Ма?а Ан?елу (родена Маргерит Ени ?онсон ; 4 април 1928 година - 28 ма? 2014 година) била американски поетеса, пе?ачка, мемоаристка и активистка за гра?ански права . Об?авила седум автобиографии, три книги есеи, неколку книги поези?а и е заслужна за многу претстави, филмови и телевизиски емисии кои се протегаат над 50 години. Таа добиla десетици награди и пове?е од 50 почесни награди. ^[1] Ан?елу е на?позната по сери?ата седум автобиографии, кои се фокусираат на не?зиното детство и раните искуства како возрасна. Првата, ?Знам зошто заробената птица пее“ (1969), раскажува за не?зиниот живот до 17-годишна возраст и и донесе ме?ународно признание и признание.

Таа станала поетеса и писателка по низа занима?а како млада возрасна личност, ме?у кои има и готвач, сексуален работник, танчер и изведувач во но?ни клубови, како член на глумечката екипа на операта Порги и Бес , координатор за ?ужно- христи?анската водачка конференци?а и како новинар во Египет и Гана за време на деколонизаци?ата на Африка . Таа била глумица, писателка, режисерка и продуцентка на претстави, филмови и ?авни телевизиски програми. Во 1982 година, таа била прогласена за прва Ре?нолдс професорка по американски студии на универзитетот Ве?к Форест во Винстон-Салем, Северна Каролина . Таа била активна во Движе?ето за гра?ански права и работела со Мартин Лутер Кинг ?униор и Малколм Х. Започнува??и во 90-тите, таа имала околу 80 настапи годишно на ?авни предава?а, нешто што продолжила да го прави и во не?зините 80-ти. Во 1993 година, Ан?елу ?а рецитирала не?зината ? На пулсот на утрото “ (1993) на првата инаугураци?а на Бил Клинтон, станува??и првиот поет ко? направил инаугуративен рецитал од времето на Роберт Фрост на инаугураци?ата на ?он Ф. Кенеди во 1961 година.

Со об?авува?ето на ?Знам зошто затворената птица пее“ , Ан?елу ?авно дискутирала аспекти од не?зиниот личен живот. Таа била почитувана како портпарол на црниците и жените, а не?зините дела се сметаат како одбрана на црната култура. Не?зините дела се нашироко употребувани во училиштата и универзитетите ширум светот, иако биле направени обиди да се забранат не?зините книги во некои американски библиотеки. На?славните дела на Ан?елу се означени како автобиографска фикци?а, но многу критичари ги сметаат дека се автобиографии. Таа направила намерен обид да ?а оспори општата структура на автобиографи?ата со критикува?е, промена и проширува?е на жанрот. Не?зините книги се фокусираат на теми како расизам, идентитет, семе?ство и патува?е.

Младост [ уреди | уреди извор ]

Маргарита Ани ?онсон ^[2] е родена во Сент Луис , Мисури, на 4 април 1928 година, како второ дете на Бе?ли ?онсон, вратар и бутриционист во морнарицата и Виви?ан (Бакстер) ?онсон, медицинска сестра и дилер на карти. ^[3] [белешка 1] Постариот брат на Ан?елу, Бе?ли ?униор, и дал прекар на Маргарита ?Ма?а“, ко? потекнува од ?Мо?а“ или ?Миа сестра“. ^[4] Кога Ан?елу имала три а не?зиниот брат четири години, ?гкатастрофалниот брак“ на нивните родители ^[5] завршил и нивниот татко ги испратил во Марки, Арканзас, сами по воз да живеат со нивната баба од страната на татко им, Ени Хендерсон. Со ?зачудувачки исклучок“ ^[6] од суровата економи?а на Афроамериканците во тоа време, бабата на Ан?елу просперирала финансиски за време на Големата депреси?а и Втората светска во?на затоа што продавницата ко?а што ?а поседувала, продавала основни потребни производи и затоа што ?таа направила мудра и чесна инвестици?а “.

Четири години подоцна, таткото на децата ?дошол во Стампс без претходно предупредува?е“ ^[7] и ги вратил ка? нивната ма?ка во Сент Луис. На осум годишна возраст, додека живеела со не?зината ма?ка, Ан?елу била сексуално злоупотребена и силувана од страна на момчето на не?зината ма?ка, човек по име Фримен. Таа му кажала на сво?от брат, ко? им кажал на остатокот од нивното семе?ство. Фримен бил прогласен за виновен, но бил затворен на само еден ден. Четири дена после неговото ослободува?е, то? бил убиен, веро?атно од страна на неко? од чичковците на Ан?елу. ^[8] Ан?елу била нема скоро пет години, ^[9] верува??и, како што из?авила, ? ?ас мислев дека мо?от глас го уби; ?ас го убив то? човек, затоа што го кажав неговото име. И тогаш мислев дека никогаш пове?е нема да зборувам, затоа што мо?от глас може да убие секого. ” ^[10] Според Марси?а Ен Гилеспие и не?зините колеги, кои напишале биографи?а за Ан?елу, во то? период на тишина Ан?елу ?а развила не?зината извонредна мемори?а, не?зината ?убов кон книгите и литературата и не?зината способност да слуша и да го наб?удува светот околу не?зе. ^[11]

Набрзо после убиството на Фримен, Ан?елу и не?зиниот брат биле вратени назад ка? нивната баба. ^[12] Ан?елу по заслуга на учителката и при?ателка на не?зиното семе?ство, г-?а Берта Фловерс, почнала повторно да зборува. Фловерс ?а запознала со автори како што се Чарлс Дикенс , Вили?ам Шекспир , Едгар Алан По , Даглас ?онсон и ?е?мс Велдон ?онсон, автори кои извршиле вли?ание на не?зиниот живот и кариера, како и црните женски уметници како Франсис Харпер, Ен Спенсер и ?еси Фаусет . ^{[13] [14] [15]}

Кога Ан?елу имала 14 години, таа и не?зиниот брат повторно се преселиле со сво?ата ма?ка, ко?а оттогаш се преселила во Оукланд, Калифорни?а . За време на Втората светска во?на, Ан?елу ?а посетувала Калифорниската работничка школа . На возраст од 16, таа стана првиот црна женски возач на трамва? во Сан Франциско. ^{[16] [17] [18]} Таа многу ?а посакувала таа работа, восхитува??и им се на униформите на операторите - толку многу што не?зината ма?ка ?а нарекувала како не?зина ?работа од соништата“. Не?зината ма?ка ?а охрабрила да ?а работи таа позици?а, но ?а предупредила дека ?е треба да пристигнува рано и да работи пове?е од другите. Во 2014 година, Ан?елу добила награда за животно дело од страна на Конференци?ата за службеници за малцински транспорт, како дел од сеси?ата наречена ?Жени кои ?а движат наци?ата“.

Три недели после завршува?е на училиштето, на седумнаесет годишна возраст, таа го родила сво?от син Кла?д (ко? подоцна го променил своето име во Га? ?онсон). ^{[19] [20]}

Кариера [ уреди | уреди извор ]

Адолесценци?а и рана кариера: 1951?61 [ уреди | уреди извор ]

Во 1951 година, Ан?елу се оженила со Тош Ангелос, г?рчки електричар, поранешен морнар и надежен музичар и покра? осудата на ме?урасните врски во тоа време и покра? неодобрува?ето од страна на не?зината ма?ка. ^{[21] [22]} [забелешка 3] Таа се запишала на часови по модерен танц во тоа време и се запознала со танчерите и кореографите Алвин А?ли и Рут Бекфорд. А?ли и Ан?елу формирале тим за танцува?е, нарекува??и се себеси ?Ал и Рита“ и изведувале модерни танци во братски црнечки организации низ Сан Франциско, но никогаш не станале успешни. ^[23] Ан?елу, не?зиниот нов сопруг и не?зиниот син се преселиле во ?у?орк за да може да студира африкански танц со танчерот од Тринида Перл Примус, но тие се вратиле во Сан Франциско една година подоцна. ^[24]

Откако бракот на Ан?елу завршил во 1954 година, таа танцувала професионално во клубови низ Сан Франциско, вклучува??и го и но?ниот клуб Пурпле Онион, каде што пеела и танцувала на калипсо музика . ^[25] Во то? период таа се претставувала под името ?Маргарит ?онсон“, или ?Рита“, но по предлог од страна на не?зините мена?ери и приврзаници на Пурпле Онион, таа го сменила не?зиното професионалното име во ?Ма?а Ан?елу“ (не?зин прекар и поранешно мажено презиме). Тоа било ?карактеристично име“ ^[26] што ?а одделувало и го фа?ало чувството на не?зините настапи по танц калипсо. Во периодот поме?у 1954 и 1955 година, Ан?елу ?а обиколила Европа со продукци?ата на операта Порги и Бес . Таа започнала да практикува изучува?е на ?азици од секо?а зем?а што ?а посетила и за неколку години владеела неколку ?азици. ^[27] Во 1957 година, воде??и се од популарноста на калипсо, Ан?елу го снимила не?зиниот први албум, Мис Калипсо , ко? бил повторно издаден како цеде во 1996 година ^{[23] [28] [29]} Таа се по?авила и во преглед на Бродве? инспириран од филмот Калипсо Топлотен бран во 1957 година, во ко? Ан?елу пеела и изведувала свои композиции. [белешка 4] [белешка 5]

Ан?елу се запознала со романописецот ?он Оливер Килинс во 1959 година и на негово бара?е, се пресели во ?у?орк за да се концентрира на не?зината пишувачка кариера. Таа се приклучила на Писателскиот еснаф на Харлем, каде се запознала со неколку големи афроамерикански автори, ме?у кои и ?онсон Хенрик Кларк, Роза Га?, Паул Маршал и ?ули?ан Ме?филд и била об?авена за првпат. ^[30] Во 1960 година, откако се запознала со водачот за гра?ански права Мартин Лутер Кинг ?униор и откако го слушнала како зборува, таа заедно со Киленс го организирале ?легендарниот“ ^[31] Кабаре за слобода во корист на ?ужно христи?анска водачка конференци?а (СЦЛЦ) и била прогласена за Северен координатор на СЦЛЦ . Според научникот Лиман Б. Хаген, не?зините придонеси кон гра?анските права како собирач на средства и организатор на СЦЛЦ биле успешни и ?еминентно ефикасни“. ^[32] Ан?елу исто така го започнала сво?от про- Кастро и анти- апартхе?д активизам за тоа време. ^[33]

Наводи [ уреди | уреди извор ]