| ?азикот свази
|
|
лице
|
лиСвати
|
|
народ
|
емСвати
|
|
?азик
|
сиСвати
|
|
држава
|
еСватини
|
Географска распространетост на свази во ?АР: дел од населението што говори свази во домот.
|
0?20%
20?40%
40?60%
| |
60?80%
80?100%
|
Географска распространетост на свази во ?АР: густина на населението што говори свази во домот.
|
<1 /км²
1?3 /км²
3?10 /км²
10?30 /км²
30?100 /км²
| |
100?300 /км²
300?1000 /км²
1000?3000 /км²
>3000 /км²
|
Свазискиот
(
свати
,
сисвати
; изворно:
siSwati
;
зулу
:
isiSwazi
) е
банту-?азик
од групата на
нгунски ?азици
што се говори во
Есватини
(порано Свазиленд) и
?АР
од народот
Свази
. Се смета дека има 3 милиони говорници и е присутен во образованието во Есватини и некои ?ужноафрикански училишта во подрач?ето на Мпумаланга и Кангване. Свази е
службен ?азик
во Есватини (заедно со англискиот) и еден од 11-те службени ?азици на ?АР.
Изворното име на ?азикот е ?свати“, но во светот ?азикот е попознат по ?свази“, неговото име на
зулу
. ?азикот е на?сроден со ?тугелскиот“ нгунски ?азик пути, но е мошне близок и со ?зундските“ нгунски ?азици:
зулу
,
?ужен ндебеле
,
северен ндебеле
и
коса
.
Свази во Есватини може да се подели на четири ди?алекти, што одговара на четирите административни региони во зем?ата: хохо, лубомбо, манзини и шиселвени.
?азикот има барем две вари?анти: стандардниот, застапен на северниот, централниот и ?ужниот дел на зем?ата, и помалку престижната вари?анта што се говори на останатите места.
Во на??ужните делови од зем?ата, ?азикот има знача?ни вли?ани?а од зулу. Ово? втор ди?алект не се смета за вистински свази. Истото важи и за на?голем дел од говорниците на свази во ?АР (претежно во покраината
Мпумаланга
и во
Совето
) се сметаат дека говорат нестандарден ?азик.
За разлика од вари?антата на ?угот од Есватини, вари?антата во Мпумаланга има помалку вли?ани?а од зулу, па затоа се смета за поблиска до стандардниот свази. Ме?утоа, оваа вари?анта се одликува со мошне различна интонаци?а и тон, што звучи необично за стандардните говорници и се смета дека ова е вли?ание од другите околни ?азици.
Стандардната престижна вари?анта (во северен и централен Есватини) има карактеристичен бавен ритам со силно нагласува?е на зборовите.
[2]
Именката (
libito
) се состои од два дела: претставка (
sicalo
) и основа (
umsuka
). Според претставките, именките можат да се групираат во класи со свои редни броеви, за полесна споредба со другите
банту-?азици
.
На следнава табла се дадени именските класи, според паровите еднина-множина.
| Класа
|
Еднина
|
Множина
|
| 1/2
|
um(u)-
1
|
ba-, be-
|
| 1a/2a
|
Ø-
|
bo-
|
| 3/4
|
um(u)-
1
|
imi-
|
| 5/6
|
li-
|
ema-
|
| 7/8
|
s(i)-
2
|
t(i)-
2
|
| 9/10
|
iN-
3
|
tiN-
3
|
| 11/10
|
lu-, lw-
|
|
| 14
|
bu-, b-, tj-
|
|
| 15
|
ku-
|
|
1
umu-
го заменува
um-
пред едносложни основи, како на пр.
umu
ntfu
(човек).
2
s-
и
t-
ги заменуваат
si-
и
ti-
пред основи што почнуваат на самогласка, како на пр.
s
andla
/
t
andla
(рака/раце).
3
Пополнувачот
N
во претставките
iN-
и
tiN-
за
m
,
n
или воопшто без буква.
- ↑
Jouni Filip Maho, 2009.
New Updated Guthrie List Online
- ↑
Su-I Chen and Gloria Malambe,
Palatalization in SiSwati: An Optimality Theoretic Approach
, in Maddieson & Hinnebusch (eds.),
Language History and Linguistic Description in Africa
(1998), стр. 138