Дел од сери?ата
? Будизам “
Истори?а Хронологи?а Гаутама Буда Собори
Дарма поими Четири благородни вистини Пет збирови непосто?аност страда?е несепство условен постанок среден пат ништожество карма преродба самсара космологи?а
Постапува?а Три скапоцености добродетел совршенства медитаци?а внимателност мудрост сомилост
Нирвана Четири фази архат буда бодисатва
Школи теравада палиски маха?ана хина?ана кинески ва?ра?ана тибетски нава?ана
Портал: ? Будизам “
п р у

Маха?ана ( санскрит : ?????? mah?y?na - ?големо возило“) е една од двете будистички школи (другата е теравада ). Не?зината традици?а, денес е поголема во споредба со онаа на теравада. Според уче?ата на оваа традици?а, ?маха?ана“, исто така, го означува патот на бара?ето на целосно просветлува?е за користа на сите свесни суштества, познат и како ?бодисатва?ана“ или ?возило бодисатва “. ^{[1] [2]} Се состои од два дела: сутра и тантра .

Историски, маха?анскиот будизам од Инди?а се проширил во другите азиски зем?и како Кина , Коре?а , Та?ван , Виетнам , ?апони?а и други зем?и, а познати облици се Чиста зем?а и Зен . Бро?от на придржувачи кон маха?ана, на кра?от на 20 век изнесувал околу 600 милиони.

Етимилоги?а [ уреди | уреди извор ]

Како што пишува ?ан Нат?е, поимот ?маха?ана“ (во превод ?големо возило“) за првпат бил употребен како почесен синоним за ?бодисатва?ана“ (?возило бодисатва “) ^[3] Според тоа, поимот ?маха?ана“ се ?авува како синоним за патот и уче?ата на бодисатвите. Во врска со тоа, оваа особина претставува основа во маха?аната и претставува знача?на преломна точка во разво?от на оваа традици?а. ^[3]

На?раните текстови за маха?аната го содржат поимот ?маха?ана“, употребен како синоним за ?бодисатва?ана“, но затоа поимот ? хина?ана “ е споредбено редок во на?раните извори. Претпоставената дихотоми?а ме?у ?маха?ана“ и ?хина?ана“ може да биде лажна, биде??и обата поима не биле создадени во однос еден кон друг во ист временски период. ^[4]

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

Времето на настанокот на маха?ана е ме?у 1 век п.н.е. и 1 век од новата ера. ^[5] . Маха?ана, како нов пат, се разликува од постариот огранок, ко? се состоел од пове?е школи ( теравада , сарвастивада итн.), кои маха?анистите збирно го опишале како хина?ана или ?мало возило“ на спасението. Ова значело дека хина?анските школи изложуваат пат на спасението, ко? не е универзален по сво?ата цел и опсег.

Во рамките на маха?ана во 2. век, се развила школата мад?амика , ко?а со сво?ата доктрина на празнината ( шу?ата ) ?а основал филозофот Нагар?уна . По мад?амика, се по?авила уште една нова школа, ?огакара , основана од Асанга и Васубанду во 4. век и ко?а со вежба?ето на ?ога го создала патот кон поживото исполнува?е на маха?ана со хиндуизмот . Кра?ниот степен од разво?от на маха?на настанал со усво?ува?ето на мноштво небудистички елементи (мантри, симболи и култни и пракси), коешто започнало во 8. век и се нарекувало ?мантра?ана“, а подоцна ? ва?ра?ана “ или ?тантра“. Ова уче?е, познато и како тантриски будизам, имало сво? пандан во тантрискиот хиндуизам ^[5]

Маха?анската школа се проширила на северозападот на Инди?а, во подрач?ето кое било под вли?ание на хеленистичката култура. Тоа, исто така, во 1. век се проширило и на север, во средна Ази?а, од каде што во 2. век и во Кина. Преку Маниевото уче?е, ово? облик на будизам извршил вли?ание на христи?анството , а особено на неговите гностички струе?а. ^[5] Со тек на време, маха?ана станала преовладувачки облик на будизмот во Инди?а, а денес се практикува и во Кина, Коре?а, Та?ван, Виетнам и ?апони?а, во кои има развиено нови облици преку Чиста зем?а и Зен .

Обележ?а [ уреди | уреди извор ]

Едно од обележ?ата на маха?ана е истакнува?ето на сомилоста пове?е отколку во хина?анската школа, ко?а се одликува со нагласува?е на мудроста. Следно обележ?е е истакнува?ето на бодисатва како идеал, кон кого сите треба да се стремат, наместо нагласува?ето на архат во хина?ана. Освен тоа, важно е да се напомене дека маха?анскиот будизам, всушност, е будизам, помешан со локалните верува?а, за разлика од изворниот хина?ански будизам, ко? претставува изворно уче?е на Буда . Тоа е доказ дека будизмот станал само дел од традиционалните религии на државите, во кои се раширил и придонел за нивниот разво?. Исто така, во маха?анскиот будизам, особено во кинескиот будизам, постои мноштво на локални ликови на Буда, па и богови на кои им е доделено тоа зва?е, додека во хина?анските будисти за Буда го признаваат само Гаутама Сидарта, а сите останати како обични ученици.Ова прилагодува?е на будизмот на локалните религии, оди во прилог на мисле?ето дека будизмот, всушност, е само филозофи?а, но не и религи?а.

Во склад со отворениот пристап на школата, од самиот почеток била изразена подготвеност за вклучува?е во интелектуалните расправи и употребата на заеднички ?азик на индиските учени од тоа време ( санскрит ). Така, настанала верзи?а на санскритот со ко?а се служеле будистите, наречена пракрит ), ко?а ме?у современите ?азичари е позната како ?хибриден санскрит“. Сеопфатноста на маха?ана се огледува и во подготвеноста да се усво?ат нови идеи, од кои некои се изведени од народната религи?а, додека други, веро?атно, отсликуваат сиилно грчо-римско вли?ание во северозападна Инди?а. ^{[а] [5]} .

Некои следбеници тврдат дека маха?ана е изопбличува?е на уче?ето на Буда. Ме?утоа, маха?анисттие укажуваат на тоа дека Гаутама Буда ?а прифатил промената како една од основните вистини и дека нивното толкува?е на будизмот не е поголемо изобличува?е на дармата , одошто е дабот изобличува?е на желадот .

Поврзано [ уреди | уреди извор ]

• Теравада

Белешки [ уреди | уреди извор ]

• ^а Како пример може да се спомене поимот ?пра?напарамита“ ( санскрит : ??????????????), со значе?е ?совршеност на мудроста“.

Наводи [ уреди | уреди извор ]