Пол Чарлс Морфи
(
англ.
Paul Charles Morphy
;
22 ?уни
1837
-
10 ?ули
1884
) ? прочуен
американски
шахист
. Се смета дека бил на?големиот
шаховски ма?стор
на сво?ата ера, еден од на?големите на сите времи?а и неофици?ален
светски шаховски првак
.
[1]
Бил и едно од првите шаховски ?чуда“ во добата на современите
шаховски правила
.
Морфи е роден во
?у Орлеанс
,
Луизи?ана
во богато и истакнато семе?ство. Татко му, Алонзо Ма?кл Морфи бил правник, и служел во Луизи?ана како државен законодавец, главен правозастапник, и врховен суди?а. Алонзо бил од
португалско
,
ирско
, и
шпанско
потекло. Ма?ка му пак, Луиза Тереза Фелисита Телсида Ле Керпенти?е, била музички надарена ?ерка на проминентен француски
креолец
. Морфи израснал во атмосфера на учтивост и култура каде шахот и музиката биле карактеристични за неделната домашна собиранка.
Според неговиот чичко, Ернест Морфи, нико? не го научил момчето да игра шах; Морфи научил уште како дете гледа??и ги другите како играат. Еднаш гледал подолга парти?а поме?у Ернест и Алонзо, па малиот Пол ги изненадил со тоа што рекол дека Ернест требал да победи. Татко му и чичко му не знаеле дека Пол ги знаел потезите, а камо ли
шаховска стратеги?а
. Тие биле уште пове?е изненадени кога Пол ги прередил фигурите и покажал со ко? потег чичко му требал да победи.
Морфи на маса
По то? настан семе?ството почнало да со смета за предвреме созреан талент и му велеле да игра на семе?ните собиранки и во локалните шаховски клубови. На девет годишна возраст се сметало дека е еден од на?добрите шахисти во ?у Орлеанс. во 1846 градот го посетил генералот
Винфилд Скот
и им рекол на дома?ините дека сака парти?а шах навечер со неко? силен противник. Во шахот то? се сметал за силен играч. По вечерата биле наредени шаховските фигури и како противник бил донесен малиот Морфи. Скот одпрвин се чувствувал навреден, мисел??и дека со него се игра ма?тап, но прифатил да игра откако му рекле дека момчето е навистина ?шаховско чудо“ ко? ?е му ги испроба силите. Морфи лесно го победил двапати, кога вториот пат го шахирал во шест потези. Ова било премногу за генералот, па си отишол да спие и се зарекол пове?е да не игра со него.
Во 1850, на кога Морфи имал дванаесет години, ?у Орлеанс го посетил силниот професионален унгарски
шаховски ма?стор
?охан Левентал
. Левентал, ко? често играл со и победувал талентирани младичи, ?а сметал оваа неформална парти?а за губе?е на време, но се согласил од куртоази?а за суди?ата. Кога Левентал го запознал Морфи, го погалил по главата снисходливо.
До дванаесеттиот потег од првата игра, Левентал сфатил дека ова е тежок противник. Секогаш кога Морфи ?е направел добар потег, Левентал ги вртел очите нагоре во беспомошност. Од три, Левентал игубил три партии против Морфи.
Школува?е и Првиот американски шаховски конгрес
[
уреди
|
уреди извор
]
По 1850, Морфи не играл многу шах долго време. То? учел трудо?убиво, па во 1854 г. завршил на коле?от Спринг Хил во Моба?л, Алабама. Потоа останал уште една година, уче??и математика и филозофи?а. Станал А.М. со на?високи почести.
Потоа бил примен во
Лу?зи?анскиот универзитет
да студира право. Добил Л.Л.Б. диплома на 7 април 1857, за чие припрема?е го запамтил целиот Лу?зи?ански законик.
[2]
Биде??и с? уште бил премлад за да започне како поединечен правник, Морфи сега имал слободно време. Примил покана да учествува на Првиот американски шаховски конгрес, ко? се одржал во есента 1857. Отпрвин то? одбил, но по инсистира?е на чичко му подоцна решил да игра. Ги победил сите негови противници, вклу?ува??и го силниот германски ма?стор
Луис Паулсен
во финалното коло. Морфи бил прогласен за шаховски првак на САД, но оваа слава не го погодила никако.
Морфи игра против Левентал (1858)
накратко по неговото вра?а?е во ?у Орлеанс бил поканет да учествува во ме?ународниот шаховски турнир во Бирмингем, Англи?а во летото 1858. С? уште премлад за да започне правничка кариера, то? го профатил ово? предизвик и допатувал до Англи?а. Ме?утоа наместо да го игра турнирот, то? завршил игра??и и лесно победува??и ги сите англиски ма?стори, освен ветеранот
Хауард Стонтон
, ко? бил стар и не бил во форма, ико? првично ветил дека ?е игра, но потоа одбил откако видел како игра Морфи.
[3]
Подоцна Стонтон бил критикуван за избегнува?е на соочува?ето со Морфи. Се знае дека Стонтон во тоа време работел на собраните дела на
Вили?ам Шекспир
, но дека и се натпреваруфвал во шах за врме на посетата на Морфи. Стонтон подоцна го обвинил Морфи за неигра?ето со него, ме?у другото веле??и дека Морфи ги немал средствата за влоговите кои требаледа се дадат за играта?што е мошне неверо?атно зема??и ?а предвид популарноста на Морфи.
Бара??и нови противници, Морфи го препловил Ламанш кон Франци?а. Во Кафе де ла Регенс во
Париз
, шаховскиот центар на Франци?а, одиграл парти?а против
Даниел Харвиц
, локалниот паховски професионалец, и здраво го победил.
Во Париз Морфи се разболел. Според тогашните средства, бил лекуван со
пи?авици
, што довело до големн губиток на крв. Иако премногу слаб за да стане без помош, Морфи инсистирал да се осигра парти?ата против германскиот ма?стор во посета
Адолф Андерсен
, ко? м,ногумина го сметале за водечки шахист во Европа. И покра? болеста, Морфи победил со лесноти?а, победува??и седум, а губе??и две партии, со две реми. Кога го запрашале за неговиот пораз, Андерсен велел дека не бил во форма, но признал и дека Морфи во секо? случа? бил посилен и дека поразот бил фер. Андерсон се изразил дека Морфи бил на?силниот играч, дури посилен и од францускиот првак
Лу? де ла Бурдоне
.
И во Англи?а и во Франци?а, Морфи одиграл многу симултанки, како и партии
слеп шах
во ко? редовно победувал осум проотивници наеднаш. Морфи ?а одиграл и една
добро позната случа?на парти?а
против
во?водата од Брауншва?г
и
грофот Изуар
во итали?анската опера во Париз.
С? уште на дваесет и една годишна возраст, Морфи набргу се прославил. Додека бил во Париз, седел во хотел една вечер на разговор со неговиот при?ател Фредерик Е? кога добиле неочекуван посетител. То? рекол ??ас сум кнез
Галицин
; Би сакал да го видам Г-дин. Морфи“. Морфи се претставил. Но кнезот рекол ?Не, ова е невозможно! Вие сте премлад!“ Галицин потоа об?аснил како бил на фронт во Сибир кога чул за ?чудесните дела“ на Морфи. Потоа дополнил, ?Еден од мо?ата свита имаше примерок од шаховскиот весник од Берлин,
Шахца?тунг
, и оттогаш па натаму имав желба да ве видам.“ Потоа му рекол на Морфи дека мора да иде во Санкт Петербург каде шаховскиот клуб во царската палата би го примил со ентузи?азам.
Во Европа, Морфи насекаде бил сметан за светски првак. Во Париз, на банкет во негова чест на 4 април 1859, бил поставен ловоров венец врз главата на биста од Морфи, резбана од ва?арот Ежен Лекесн. На сличен настан во Лондон, каде се вратил пролетта 1859, Морфи повторно бил прогласен за светски првак. Бил повикан и на приватен прием ка?
кралицата Виктори?а
. Морфи бил толку доминантен, што дури ни ма?сторите не можеле сериозно да играат со него без некаков хендикеп. На една симултанка против петмина ма?стори (
Жил Арну де Ривиер
,
Сем?уел Боден
,
Томас Барнс
,
?охан Левентал
и
Хенри Бирд
), Морфи победил две партии, други две бвиле нерешени, а изгубил една парти?а.
При неговото вра?а?е во Америка, пофалбите продолжиле како што правел турнеи низ главните градови по патот нака? дома. На ?у?оршкиот универзитет, на 29 ма? 1859, ?он Ван Бурен, син на претседателот Мартин Ван Буреб, му врачил уверение со извикот, ?Пол Морфи, Шаховски првак на светот“. Во Бостон, на банкет каде присуствувале
Хенри Вадсворт Лонгфелоу
,
Лу? Агасиз
, градоначалникот на Бостон, претседателот на
Харвард
, и други големци, Д-р.
Оливер Вендел Холмс
нашправил здравица ?за Пол Морфи, шаховски првак на светот“. Накратко, Морфи бил ?везда. Произведувачите го барале за реклама, васниците барале да пишува шаховски колумни, а во негова чест бил именуван и безбол-клуб.
Победува??и над секаква опозици?а, Морфи се из?асниол дека пове?е нема да игра шах без без да даде предност пион и потег.
[4]
Откога се вратил дома се прогласил за ппензиониран и со малку исклучоци, се откажал од ?авни натпревари. За жал неговата ембрионска кариера како правник била прекината во 1861 со избива?ето на
Американската Гра?анска во?на
. Биде??и бил против отцепува?ето, Морфи не служел во
Конфедеративната арми?а
. За време на во?ната живеел делумно во ?у Орлеанс ои делумно во странство, проведува??и време во
Париз
и
Хавана
,
Куба
.
Можеби заради неговиот антивоен став, Морфи не успеал да отвори свое правничко биро дури и по завршетокот на во?ната. Кога имал посетители, тие секогаш сакале да зборуваат за шах, а не за нивните правни работи. Финансиски осигуран заради семе?ното богатство, Морфи во основа го провел остатокот од животот во безделништво. Иако многу обожаватели го викале да му се врати на шахот, то? одбивал.
Според превалентниот став на тоа време, Морфи го сметал шахот за аматерска активност, не смета??и дека играта е вредна од неа да се прави професи?а. Шаховските професионалци биле гледани со исти очи како и професионалните коцкари. Дури децении подоцна дошло времето на професионалниот шахист.
[5]
Морфиевата гробница на гробиштата Сент Луис
Попладнето на
10 ?ули
1884
, Морфи бил на?ден мртов во када на 47 годишна возраст. Според аутопси?ата, Морфи имал срцев удар како што влегол во ладна вода по долга прошетка на пладневната жештина. Денес ку?ата се нао?а познат ресторан.
Морфиевиот стил на игра?е
[
уреди
|
уреди извор
]
Денес многу аматери го сметаат Морфи за брили?антен
комбинативен
играч, ко? успешно си ?а жртвувал Кралицата и матира??и го противникот неколку брили?антни потези подоцна. Една причина за ова гледиште е дека шаховските книги ги препечатуваат неговите упадливи игри. Посто?ат игри каде то? не го правел тоа, и ова не била основата на неговиот стил на игра?е. Впрочем, ма?сторите од неговото време го сметале неговиот стил за конзервативен, споредено со со некои упадливи постари ма?стори како
Лу? де ла Бурдоне
, па дури и
Адолф Андерсен
Морфи може да се смета за првиот современ шахист. Некои од неговите партии не изгледаат современо биде??и нему не му требале бавните системи на позиционира?е кои ги користат денешните ма?стори, или оние кои ги Стонтон, Паулсен, и подоцна Шта?ниц ги развиле. Неговите противници с? уште не ?а владееле отворената игра, па така то? ?а играл против нив и претпочитал отворени позиции биде??и тие му давале брз успех. Играл отворени игри речиси до совршенство, но исто така можел да се справи со секаква позици?а, Има??и целосно сфа?а?е за шах ко? бил далеку пред своето време. Морфи бил играч ко? интуитивно знаел што е на?добро, и во ова бил споредуван со Капабланка. И то?, како Капабланка, бил чудо од дете; играл брзо и бил тежок за поразува?е. Левентал и Андерсен подоцна забележале дека бил навистина тежок за поразува?е биде??и знаел како да се брани и завршувал нерешено, па дури и со победа од лоши позиции. Истовремено то? бил страшно опасен кога му се укажувала добра позици?а. Андерсен особено коментирал на ова, веле??и дека по еден лош потег против Морфи, човек може и да се предаде. Рекол и ??ас победувам во партии со седумдесет потега, додека Г-дин. Морфи победува во дваесет, но тоа си е природно...“, об?аснува??и ги неговите лоши резултати против Морфи.
Од 59-те ?озбилни“ партии на Морфи ? оние на натпревари и на ?у?оршкиот турнир во 1857 ? победил на 42, 9 биле нерешени, а изгубил 8.
Некои
велема?стори
сметаат дека Морфи е на?големиот шахист на сите времи?а.
[6]
Други пак не се согласуваат со овие поекстремни тврде?а.
[7]
[8]
| a
| b
| c
| d
| e
| f
| g
| h
| |
| 8
| | 8
|
| 7
| 7
|
| 6
| 6
|
| 5
| 5
|
| 4
| 4
|
| 3
| 3
|
| 2
| 2
|
| 1
| 1
|
| a
| b
| c
| d
| e
| f
| g
| h
| |
Позици?а од парти?ата Морфи-Андерсен, 1858 по 7...Ng3. Белиот сега го жртвува Топот на 8.Bxf4.
- Луис Паулсен против Пол Морфи, ?у?орк 1857, Парти?а на четирите ко?а: Шпански. Класична вари?аци?а (C48), 0-1
Со жртвува?е на кралицата, Морфи го трансформира неговиот положбен притисок во решавачки напад на Паулсеновиоит крал.
- Пол Морфи против во?водата Карл од Брауншва?г / грофот Изуар, Париз 1858, Филидорова одбрана: Општа (C41), 1-0
?
Оперска парти?а
“ - неформална парти?а против неискусни противници, но истовремено една од на??асните и на?прекрасните напа?ачки партии во истори?ата. Често користена од шаховски учители за покажува?е на како се користи време, развиваат фигурите и предизвикуваат закани.
- Пол Морфи против Адолф Андерсен, Неофици?ална игра 1858, Кралев гамбит: Прифатен. Киесерицкиев гамбитр Берлинска одбрана (C39), 1-0
Морфи многу сакал отворени позиции. Во оваа парти?а можеме да видиме како победувал во такви позиции.
- ↑
Според Де?вид Лосон, во книгата
Paul Morphy, The Pride and Sorrow of Chess
, Mckay, 1976. Лосон вели дека Морфи бил првиот шаховски првак ко? бил така наречен додека с? уште играл. Ме?утооа на?ве?ето шаховски историчари сметаат дека првото светско првенство се одиграло во 1886, и затоа го сметаат Морфи за
неофици?ален
шаховски првак кога здраво го победил Адолф Андерсен со 8 спрема 3. Се смета дека Морфи бил водечкиот шахист во светот од 1858 до 1861.
- ↑
http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=737
- ↑
Според Ме?кон Шибат во
Paul Morphy and the Evolution of Chess Theory
, Стонтон изиграл две консултативни игри против Морфи, и изгубил на двете. Схибат вели дке аво неговите приватни писма, Стонтон велел дека Морфи е посилен играч од него.
- ↑
Во парти?а на два?ца порамнети ма?стори, предноста на има?е пион се смета за прилика за победа.
- ↑
Ме?утоа дури и со подобрен углед, на шаховските професионалци им било многу тешко (како што е и денес) да се издржуваат само од шах.
- ↑
Шаховската страница на ?ереми Силман
Архивирано
на 25 април 2011 г.
има коментари оф Фишер за Морфи.
- ↑
?[Морфиевите] славители понатаму велеле дека бил на?брили?антниот гени?алец ко? се има родено. ... Но доколку критички ги разгледаме неговите партии и записи, не можеме да ?а оправдаме оваа екстраваганци?а. И мораме да зборуваме за неа како за Морфискиот мит. ... Дури и ако митот е срушен, Морфи останува еден од гигантите во шаховската истори?а“ -
Ро?бен Фине
.
- ↑
?Расправите за тоа ко? е на?големиот шахист на сите времи?а се забавни, но, се разбира, често па?аат во пристрасни партиски из?ави или бескра?но гризе?е на историските коски од различно потекло.“ -
Ре?монд Кин
;
World Chess Championship: Kramnik vs. Leko
(стр. 73); Hardinge Simpole Publishing; 2004.
ISBN 1-84382-160-5
. Алгебарска нотаци?а.