Кларинет
(
англиски
:
Clarinet
) или
грне?та
е дрвен
дувачки инструмент
со единечно (просто) ?азиче од трска.
Почетниот дел му е усник, во облик на клун, на чи?а рамна страна, преку влезниот отвор на цевката, притиска ?азичето, на долниот кра? зацврстено со метален обрач со завртка.
Цевката има четири дела кои се вовлекуваат еден во друг, а завршниот дел е во вид на инка (т.н. корпус) и по работ е опточен со метален прстен. На цевката се нао?аат голем бро? отвори, од кои еден дел се покриваат со врвовите на
прстите
, а другите со затворачи (т.н. клапни) кои се придвижуваат со сложен систем на лостови. Механизмот на современиот кларинет е многу усовршен, исто како и изведувчката техника, така што то? спа?а ме?у на?виртуозните инструменти според лесноти?ата со ко?а можат да се изведуваат кра?но брзи и сложени
тонски
движе?а.
Опсегот на изводливи тонови му е многу голем, а самиот тон е богат, погоден за многу различни музички карактери. Посебна одлика на кларинетот е широкиот опсег на гласност ? од скоро одва? чуен
звук
до многу продорен, посебно во високите тонови. На?длабокиот регистер, т.н.
шалма?ски
, е многу специфичен по темната и драматична звучност.
Со об?ир на сето ова, ме?у дувачките инструменти кларинетот е на?разновиден, па и во оркестрите често му се доделуваат истакнати улоги, а солистичката литература е многу богата. То? нао?а места во камерните ансамбли, претставува водечки мелодиски инструмент во дувачките оркестри, а посебно знача?на улога има во
?езот
.
На?далечното потекло на кларинетот допира до инструментите со ?азиче од трска ? во
Стара Грци?а
(аулос), па и порано, во
Египет
и на други места. Современиот кларинет се развил кон кра?от на 17. век, со усовршува?е на еден вид
шалма?
. Ве?е во 18. век (пример, ка?
Моцарт
) е богато користен, а влегол и во класичниот оркестарски состав. Технички е усовршен во текот на 19. век, кога многу го користеле композиторите
романтичари
. Во
Македони?а
музички дела за кларинет пишувале пове?е композитори, ме?у кои на?познати се делата за оркестарски и соло кларинет на
Тома Прошев
,
Димитри?е Бужаровски
,
Томислав Зографски
,
Панде Шахов
и други.
[1]
Кларинетот се гради во три основни регистерски облици: B Кларинет (Clarinetto in Si♭) ко? звучи за голема секунда пониско од запишаното, A Кларинет (Clarinetto in A) ко? звучи за мала терца пониско од запишаното, и поретко користениот C Кларинет (Clarinetto in Do) ко? звучи како што е запишано.
Освен основните три облици, кларинетот се ?авува и во облик на мали кларинети кои се градат во пове?е регистерски облици: in Eb ко? звучи за мала терца повисоко од напишаното, in A♭ ко? звучи за мала секста повисоко, in F ко? звучи за кварта повисоко и in D♭ ко? звучи за мала секунда повисоко. Сите овие кларинети се чести во проширеното семе?ство на кларинети, како што е случа? во воените оркестри, а поретко во класичната музика (сепак,
Рихард Штраус
во операта Електра ги бара следните кларинети: 1 Cl. in E♭, 4 Cl. in B, 2 Cl. contralti (basethorn), 1 Cl. basso).
Уште едан облик на кларинет е и басетхорн или контралт кларинет (
итал.
clarinetto contralto, corno di bassetto или clarone,
гер.
Bassetthorn,
фр.
cor de basset,
анг.
bassethorn,
рус.
бассетгорн) ко? ретко е во употреба, но сепак може да се на?де ка?
Моцарт
,
Бетовен
,
Рихард Штраус
и други.
Сепак, на?чест регистерски облик на кларинет, ко? се нао?а во класичните оркестри, е бас кларинетот.
Кларинетот како мотив во уметноста
[
уреди
|
уреди извор
]
- ?Часови по кларинет во ?у Орлеанс“ ? краток расказ на македонската писателка
Оливера ?орвезироска
од 2021 година.
[2]
- ↑
СОКОМ
[
мртва врска
]
- ↑
Оливера ?орвезироска,
Престапни години (прозен календар)
. Скоп?е: Бегемот, 2021, стр. 459.