Римската држава во античко време
Оваа стати?а е дел од сери?алот за политиката на римската држава
Периоди
Римско Кралство 753?509 п.н.е. Римска Република 509?27 п.н.е. Римска Импери?а 27 п.н.е. ? 1453 н.е. Западен двор 395 ? 476 Источен двор 395 ? 1453 (единствен двор после 476 година) Принкипат 27 п.н.е. ? 284 н.е. Доминат 284?641 Времеслед
Римски устав
Устав на Кралството Устав на Републиката Устав на Импери?ата Устав на доцноантичката Импери?а Сенат
Преседан и право
Римско право Ius Империум Mos maiorum Колеги?алност Auctoritas Римско држав?анство Cursus honorum Senatus consultum Senatus consultum ultimum
Собрани?а
Кентуриско Куриско Плебе?ски Племенско
Редовни магистрати
Конзул Претор Квестор Промагистрат Едил Трибун Кензор Управник
Вонредни магистрати
Коректор Диктатор Магистер еквитум Конзулски трибун Рекс Триумвири Декемвири
Титули и почести
Римски император Легат Дукс Офикиум Презес Префект Викар Вигинтисексвири Триумвир монеталис Ликтор Магистер милитум Император Принкепс сенатус Понтифекс максимус Август Кесар Тетрарх
Други зем?и Атлас Портал: ? Стар Рим “
п р у

Римско Кралство е оно? период од римската истори?а ко? започнал од основа?ето на градот (во 753 г. п.н.е.), па траел сe до последниот крал Тарквини? Гордиот (во 509 г. п.н.е.).

Податоци за ово? период во истори?ата на Рим се добиваат од несигурни антички легенди , кои во погoлем дел ги пренесува римскиот историограф Тит Ливи? (I век н.е.), како и од современите археолошки истражува?а. Според античката традици?а, во почетокот со Рим владееле седум кралеви чи?а власт не била наследна, туку секо? од нив бил избиран во Сенатот и кури?атското собрание. Пишаната истори?а од тоа време не може да се смета за веродосто?на.

Периодот на Римското Кралство е познат и како владее?е на седумте римски кралеви:

• 753 г. п.н.е. - 715 г. п.н.е. - владее?е на кралот Ромул (првиот римски крал, подоцна божество Квирин)
• 715 г. п.н.е. - 673 г. п.н.е. - владее?е на Нума Помпили?
• 673 г. п.н.е. - 642 г. п.н.е. - владее?е на Тул Хостили?
• 642 г. п.н.е. - 617 г. п.н.е. - владее?е на Анко Марци?
• 617 г. п.н.е. - 578 г. п.н.е. - владее?е на Тарквини? I
• 578 г. п.н.е. - 534 г. п.н.е. - владее?е на Серви? Тули?
• 534 г. п.н.е. - 510 г. п.н.е. - владее?е на последниот римски крал Тарквини? II Гордиот

Истори?ат [ уреди | уреди извор ]

Според легендата, Рим го основал и со него прв владеел Ромул ^{[1] [2]} . Ме?утоа, ово? прв римски крал претставува инвенци?а на подоцнежните антички историографи.

Неговото име, кое дури не е ни чисто латинско, требало да го об?асни потеклото на името на рим. Неговото фиктивно владее?е е исполнето со дела какви што и се очекуваат од оснвачoт на еден антички град и од син на богот на во?ната. Затоа му е припишано основа?ето на на?раните политички, воени и општествените установи на Рим, како и во?ува?ето против соседните држави. Исто така, се верувало дека Ромул едно време ?а делел власта со саби?анинот Тит Таци? . Можеби тоа е име на неко? автентичен владетел на раниот Рим, а можеби дури и на вистинскиот крал на Рим. Ме?утоа, вВо подоцнежните векови за него не се знаело ништо, па неговото владее?е е споено со периодот на владее?ето на Ромул.

Ими?ата на останатите шест кралеви можеби се автентични, но за нивното владее?е има малку веродосто?ни податоци. Ме?утоа, биде??и Рим?аните подоцна сакале да ги об?аснат своите стари обичаи и институции, античките историчари на овие кралеви им припишувале разни иновации, често на стереотипен и погрешен начин. Тро?цата кралеви после Ромул сe уште претставуваат само ими?а, без познати податоци за нив, додека последните тро?ца се историски поверодосто?ни и можат донекаде да се потврдат со археолошките наоди.

Според античкото предание, воинствениот Ромул го наследил Нума Помпили? , чие владее?е го карактеризира потполн мир и миро?убивост. Наводно Нума ги основал скоро сите религиски институциии верски обичаи. Традици?ата за неговата побожност веро?атно потекнува од погрешното поврзува?е на неговото име со латинскиот збор numen, што значи божествено провидение. Нума го наследил Тул Хостили? , чие владее?е било исполнето со во?ни, веро?атно затоа што името Hostilius подоцна е доведено во врска со зборот hostilis, што значи воинствен. По него на престолот дошол Анко Марци? за ко? се верувало дека е внук на Нума. Неговото владее?е ги комбинирало одликите на владее?е на неговите два?ца претходници, значи религиски иновации и во?ува?а.

Археолошки открити?а [ уреди | уреди извор ]

Археолошките открити?а за раниот Рим се сиромашни и расфрлани, биде??и се покажало дека е многу е тешко да се направат екстензивни ископува?а на местата каде сe уште посто?ат подоцна подигнати градби. Посто?ните наоди често се двосмислени и не можат лесно да се поврзат со античките литературни предани?а. Ме?утоа, тие понекогаш можат да ги потврдат или да ги отфрлат некои делови од античките историски предани?а. На пример, археолошките наоди потврдиле дека на?старата населба била едноставно село, составено од колиби со сламени кровови, кое се нао?ало на Палатин , но почетоците на таа населба се датирани во X или IX век пред нашата ера, а не во половината на VIII век пред нашата ера. Затоа, не е можно до кра?от на VI век со Рим да владееле само седуммина кралеви.

Исто така, археологи?ата покажува дека втор по рд е населен Есквилин , што е противречно на античкото предание кое вели дека после Палатин е населен Квиринал . Околу 670 - 660 г. п.н.е. палатинската населба се проширило во долината на подоцнежниот Римски форум и станала град на занаетчиите, кои живееле во ку?и со камени темели. Матери?алната култура сведочи за постое?е тргови?а, како и за етрурско и грчко вли?ание. Археологи?ата на другите латински места укажува на тоа дека во тоа време Рим претставувал типична латинска заедница.

Во текот на VI век Рим поминал низ знача?на транзици?а, па од латинска заедница постепено се трансфромирал во вистински град. Мочуришната долина на форумот била исушена и поплочена, па станала центар на градот. Посто?ат ?асни знаци дека дошло до брза изградба на храмови. Керамиката и остатоците од архитектурата укажуваат на разгранета тргови?а со Грците и Етрурците , како и на локалното работе?е под нивно вли?ание.

Урбаната трансформаци?а на Рим ?а извршиле последните три кралеви: Тарквини? Приск ( Priscus = “Стариот“), Серви? Тули? и Тарквини? Гордиот ( Superbus = “Гордиот“). Според античката традици?а, два?цата Тарквини? биле татко и син и дошле од Етрури?а . Според едно предание, Серви? Тули? бил Латин, а според друго, син на еден Етрурец по име Мастарна. Сите три кралеви наводно биле големи урбанисти и организатори (ова предание го потврдила и археологи?ата). Денес нивното етрурско потекло скоро и да не се доведува во праша?е, со оглед на близината на Етрури?а, на сe поголемото значе?е на Рим и на ?авните работи што ги спровеле самите кралеви, а кои биле одлика на тогашните современи етрурски градови. Затоа, изгледа дека во текот на VI век п.н.е. некои етрурски авантуристи ?а презеле римската населба и ?а претвориле во град според етрурските примери.

Античките предани?а на Серви? Тули? му ?а припишуваат реформата на државното и општественото уредува?е, од што нешто е задржано и во перидот кога Рим станал република. То? ги распоредил гра?аните во четири градски области ( tribus ), на кои можеби им додал и шеснаесет селски области, при што тие области се засновале на територи?ална поделба, а не на сродството на нивните припадници. Врз основа на припадноста во овие области била спроведувана и регистраци?а на гра?аните и нивниот имот ? што се нарекувало цензус ( census ), како и за собира?е воен данок на имот, наречен трибутум ( tributum ). Понатаму, Серви? ги поделил гра?аните во пет класи ( classes ) според нивната имотна состо?ба, а класите ги поделил на центурии ( centuriae ), кои во главно ?а замениле старата поделба на братства ( curiae ), што донело и превласт на центуриските собрани?а над куриските.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

1. ↑ Rim ^{[ мртва врска ]} ( хрв. )
2. ↑ The History of Rome, Volume 2 By Titus Livius ( анг. )