роман
Знача?ни дела	Ефи Брист

Теодор Фонтане ( германски : Theodor Fontane ; 30 декември 1819 ? 20 септември 1898 ) бил германски романописец и поет, на?важен реалистичен писател во 19 век ко? пишувал на германски ?азик .

Животопис [ уреди | уреди извор ]

Теодор Фонтане е роден на 30 декември 1819 година во Но?рупин, во покраината Бранденбург , како син на аптекар со потекло од француските хугеноти. Во периодот 1836-1849, работел како аптекар во пове?е места низ Германи?а , а на?после се доселил во Берлин. Во 1860-1870 бил уредник на ?Новите пруски новини“, а до 1890 година бил театарски критичар во ?Фосовите новини“. Умрел во Берлин, на 20 септември 1898 година. ^[1]

Творештво [ уреди | уреди извор ]

По доселува?ето во Берлин, Фонтане станал член на книжевното друштво ?Тунел под Шпре“. Првите песни ги об?авил во 1851 година, а поетското признание го стекнал со збирката ?Балади“ од 1861 година во кои го опе?ува херо?ството. Како новинар, во два наврати престо?увал во Англи?а , создава??и ги патописите ?Едно лето во Англи?а“ (1854) и ?Од онаа страна на Твид“ (1860). Исто така, пишува?и за патува?ата по родниот кра?, остварил голем успех со ?Патува?ата по Бранденбуршката покраина“ (1862-1882). Во патописите , Фонтане се покажал како одличен наб?удувач ?со реално ?асен и човечки топол поглед“, со умешност да ги доживее пределите и лу?ето и во патеписите складно да ги воведе историските личности и настани кои ги прикажува истовремено реалистично и поетски. Фонтане започнал да пишува романи прилично доцна, откако навлегол во седмата децени?а од животот и во то? поглед, то? е вистински книжевен феномен. На возраст од 60 години, во едно писмо до неговиот издавач, Фонтане напишал: ??ас допрва почнувам. Ништо не лежи зад мене, с? е пред мене...“ Во 1878 година го об?авил историскиот роман во стилот на Волтер Скот , ?Пред бурата“, а неговото второ дело од ово? жанр е малиот роман ?Шахот од Вутено“ (1883). Низата од општествени романи ?а започнал со ?Адултера“ (1882), а ?а продолжил со ?Сесил“ (1887), ?Скита?а и забуни“ (1888), ?Стина“ (1890), ?Госпо?ицата ?ени Тре?бел“ (1892), ? Ефи Брист “ (1895) и ?Штехлин“ (1898). Исто така, то? об?авил и две автобиографски дела: ?Годините на моето детство“ (1894) и ?Од дваесеттата до триесеттата“ (1898). ^[2]

Фонтане е еден од првите германски писатели ко? ?а отфрлил провинциската ориентаци?а. То? е на?важен претставник на реализмот и творец на општествениот роман во германската книжевност . Поврзува??и ги високата уметност на раскажува?ето со критичкото чувство за времето и просторот, то? е автор на неколку дела што заземаат важно место во светската книжевност. Основната тема во неговите романи е германското општество во втората половина на 19 век, опишува??и ги сите општествени слоеви: буржоази?ата , благородништвото , офицерите и занаетчиите, со исклучок на работниците. Него го привлекувале општествените проблеми на неговото време, првенствено судирот ме?у благородништвото и новата гра?анска класа. Притоа, то? покажува одредена симпати?а кон благородништвото, но не му ласка, а неговата критика се изразува низ осудата на конвенционалната лага и кодексот на честа ко? е во спротивност на човечноста. Иако имал конзервативни ставови, Фонтане секогаш покажува разбира?е за човекот и за животот ко? не им робува на цврстите принципи. Ка? него е присутна носталги?а кон минатото, но секогаш е отворен за новото. Така, во сво?от последен роман, ?Штехлин“, то? пишува: ??ас го почитувам она што постои. Но покра? тоа, секако, и она што настанува, зашто токму она што настанува наскоро ?е биде она што постои. С? што е старо треба, ако е оправдано, да го сакаме, но всушност треба да живееме за новото. А пред с?, никогаш не смееме да ?а заборавиме големата поврзаност на нештата.“ ^[3]

При пишува?ето, Фонтане не се истакнува себеси, туку насто?ува да биде об?ективен, остава??и нештата да зборуваат за себе. Во неговото дело се забележуваат работата, истра?носта и критичкиот дух; то? пишувал полека и совесно, со денови бара??и го вистинскиот збор и сметал дека во пишува?ето е пресудна упорноста, зашто моментите на ?големата инспираци?а“ се ретки. Во то? поглед, то? истакнува: ?Целото мое творештво е психографи?а и критика., создава?е во темница, дотерува?е на светлина.“ Критиката ?а изедначува со спознанието и во то? поглед се слага со Гете , држе??и се пове?е до сво?от разум, отколку до фантази?ата. Навистина, повремено, и ка? него се присутни романтичарските сфа?а?а, но дури и тогаш, останува рационален и насто?ува да биде современ и со модерен вкус. То? раскажува убаво и забавно и никогаш не е здодевен во раскажува?ето. Своите теми не ги измислувал, туку ги пронао?ал во вистинските настани или анегдотите , а потоа, врз реалната основа ?а градел сво?ата приказна. Фонтане е уметник на ни?ансите и деталите при што не кажува с?, туку само го навестува она што треба да се каже, т.е. то? употребува послаби изрази за посилно да го истакне она за кое пишува. За него, ?она што е големо, зборува самото за себе“ и то? ?а сака анегдотата, смета??и дека таа кажува пове?е од трактатот. Како и пове?ето големи реалисти, и за него е сво?ствен хуморот , а исто така, то? бега од фразата и од патосот. Неговите дела се смеса од ирони?а и меланхоли?а , но сепак, Фонтане не трага по мрачните страни на животот, иако ги познава злото и трагиката на животот; впрочем, само еден негов роман има сре?ен кра?. ^[4]

Романите на Фонтане се одликуваат со чиста конверзаци?а и то? умее вешто да го води ди?алогот. Ка? него, разговорот тече како во добро драмско дело, а ликовите зборуваат природно и лесно. Всушност, карактерот на неговите книжевни ликови на?многу се открива од нивниот говор. Во неговите последни романи, ди?алогот добива хипертрофични форми и раскажува?ето со претвора во ?артистичка игра на тонот и духот“, а она што стои ме?у разговорот делува како забелешките за де?ствието во драмските дела. Таквата конверзаци?а се води на штета на де?ствието, но ниту тогаш не е лишена од привлечност и подлабоко значе?е. Често, посто?ат сличности во начинот на ко?што се изразуваат неговите ликови, но сепак, Фонтане умее да ги диференцира. На?после, во неговите ди?алози е присутен и философскиот тон, т.е. неговите романи обилуваат со поенти и рефлексии кои спонатно извираат од ситуаци?ата така што делуваат природно. ^[5]

Стилот на Фонтане е ?асен и може да се опише како импресионистичка проза ко?а со неколку карактеристични црти ги обликува ликовите и ги прикажува ситуациите. То? насто?ува стилот да го изведе од самата стварност. Така, на поправките направени од еден издавач, Фонтане реагирал со следниве зборови: ?... ?ас си вообразувам дека сум стилист, не еден од оние... кои за с? имаат еден тон и еден облик, туку вистински стилист. А тоа значи, писател... ко?, секогаш варира??и, сво?от стил го изведува од предметите што ги опишува.“ Ме?утоа, оваа теори?а не е секогаш доследно применета во неговите дела: иако насто?ува нештата да ги прикаже об?ективно, то? го прави тоа на посебен начин, така што неговиот стил останува сличен и во тонот и во структурата. Прецизноста и економичноста во изразот, извонредната способност за ?азично сенче?е и елегантната подвижноста на фразата се основните одлики на неговиот стил ко? понекогаш преминува во манизирам. ^[6]

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

Викиизворот на германски има изворна содржина поврзана со оваа стати?а:

Теодор Фонтане

? Теодор Фонтане “ на Ризницата  ?

• Дела од Теодор Фонтане на Интернет Архив (англиски; германски )
• Дела од Теодор Фонтане на проектот ?Гутенберг“ (англиски и германски)
•   Chisholm, Hugh, уред. (1911). ?Фонтане, Теодор“  . Encyclopædia Britannica (11. изд.). Cambridge University Press.

Наводи [ уреди | уреди извор ]