Првата крстоносна во?на
траела од
1096
до
1099
година и ?а покренал
папата
Урбан II
со цел
ослободува?е на исусовиот гроб и ослободува?е на неговиот свет град
Ерусалим
од властите на неверникот
, односно муслиманите. Крстоносците со ово? поход го освоиле
Ерусалим
и уште неколку градови од околината (
Едеса
и
Антиохи?а
) формира??и го
Ерусалимското Кралство
и други крстоносни држави. На овие темелнички усво?ува?а била создадена првата крстоносна држава, а во самиот
Ерусалим
биле отворени првите витешки школи. Ова е единствениот крстоносен поход во ко? била исполнета кра?ната цел- ослободува?е на
Ерусалим
.
Подготовката на
крстоносните во?ни
и конкретно на Првата крстоносна во?на започнала уште во раното средновековие. Распа?а?ето на
Каролиншкото Царство
во минатите векови, заедно со големата стабилност на европските граници по христи?анизаци?ата на
Викинзите
и
Ма?арите
дошло до создава?е на цела класа од во?ници, чи?а кра?на цел била тероризира?е на селското население.
Како предизвик за ова насилие започнале кампа?ите против нехристи?анското население. Во времето на подемот на Реконкистата на
Пирене?скиот полуостров
се регрутирале на шпанските рицари, како и во?ници од другите делови на
Европа
, во во?на против
маврите
. Норманите во?увале за осво?ува?е на
Сицили?а
, а
Пиза
,
?енова
и
Арагон
биле заземени од исламистите во
Ма?орка
и
Сардини?а
, ослободува??и ги бреговите на
Итали?а
и
Шпани?а
од
муслиманите
.
Поради овие непрекинати во?ува?а со
муслиманите
, се создала иде?а за можна во?на против
муслиманите
. Муслиманите во то? момент го контролирале центарот на христи?анскиот свет,
Ерусалим
, место каде
Исус Христос
проповедал, место каде е Бил распнат на
крст
, место каде
Воскреснал
. Во
1074
папа
Григори? VII
го повикал
milites Christi
("во?ниците на Христа") да се приклучат на помош на
Византиското Царство
на исток. Византи?а претрпела голем пораз против сел?уците во
Битката за Манцикерт
три години порано.
Папата
Урбан II
прв ?а претставил пред широката публика иде?ата за крстоносна во?на кон Светата Зем?а изрекува??и ги зборовите “
Бог тоа го сака
“
Крстоносните во?ни имаат големо значе?е за истори?ата на источноевропските народи. За време на крстоносните походи за првпат се судираат интересите на истокот и западот. Нетрпеливоста на западните народи спрема
исламот била главна причина за започнува?е на крстоносните походи. Ме?утоа за кратко време религиозниот мотив избил на втор план и на преден план избиле политичките мотиви. Крстоносците ве?е не размислувале за ослободува?е на за ослободува?е на Ерусалим, туку за основа?е на свои независни кнежевства и за осво?ува?е на Византи?а. Главна причина за започнува?е на крстоносните во?ни било обидот на западната црква да ?а потчини источната. Како главен повод за започнува?е на походот било молбата на византискиот цар
Алекси? I Комнин
до папата Урбан II за помош против Турците Сел?уци. Сето ова има сво?а предистори?а. Муслиманите во V III век загосподариле со Ази?а и Африка, како и со средоземното море и некои делови на западна европа. Во 717 г. Го опсадувале Цариград но императорот Лав III успеал да ги совлада нападите и да го спаси градот. Во 732 г. Арапите доживеале пораз ка? Поат?е од страна на франечкиот владетел Карло Мартел. И покра? некои успеси кои Арапите ги имале на Крит и Сицили?а ве?е нивната сила не била како порано. Нова опасност за христи?анството станале Турците Сел?уци. Тие продреле во Багдадскиот калифат и ги покориле Месопотами?а и Перси?а. Наскоро ?а освоиле и Мала Ази?а и таму формирале сво? султанат. Во 1071 г. султанот Али Арслан ги поразил Византи?ците ка? Манцикерт во Ермени?а. Во 1077 година бил освоен Ерусалим. Ова било причина папата Урбан II да го свика Клермонскиот собор каде што добил многу приврзаници. Главни приврзаници на иде?ата за започнува?е на крстоносниот поход биле феудалните барони на запад кои сакале нови поседи. За разлика од западните зем?и Византи?а не била заинтересирана за крстоносниот поход биде??и таа и претходно имала судири со муслиманите. Во првиот крстоносен поход на?големо учество зеле француските витези предводени од Роберт Фландрински. То? му се обратил на папата и барал да започне походот. Императорот Алекси? не скал навлегува?е на крстоносна во?ска на територи?а на Византи?а но сепак не успеал да го спречи тоа.
Крстоносците го ограбуваат Цариград
[
уреди
|
уреди извор
]
Императорот Алекси? се пла?ел од доа?а?ето на крстоносците на негова територи?а биде??и знаел дека тие брзо ги нарушуваат договорите?То? се плашел од нивното однесува?е,биде??и го познавал нивниот непосто?ан и променлив карактер и се друго кое што произлегува од природата на Келтите“ . Крстоносците предводени од Петар Амине?ски стигнале пред ?идините на Цариград. Императорот Алекси? им ветил дека ?е ги снабди со животни намирници под услов тие побрзо да стигнат до Цариград. Византиското население гледало на крстоносците со голема недоверба. Тие два дена се задржиле во
Адри?анопол
(
Одрин
) и на 1 август 1096 стигнале во Цариград. Таму им се придружил Валтеровиот одред. Императорот побарал од Петар да го почека доа?а?ето на витешкиот одред биде??и во?ската што то? ?а предводел не била во состо?ба да им се спротивстави на Турците. То? исто така барал од него да не дозволи насилство од страна на неговите во?ници. Но крстоносците не го почитувале договорот со императорот. Започнале да ограбуваат палат и пустошат. Му се пожалиле на императорот дека ги задржува во европскиот дел и не им дозволува да заминат за Ерусалим и да се пресметат со Турците. Византиските власти им дозволиле на крстоносците да преминат во азискиот дел. Крстоносците се сместиле ка? Хеленопол северозападно од Нике?а. Петар повторно не успеал да ?а сочува дисциплината на неговите во?ници кои повторно започнале со ограбува?ето.
Првиот судир ме?у крстоносците и Турците се случил во Нике?а. Една група од крстоносци успеала да победи турски одред. Ово? судир со Турците оваа група го извела на сво?а рака без знае?е на Петар. Поради ова то? го напуштил логорот на крстоносците и се вратил во Цариград. Турците кои биле предводени од султанот Кили? Арслан ?а уништиле групата доброволци ко?а се нао?ала во една тврдина, но во логорот на крстоносците се раширила лажна вест дека крстоносците ?а заземале Нике?а. Тие го разрушиле логорот и со бродови тргнале преку областите кои биле заземени од Турците На?голем дел од оваа група крстоносци загинале во борба со Турците а само неколку души се спасиле со бегство на Босфор од каде со Византиски бродови биле префрлени во Цариград. Ово? настан се случил во октомври 1096 година. Тоа означувало почеток на крстоносната во?на. Првиот неуспешен обид на крстоносците им послужил како пример на следните крстоносни во?ски. Настаните од 1096 г. го забрзало движе?ето на витезите. Крстоносната во?на нашла приврзаници и ме?у претставниците на другите општествени слоеви. Но во ово? поход не земале учество нуту францускиот нуту англискиот нуту германскиот крал, кои биле во лоши односи со папата. Средниот и нискиот сталеж бил привлечен да влезе во крстоносната во?на.
Подготовки за нови походи
[
уреди
|
уреди извор
]
По поразот ка? Нике?а започнале подготовки за нови крстоносни походи. Уште во летото 1096 г. започнува организира?ето на во?водите и кнезовите од западните зем?и. За поход се спремаат лоренскиот во?вода Готфирд Бу?онски и неговиот внук Готвирд Брадестиот ко? бил противник на папата Григори? VII во борбата за инвестура. Готвирд Бу?онски не бил наклонет на црквата, но поради учество во крстоносната во?на од народот биле направени легенди за негова заслуга за црквата. За да обезбеди средства за походот Готфрид го заложил сво?от имот ка? епископите Литиха и Вердена и од нив добил по 70000 за секо? негов во?ник. Со него во походот тргнале и неговите бра?а Евстаси? и Балудин Со францускиот одред командувал братот на кралот Ги? ко? бил гроф од Вермонда?то? бил сe уште млад човек,горд на своето потекло и витешката слава,славо?убив и празен“ . Во ово? поход учествувал нормандискиот во?вода Роберт ко? бил син на Вилхем осво?увачот и брат на англискиот крал Вили?ам Црвениот. Причините за неговото влегува?е во походот не биле од верски карактер туку начин да излезе од тешката положба во ко?а се нао?ал во Норманди?а. То? го заложил своето во?водство ка? англискиот крал а за возврат добил неопходна сума пари ко?а му била потребна за да влезе во походот. Во Филандри?а била соберена втората француска арми?а ко?а ?а предводел Роберт фриз ко? бил син на истоимениот гроф ко? бил при?ател со византискиот цар. Сите три армии тргнале преку Итали?а каде што папата Урбан II им дал благослов. Во
?ужна Франци?а
била соберена арми?а ко?а била под водство на тулскиот гроф Ра?мунд. Мешутоа сите во?ски не успеале да стигнат во Византи?а до почетокот на зимата еден дел од нив зимата ?а провел во Итали?а. Тие ме?у себе не претставувале една целина. Секо? се?ор тргнавал во поход со сво?ата дружина а имало и случаи на преминува?е на рицари од еден се?ор ка? друг. Тие оделе по разни патишта:едни по патот Ра?на-Дунав,други по брегот на ?адранското Море,трети преку Итали?а. Од друга страна и Турците се подготвувале за поход. Султанот Кили? Арслан уште во ?ули 1096 г. дознал дознал за доа?а?ето на голем бро? крстоносно во?ници. ?Кралот Кили? Арслан немал ни седумнаесет години по доа?а?ето на осво?увачите. То? барал од своите соработници да ги проверат утврдува?ата во Нике?а. Тие го следеле движе?ето на крстоносната во?ска. Во ме?увреме и византиските власти дознале за движе?ето на крстоносната во?ска. Тие не знаеле за точниот бро? на крстоносците и за нивните намери. ?Се раширила вест за наезда на безбро?ни франечки одреди. Царот се исплашил биде??и знаел каков е то? народ невоздржан во своите нагони,неверен на дадениот збор и непосто?ан“. Крстоносците ги критикувале византиските власти дека со сво?ата недоверба ги кочеле де?стви?ата на крстоносците. Иако царот Алекси? на?првин не сакал да ги им дозволи на сите одреди да влезат во Цариград. То? се зближил со некои од нивните водачи. За да ги придобие водалите на крстоносците императорот се служел со ласка?е потплатува?е и закани. Голем бро? од водачите на крстоносците му се заколнуваат на императорот дека ?е и ги вратат на Византи?а зем?ите што ?е ги осво?ат од Турците. По дава?ето на заклетвата императорот ги испратил во Мала Ази?а. Прв пристигнал Вермондскиот гроф Ги? спрема кого императорот бил многу ?убезен. На запад се рашириле вести дека Ги? бил заробен. Лоренскиот во?вода Готфрид испратил пратеници во цариград и барал Ги? да биде ослободен, и започнал со сво?ата во?ска да ?а пустоши византиската територи?а. Императорот Алекси? го повикал на преговори но то? се плашел да влезе во Цариград. Во пролет 1097 пристигнале и други крстоносни водичи. Императорот го опколил нивниот логор со словенски и печенешки одреди. На?голема опасност за Византи?а претставувал тарентскиот кнез
Боемунд
. ?
Боемунд
уште порано чувствувал непри?ателство спрема царот и во себе прикривал зло поради поразот ка? Лариса“. После неколку месечни борби Гортвилд положил заклетва во ко?а се обврзал дека ?е ги врати освоените територии на Византи?а и во периодот од 8 до 10 април бил префрлен на босфор со неговиот одред. Истото го направиле и другите крстоносни водачи и тие биле исто така префрлени на босфорот.
Турскиот султанат се распаднал на пове?е мали области кои биле во непри?ателство поме?у себе. Ова им одело во прилог на крстоносците. Икони?скиот емир ко? владеел со Мала Ази?а бил во непри?ателство со емирите на Сир?а и Ермени?а и бил независен од султанот. Крстоносците се судриле со султанот Кили? Арслан ко? имал престолнина во Нике?а. Во редовите на крстоносците на?истакнати одреди биле Норманскиот предводени од тарентскиот во?вода
Боемунд
и и Проваланскиот предводен од Ра?монд Тулски. Ре?мунд бил религиозен човек додека
Боемунд
и Танкред кои биле претставници на Норманите биле заинтересирани за остварува?е на политички цели. Норманскиот одред прв се судрил со Турците ка? Нике?а. Во нивните редови имало околу околу 300000 во?ници заедено со уште толку наемни работници жени и деца. Султанот Кили? Арслан ко? претходно ?а победил првата група на крстоносци не очекувал никаква опасност и се повлекол од Нике?а со цел да регрутира нови во?ници. Во Нике?а претежно живееле Грци и Ерменци кои имале симпатии кон крстоносците. Во Нике?а пристигнале на?првин крстоносци од Норманди?а и Лорена. Тие ги започнале во?ните де?стви?а од страната на градот ко?а била послабо заштитена. Тие не биле во доволен бро? за да можат да го обиколат градот од сите страни.
Боемунд
ги убедил да започнат борба надвор од Нике?а. Султанот Кили? Арслан бил поразен и се повлекол од градот. По поразот на султанот тие се упатиле со бродови кон Асканиевото езеро. Нападот се случил на 18 или 19 ?ули 1097 г. со во?саката командувале
Боемунд Тарентски
и Ра?мунд Тулуски. Истиот ден била отворена градката капи?а и византиската во?ска влегла во градот. Византискиот командант побарал да се предаде градот. Крстоносците биле збунети од ваквиот разво? на настаните. Командантатот ги потсетил на вазалната заклетва што му ?а дале на византискиот цар. Тие биле приморани да се сложат со тоа. Императорот ка? крстоносците во миси?а го испратил Татики?е ко? имал задача да ги следи настаните во Антиохи?а. То? бил обврзан крстоносците да ги одведе во Палестина по на?краток пат. Патот одел преку Нике?а, Дорилеон, Иконион и Германике?а. Тие се поделиле во два одреда. Еден одред се упатил на ?уг према Тарс, а другиот тргнал на североисток преку Тарските планини се спуштил кон Антиохи?а. Султанот Кили? Арслан ги ги сочекал крстоносците ка? Дорилеон сака??и да го сопре нивното напредува?е. На чело на крстоносците стоел
Боемунд
со неговиот одред. То? го победил Кили? Арслан ка? Дорилеон. На
Боемунд
на помош му дошол Готфрилд со чи?а помош то? го поразил Кили? Арслан. То? се повлекол во внатрешноста на зем?ата. Византи?ците ?а воспоставиле сво?ата власт над малоазиското примор?е. Крстоносците ги убедувале Ерменците дека ако во?уваат на нивна страна тие ?е им помогнат да се ослободат од Турците. Ерменците прифатиле да во?уваат на страна на крстоносците. Била протерана турската во?ска и турското население од нивните градови. Братот на грофот Готфрид Балдуин и заедно со Танкред влегле во Килики?а со своите одреди. Тргнале према Тарс ко? бил заземен од еден турски одред. Тие го мпотикнувале христи?анското население кое живеело во околината на градот да се бори против Турците. Турците им се предале на крстоносците. Дошло до конфликт ме?у Балдуин и Танкрид околу тоа ко? да владее со Тарс. Танкрид ги убил сите турски во?ници од гарнизонот и го протерал Балдуин. Балдуин ?а обезбедил наклонетоста на Ерменците и ерменскиот кнез Едесе Торосом го прогласил за сво? наследник. Но Балдуин го убил Торос и го зазел неговото место.
Формира?е на независни кнежевства
[
уреди
|
уреди извор
]
По ово? настан во Едеса било формирано првото независно крстоносно кнежевство. Ова кнежевство имало големо значе?е за христи?анското население во Мала Ази?а. Во октомври 1097 г. крстоносците дошле пред ?идините на Антиохи?а каде останале цела година до ноември 1098 г. Во градот владеела анархи?а ко?а им одговарала на крстоносците. Сири?а била под вли?ание на Египет и Багдад. Фатимидскиот калифат испратил неколку групи на муслимани кои осво?ува?чи места во Сири?а го загрозавуале Багдадскиот калифат Во Антиохи?а се по?виле некои безнача?ни муслимански одреди кои не се осудувале да влезат во борба со крстоносците. Во есента 1097 г. во редовите на крстоносците се по?авила епидеми?а и голем бро? на крстоносците почнале да бегаат од боиштето. Кога се слушнала веста дека во Антиохи?а пристигнува одред од 300000 во?ници предводени од мосулскиот емир тарентскиот кнез
Боемунд
за ова ги обвинил Византи?ците. Ова предизвикало непри?ателство на крстоносците спрема византиецот Татики? ко? морал да избега. Ова го искористиле крстоносците да ?а погазат заклетвата што му ?а дале на византискиот цар.
Боемунд
барал од крстоносците да му ?а препуштат врховната команда и да ?а прешуштат Антиохи?а во негови раце. Крстоносците решиле да го прифатат неговото баре?е.
Боемунд
успеал да го привлече на сво?а страна ерменскиот заповедник Фируз, ко? бил личен непри?ател на емирот Бахи-Сиан. На 2 ?уни крстоносците ?а нападнале Антиохи?а
Осво?ува?ето на Антиохи?а
[
уреди
|
уреди извор
]
Но?та ме?у 1 и 2 ?уни
Боемунд
го довел сво?от одред до кулата ?а бранел Фируз и кулата била освоена од крстоносците. Од друга страна во Антиохи?а влегле крстоносни одреди и започнал масакар. Поголем бро? од во?ниците во турскиот гарнизон кои не успеале да избегаат биле убиени. Така на 2 ?уни 1098 г. била заземена Антиохи?а. Наредниот ден на 3 ?уни до Антиохи?а стигнал мосулскиот емир Кербуга со 300000 во?ници. Во?ската на крстоносците не броела повече од 120000 во?ници. Останатите 180000 во?ници загинале во битките, а некои биле однесени во гарнизоните во Мала Ази?а. Кербург одлучува со глад да ги примора крстоносците да се предадат. Крстоносците три недели биле во опсада. Тие се решиле преку реката Оронто да се спуштат до средоземното море каде што се нао?але венеци?ански трговски бродови. На 28 ?уни 1098 г. крстоносците успеале да се проби?ат и да ги протераат муслиманите.
По зазема?ето на Антиохи?а ме?у крстоносците настанал судир околу тоа ко? да владее со Антиохи?а. Главни претенденти за владее?е со Антиохи?а биле
Боемунд Тарентски
и Ра?мунд Тулиски. На кра?от победиле приврзаниците на Ра?мунд и пратиле претставници во Константинипол за да преговараат со византискиот цар,ги предводел Ги? од Вермонд брат на францускиот крал. За искодот на тие преговори не се знае биде??и Ги? не се вратил во логорот. Во Антиохи?а умирале сe пове?е крстоносци,настанало глад и сиромашти?а. Ра?мунд Тулуски со останатите крстоносци се упатил кон Ерусалим. Застанал во Триполис. Кога се спремале да го заземат градот,
Боемунд
го испратил Танкред да ги попречи во планот. Во средината на ма? 1099 година Ра?мунд го напуштил Триполис. Крстоносците не биле пове?е од 20000 и биле доста изморени од во?ува?ето. На крстоносците им помогнале ?енов?аните и Пизанците кои им давале храна и други работи кои им биле неопходни. На 15 ?ули 1099 г. крстоносците го заземале Ерусалим. Во градот живеело многубро?но муслиманско нселение, со кое крстоносците сурово постапувале. Тие се договориле за административна поделба на Ерусалим. Биле поделени во две партии. Едната парти?а се залагала Ерусалим да се уреди како црковна република на чело со патри?арх. Другата парти?а се залагала за световна власт во Ерусалим ко?а на кар?от победила. На?првин управува?ето со Ерусалим му било понудено на Ра?мунд Тулуски но то? одбил. Потоа му било понудено на Роберт Нормандиски но и то? одбил. На кра?от за управува?е со градот прифатил Готфрид Бу?онски, но одбил да се нарекува крал на Ерусалим тку чувар на бож?иот гроб. Во Мала Ази?а постоело кнежевството Едеса со ко?а владеел Балдуин.
Борба за вли?ание ме?у Византи?а и крстоносците
[
уреди
|
уреди извор
]
Создава?ето на независни кнежевства од страна на крстоносците ги загрозило интересите на Византи?а. Кили? Арслан ко? се повлекол во Иконион ве?е не претставувал никаква опасност за Византи?а. Отакако Мала Ази?а повторно станала дел од Византи?а императорот се решил да ?а освои и Сири?а,Палестина и крстоносните кнежевства. То? започнал да склучува со?уз со Турците. Истото го правеле и крстоносците. Императорот Алекси? испратил во?ска против кнезот на Антиохи?а. Била опсадена Лаодики?а ко?а што била заземена од Роберт Нормандиски. Зазема?ето на
Антиохи?а
од страна на
Византи?а
не му одело во прилог на антиохискиот кнез. На страна на крстоносците застанале ?енов?аните и Пизанците кои испратиле свои бродови на Мало Азискиот брег.
Боемунд
го протерал византискиот гарнизон од Лаодики?а,а Пизанците ги нападнале приморските градови. Ме?у крстоносците со на?голема во?ска располагал
Боемунд
а останатите кнезови имале помалку во?ска.
Боемунд
сакал да го прошири своето вли?ание во Ерусалим. Заминал со во?ска од 20000 со цел да се поклони на бож?иот гроб. За нов ерусалимски патри?арх бил избран Пизантскиот архиепископ ко? бил човек на
Боемунд
. То? сакал и на истокот да оснива света столица слична на онаа во Рим и да ги потчини останатите кнежевства. Емирот на Сивас Данишмендит Малик Гази? успеал да за?акне и станал силен противник на
Боемунд
. Тоа било вовед кон нов крстоносен поход.
- Георге Острогорски -Истори?а на Византи?а, Скоп?е 1992.
- Скаскин и други автори-истори?а на средниот век том I, Скоп?е 1970.