Карлха?нц Штокхаузен

Карлха?нц Штокхаузен ( германски : Karlheinz Stockhausen , се родил на 22 август 1928 во Келн , починал на 5 декември 2007 во Куртен ) бил водечки германски композитор на неговата генераци?а и една од водечките фигури во музиката од втората половина на XX и почеткот на 21 век . Некои критичари го препознаваат како ?еден од на?големите визионери на 20 век“. Редефинира??и го сери?ализмот во музиката, Штокхаузен ги прави првите чекори кон електронска музика , алеаториката и истражува?ата во просторноста на звукот.

Животопис [ уреди | уреди извор ]

По завршува?ето на Втората светска во?на , Штокхаузен се запишува во средното музичко училиште во Келн и на Универзитетот во Келн . Во ово? период учи композици?а со Франк Мартин . Во 1951 година по препорака на Херберт А?мерт го посетува Курсот за нова музика во Дармштат , каде се сретнува со студенти на Оливие Меси?ан . На летниот курс во Дармштад , ?а слуша композици?ата Mode de valeurs et d'intensites на Меси?ан, ко?а ?е остави голем впечаток ка? Штокхаузен. Во ?ануари 1952 година, оди во Париз на часови по композици?а со Меси?ан и Дариус Ми?о . Таму ?е се сретне со П?ер Булез и со П?ер Шефер , кои ?е го запознаат со француската авангарда и ?е добие можност да ги користи студи?ата за конкретна музика . Тука ?е го оствари првото дело за лента Konkrete Etude . Во 1953 година, се вра?а во Келн каде го отвора првото студио за електронска музика во Германи?а под водство на Херберт А?мерт. Подоцна добива стипенди?а за докторски студии по фонетика и теори?а на комуникации со Вернер Ме?ер-Еплер при Универзитетот во Бон . Иако никогаш нема да ги заврши, овие студии ?е имаат огромно вли?ание врз неговите дела во 1950-ти години. Овие години ?е ги посвети на истражува?а во електронската музика, кога и ?е се прослави како не?зин пионер, заедно со Лу??и Ноно и П?ер Булез, но и личности како Готфрид Михаел Кениг , Франко Еван?елисти , поетот Ханс Хелмс , филозофот Ха?нц-Клаус Мецгер , визуелниот уметник Нам ?ун Па?к , Маурисио Кагел и ?ер? Лигети . Од 1956 година, станува редовен предавач на Летната школа по композици?а во Дармштат.

Во 1958 година, Штокхаузен го поканува ?он Ке?? , што ?е предизика бурни реакции, поради радикално различниот пристап во компонира?ето од ве?е стандардизираниот европски сери?ализам. Тоа ?е го заинтригира Штокхаузен да отпатува во САД , каде ?е се запознае со музичари како Корнелиус Кард?у и Х?у Де?вис .

До раните 1960-ти години, музиката на Штокхаузен ?е биде широко изведувана. Тие години ги користи за посети на различни места низ светот како Либан и ?апони?а , каде во 1970 година на светскиот саем во Осака , Штокхаузен и неговите изведувачи ?е имаат настапи секо? ден во период од шест месеци, во специ?ално диза?нираниот сферичен аудиториум. Шеесеттите години од 20 век се познати како години кога неговата музика излегува од авангардните кругови, со надминува?ето на Стравински во продажба на плочи за До?че Грамофон и соработката со Битлси за албумот Sgt. Pepper's .

Од доцните 1970-ти , се стабилизира во неговиот дом во Куртен, каде започнува да работи на едно од на?амбициозните дела некогаш напишани од неко? композитор, оперскиот циклус во седум дела Licht . Оттука, следуваат прекинува?ето на договорот со неговата издавачка ку?а “Universal Edition”, за да ?а отвори неговата “Stockhausen-Verlag”, ко?а ?е ги издава сите негови партитури, носачи на звук, книги итн. Во последните 30 години од неговиот живот, Штокхаузен се фокусира кон создава?е на сво?а група на изведувачи, со кои ?е го изведува циклусот Licht .

Творештво [ уреди | уреди извор ]

По вли?анието на музиката Меси?ан и изучува?ето на музиката на Антон Веберн , во 1951 година Штокхаузен ?а пишува Kreuzspiel за обоа , бас-кларинет , пи?ано и 4 перкусионисти (по ревизи?ата во 1959 , за 3 перкусионисти), каде ?асната фрагментаци?а на матери?алот кореспондира со изборот на инструментите, техника типична за Веберн. Ова и многу други дела од ово? период Штокхаузен ги третира како ?прелиминарни“, за да во 1953 година ?а компонира Kontra-Punkte кога почнува да ги нумерира своите композиции. Од оваа година, Штокхаузен се фокусира кон електронската музика со ко?а ?е биде преокупиран во наредните 18 месеци и претставува??и ?а како иднината на музиката. После двете Elektronische Studien , ?а создава Gesang der Junglinge , кое ?е остане во истори?ата како прво електро-акустично дело. Паралелно со ова дело, Штокхаузен ги пишува Klavierstucke , кои произлегуваат од искуството со првите електронски дела. Во ово? циклус за пи?ано, искуствата од електронската музика се имплементирани врз начинот на компонира?е за инструменти, употребува??и за првпат и техники презентирани од ?он Ке?? и пи?анистот Де?вид Т?удор , кому ?е му посвети дел од циклусот.

Ве?е со Zeitmasze од 1956 година и Gruppen за три оркестри, Штокхаузен излегува од строгиот сериализам, без никогаш целосно да го напушти, туку да го имплементира врз разни димензии во формата. Еден екстремен одговор на ?отворените форми“ на Ке?? е Klavierstucke XI , каде пи?анистот спонтано го одредува редоследот на 19 прецизно запишани фрагменти. Ово? вид на ?вари?абилни форми“ го продолжува и со Zyklus од 1959 и Refrain . Ово? вид на нотаци?а е исклучиво поврзано за формата во делата.

Пове?ето од делата од 1964 до 1970 година користат електроника во живо . Во Mikrophonie I , звукот на инструментот там-там е активиран од дуо, кое во текот на делото го елаборира звукот во живо со помош на ринг-модулатори . Истите ги користи и во Mikrophonie II , каде хорот е модулиран од звукот на Хамонд органата . Во Mixtur , ринг-модулациите ги користи на пет различни оркестарски групи. Употребата на електронски уреди кои го модификуваат звукот во живо, доа?а од Kontakte каде перкусионистите треба да ?импровизираат“ на звуците на лентата.

На?контроверзниот удар на традиционалната партитура се по?авува во Аus Den Sieben Tagen , каде наместо музичка нотаци?а, се по?авуваат 15 текстови кои служат како упатства при изведува?ето на делото.

Во 1968 година, Штокхаузен го компонира делото Stimmung за шест вокали, кое ?е ги отвори вратите на спектралната композици?а . Целата композици?а е заснована врз нонакорд на си-бемол , граде??и 24 хармоници на на?ниската си-бемол нота на пи?аното.

По многуте одбива?а да компонира опера , Штокхаузен се посветува на на?големиот проект во неговата кариера, циклусот Licht , ко? го пишува од 1977 до 2002 година. Циклусот е поделен на седум дела, каде секо? дел е посветен на еден ден од неделата. Употребата на електроника, визуелни уметности, театар, масовен бро? на инструменти, го прават ово? циклус едно од на?амбиционзните дела некогаш напишани од композитор. Еден од на?котроверзните моменти во него е Helikopter-Streichquartett за 4 хеликоптери и гудачки квартет.