Оваа стати?а можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википеди?а. Ве молиме подобрете ?а оваа стати?а ако можете.

Етапа 1: Од кра?от на Втората светска во?на до ЕЗ?Ч [ уреди | уреди извор ]

Втората светска во?на покажа, многу пове?е од сите други претходни настани, во колкава мера неограничениот национализам им се заканува на миро?убивите односи ме?у државите и какви сe огромни последици се поврзуваат со тоа во ерата на оруж?ето за масовно уништува?е. Во втората половина на 40-тите и првата половина на 50-тите години, токму поради овие причини на ме?ународно ниво до?де до основа?е на цела низа организации, коишто требаа да се грижат за делумно уредува?е на соживотот, како на политичко, така и на економско поле. Пред сe треба да се споменат: Обединетите нации (Октомври 1945), Ме?ународниот монетарен фонд (стапи насила во 1945 година)и GATT (General Agreement on Tariffs and Trade, стапи насила во ?ануари, 1948).

Катастрофата од Втората светска во?на од разбирливи причини во Европа беше примена со уште поголемо ужаснува?е. Уште во почетокот на 40-тите години таму се разви?а мрежи поме?у движе?ата на отпорот, во коишто се размислуваше за повоено европско уредува?е, што се базираше на соработка, наместо на конфронтаци?а. Овие идеи и убедува?а на ?Европе?ците“ го на?доа сво?от одраз во ма? 1948 година, на Првиот Хашки конгрес за европско единство, на ко? учествуваа околу 750 делегати-членови на недржавни организации како на пример различни национални со?узи и наднационални организации. Соодветни импулси беа дадени и на ниво на влади и доведоа до основа?е на Советот на Европа, чи?што статут беше потпишан во ма? 1949 година од страна на основачите - кога со основа?ето на Советот на Европа настана првата европска организаци?а, се навршуваа точно 4 години од завршува?ето на во?ната.

На сите досега споменати ме?ународни и европски организации им беше заедничко, тоа што во сите случаи стануваше збор за чисто ме?удржавни форми на соработка, иако на Хашкиот конгрес таканаречените ?федералисти“ покренаа многу подалекусежни бара?а во врска со Советот на Европа. Поборниците за европски со?уз на држави, како повисока форма на единство, бараа можности за достигнува?е на повисок степен на интеграци?а, барем во поединечни области, со надеж дека на то? начин ?е до?де до проширува?е на областите на соработка. Од француска страна беше понуден конкретен предлог за една стратеги?а во индустри?ата за ?аглен, железо и челик, ко?а им излегуваше во пресрет на националните интереси. На ово? начин на соработка на ова поле, би се држел на око развитокот на геманската тешка индустри?а , а би можел да се унапреди и процесот на германско-француското помирува?е.

Затоа, во ма? 1950 година францускиот министер за надворешни работи, Роберт Шуман приложи еден план за создава?е служба за контрола на производството на ?аглен и челик во СР Германи?а и Франци?а, таканаречениот Шуманов план. Само еден месец по приложува?ето на планот беше свикана владина конференци?а ко?а се занимаваше со ово? предлог, а во април 1951 година во Париз до?де до потпишува?е на договорот за основа?е на Европската заедница за ?аглен и челик (ЕЗ?Ч) од страна на Франци?а, СР Германи?а, Итали?а, Белги?а, Луксембург и Холанди?а.

На то? начин беше создадена една потполно модерна организаци?а и тоа од два аспекти: Не стануваше збор само за слободна трговска зона, туку за етаблира?е на еден заеднички пазар и тоа за во тоа време значително важна област. Зем?ите-членки во голема мерка им отстапи?а суверенитет на новосоздадените наднационални институции.

Структурата од институции се состоеше, како што може да видите и на шематскиот приказ, од вкупно 4 централни институции: Таканаречената Висока управа се состои од 9 членки, кои ги поимаат своите задачи независно од државите- членки. Компетенциите што и се доделени со договорот се многу далекусежни и содржат ме?у другото забрана на субвенции или пак под одредени услови, контрола на цените. Не?зините одлуки по овие праша?а делуваат директно во сите држави и се обврзувачки.

Советот на министри, ко? се состои од еден претставник од секо?а зем?а, служи за гласа?е ме?у Високата управа и владите. Освен тоа, то? треба во некои, а ако не и во сите случаи да ги надгледува активностите на Високата управа. Така на пример, неговата согласност за прогласува?е на манифестна криза, што беше основен предуслов за оперира?е со количините на производството, е неопходна. Начинот на гласа?е зависи од праша?ето за коешто станува збор, при што едногласноста, квалификуваното мнозинство и простото мнозинство се предвидени.

Заедничкото Собрание се состои претставници испратени од националните парламенти и презема исклучиво советнички функции. Четвртата и последна институци?а, ко?а заживеа од ЕЗ?Ч-договорот, е Врховниот суд, чи?ашто задача е да одлучува на основа на договорот во конфликтни случаи ме?у државите-членки, ме?у органите на ЕЗ?Ч, како и ме?у државите-членки и органите.

На кра?от на нашата прва етапа на минува?е низ развитокот на ЕУ треба да се утврди дека основа?ето на ЕЗ?Ч беше нешто сосема модерно, што се разликуваше драстично од сите други организации основани во то? временски период. Една формаци?а, во чии рамки и покра? тоа што соработуваа национални држави, сепак покажуваше ?асно препознатливи обележ?а, што дотогаш беа познати само во националните политички системи.

Од ЕЗ?Ч до основа?ето на Европската економска заедница [ уреди | уреди извор ]

Втората етапа го опфа?а периодот од стапува?ето насила на ЕЗ?Ч-договорот па сe до основа?ето на Европската економска заедница (ЕЕЗ). Откако во 1954 година пропаднаа амбициозните планови за една Европска одбранбена заедница - а со тоа и за една Европска политичка заедница - значи за една наднационална соработка во високополитичка и сензибилна област, се постави праша?ето ?што сега“? Во оваа ситуаци?а, владите од зем?ите на Бенелукс приложи?а предлози за понатамошни чекори за интеграци?а, коишто беа сконцентрирани на економската област.

Кон средината на 1955 година, на една конференци?а во Месина, предлозите на зем?ите на Бенелукс беа многу позитивно примени од страна на министрите за надворешни работи на зем?ите-членки на ЕЗ?Ч. Беше поставена комиси?а од претставници на влади под претседателство на белгискиот министер за надворешни работи Пол-Хенри Спаак, ко?ашто требаше да изработи извешта?, а на преговорите ?а покани и Велика Британи?а, но таа се повлече во ноември 1955 година, не гледа??и можности за реализаци?а на не?зините претстави за слободна трговска зона.

Спаак-извешта?от, ко? беше приложен во април 1956 година, претставуваше темел за преговорите што се одржуваа во текот на годината и на кои, понекогаш со многу мака, требаше да биде на?дено израмнува?е на интересите, посебно ме?у Германи?а и Франци?а. На кра?от, сепак, беше постигната согласност и договорите за основа?е една Европска економска заедница (ЕЕЗ) и Европска атомска заедница (ЕАЗ) беа потпишани од страна на шесте држави-членки на ЕЗ?Ч на 25 март 1957 година во Рим - поради што договорите го носат името Римски договори, коишто стапи?а во сила од 1 ?ануари 1958 година.

На?прво би сакал накратко да ?а резимирам соджината на нееднакво знача?ниот ЕЕЗ-договор, на ко? ?е се задржам во рамките на ово? преглед за 50-годишната истори?а на интеграци?ата. Во преден план стоеше целта за создава?е заеднички пазар, значи, за потполно отстранува?е на трговските рампи поме?у зем?ите-учеснички, во што функционално принудувачи спа?аа заедничка надворешна царина и заедничка трговска политика. Токму со тоа се занимаваше и преовладувачкото мнозинство на одредбите од договорот. Затоа, пак, во навистина општа форма останаа упатствата за координира?е на економската и монетарната политика, како и за други области, како на пример аграрната, сообра?а?ната или одредени аспекти на соци?алната политика.

Ако договорот го споредиме со уставот на еден национален политички систем, ?е добиеме една потполно поинаква ситуаци?а. Додека во уставите на националните политички системи едва? може да се на?де нешто за политики или поединечни области, таквите одредби го сочинуваат ?адрото на ЕЕЗ-договорот. Се разбира дека то? содржи и класични уставни одредби, и тоа таму, каде што станува збор за создава?е на институционални структури на новата Заедница и за ме?усебниот однос на органите.

Дека како основа за изработка на оваа институционална рамка служеше ЕЗ?Ч-договорот, се покажа во фактот дека беше преземено именува?ето на три од органите (Совет на министри, Собрание, Врховен суд). Наместо Високата управа, беше основана една комиси?а, ко?а требаше да биде иници?атор за заедничка политика и за не?зино спроведува?е, а освен тоа поседуваше и неколку други сопствени компетенции. Во односот поме?у Комиси?ата и Советот на министри можеше да се востанови, во споредба со ЕЗ?Ч, едно видно поместува?е на компетенциите на Советот а со тоа и на државите-членки.

Етапа 3: Од ЕЕЗ до Единствените европски акти (ЕЕА) [ уреди | уреди извор ]

Третата етапа од истори?ата на ЕУ се занимава со временскиот период од стапува?ето во сила на Римските договори во 1958, па сe до првата опширна ревизи?а на договорите, таканаречените Единствени европски акти (ЕЕА) во 1987 година. Овде се знача?ни 4 аспекти, кои ?е ги опишам со кратки зборови: а) Развитокот на Уставот; б) Развитокот на матери?алната соработка; в)Развитокот на бро?ната состо?ба на членките на Заедницата, и на кра?от г)Новините што беа поврзани со ЕЕА.

За развитокот на Уставот треба на?првин да се споменат неколку важни промени на Договорот, што се однесуваа на конкретни ограничени области.

Создава?ето на заеднички институции за трите постоечки заедници - ЕАЗ, ЕЗ?Ч и ЕЕЗ, со таканаречениот Фузионен договор, што беше ратификуван во 1965 година, а стапи насила во 1967.

Надополнува?е на финансиите на зем?ите-членки преку опремува?е на Заедницата со сопствени средства, на основа на еден договор на Советот од 1970 година.

Основа?е на Европска сметководствена управа како и префрла?е на за?акнатите овластува?а за дома?инството на Европскиот парламент со таканаречениот "Бриселски договор" од 1975 година.

Воведува?ето на директни избори за Европскиот парламент што беше одлучено во 1976 и ратификувано во 1978 од сите држави-членки. Првите директни избори се одржаа во 1979 година; притоа учеството на гласа?ето изнесуваше нешто пове?е од 60%.

Од овие ограничени промени од уште поголемо значе?е за развитокот на Уставот беа два други фактори, кои делуваа во сосема поинаков правец. Прво, Луксембуршкиот компромис од почетокот на 1966 година. За што станува збор? Во прво време, Советот на министри, како централен орган на ЕЕЗ, требаше да премине од едногласни одлуки во одлуки на мнозинството, според договорот од 1.1.1966. Но, француската влада на чело со Де Гол одлучно го одби ова. Кога кон средината на 1965 година не можеше да се постигне согласност за спорното финансира?е на аграрот, за да го спречи одлучува?ето, таа го повлече сво?от претставник од Советот. Оваа таканаречена "политика на празно столче" беше првата криза на ЕЕЗ. Таа беше прекината во ?ануари 1966 година со помош на споменатиот "Луксембуршки компромис". Со него државите-членки се спогоди?а да се воздржуваат од предвидените одлуки на мнозинството, кога станува збор за виталните интереси на една зем?а. Затоа, понатаму де факто важеше принципот на едногласие, ко? беше карактеристичен за традиционалните форми на ме?удржавна соработка. Тоа беше ?асен засек во истори?ата на интеграци?ата.

Вториот фактор на вли?ание, во спротивна насока, го сочинуваше судската одлука на Европскиот врховен суд (ЕвВС). Со една низа од пробивни пресуди, ЕЕЗ-договорот, ко? во сво?ата претходна форма имаше ме?удржавен лик, беше радикално изменет и му беа дадени елементи на правилен устав. Така, ме?у другото, беа спроведени:

• Принципот на непосредното и директното делува?е на правото на ЕЗ, за секо? гра?анин на ЕЗ, без вклучува?е на зем?ите-членки.
• Предноста на правото на Заедницата пред националното право, и на кра?от
• Вклучува?е на националните судови во правните одлуки на ЕЗ, со една многу мудра стратеги?а, при што беа охрабрени да го повикуваат ЕвВС за не?аснотии и праша?а од правото на ЕЗ.

На ово? начин од страна на ЕВС - може да се каже та?но, мирно и тивко - беше создаден правен ред, ко? им беше сличен на некои национални системи и излегуваше од рамките на сe што дотогаш беше познато во областа на ме?удржавните односи. Ова беше едно, ако не и единствено обележ?е на неповторливоста на ЕЕЗ.

Развитокот на матери?алната соработка опфа?аше спроведува?е на целите одредени во Договорот. Тука би можеле да се споменат на?малку две клучни области,

Почнува??и со Конференци?ата во Стреза во ?ули 1958, со долготра?ни преговори беа разработени одредбите за заедничка аграрна политика и

Царинската уни?а, предвидена во договорот дури за декември 1969, беше реализирана 18 месеци порано, имено на 1 ?ули 1968. Тоа значи, дека внатрешните царини беа отстранети и беше воведена заедничка надворешна царина кон трети држави.

Независно од тоа, исто така интензивно беа вклучувани нови поли?а во соработката, затоа што се покажуваа сфери на допира?е односно преклопува?е во договорно утврдената состо?ба. Примери за тоа се:

• Ме?удржавната спогодба за надворешно-политички праша?а, ко?а беше донесена во 1969 година на Хашката конференци?а на врвот и ко?а понатаму сe пове?е се прошируваше, таканаречената Европска политичка соработка (ЕПС), со ко?ашто не за последен пат се водеше сметка за врските ме?у заедничката наднационална политика за надворешна тргови?а и традиционалната надворешна политика, останата во надлежност на државите членки, или
• Соработката во политиката за животна околина, започнува??и со еколошката програма за акци?а од 1973 година. Во почетокот оваа одлука служеше исклучиво за да ги спречи националните политички еколошки мерки да ?а оневозможуваат тргови?ата внатре во Заедницата; поради отпорот на неколку држави членки, не можеше ни да се помисли на независна еколошка политика на ЕЗ.

Оваа, во почетокот исклучително скромна, целосна или делумна ме?удржавна соработка во цела низа области, подолгорочно не требаше да остане без последици. Тоа многу ?асно го докажуваат промените направени во рамките на ЕЕА, за коишто сега ?е зборуваме. Но, пред тоа, неколку забелешки за развитокот на бро?ната состо?ба на членките, значи за проширува?ето на Заедницата, што во оваа етапа поме?у ЕЕЗ и ЕЕА се спроведе со три чекори:

• Проширува?ето кон север со Данска, Ирска и Велика Британи?а (1973) како и
• Проширува?ето кон ?уг со Грци?а (1981),
• Шпани?а и Португали?а (1986).

Значи, за помалку од 20 години Заедницата можеше да ?а удвои сво?ата почетна бро?на состо?ба на членки, со што беше поврзана цела низа од последици:

• Поголемиот дел од зем?ите-членки со себе донесоа растечка хетерогеност од интереси и основни ставови во врска со праша?ето за што служи ЕЕЗ и како треба да се развива понатаму, што значително ?а намалуваше способноста за донесува?е одлуки. Мислете на тоа, дека во тоа време, врз основа на Луксембуршкиот компромис, мораше да се одлучува едногласно!
• Во областа на матери?алната политика беа ставени нови акценти. Така на пример, несомнено е дека основа?ето на Европскиот фонд за регионален разво? (ЕФРР) во 1975 година или, пак, посто?аното разгранува?е на регионалната политика треба да се поврзе со приклучува?ето на структурно слаби зем?и како Грци?а или Португали?а.

А, сега кон кра?от на нашата етапа, првата голема ревизи?а на договорот со ЕЕА. ?ас накратко бев спомнал, дека со прима?ето на нови членки, посебно со зем?ите многу критични за ЕЗ - Данска и пред сe Велика Британи?а, започна голема неспособност во донесува?ето одлуки. На почетокот на 80-тите години настапи еден видно поизразен процес на менува?е на мисле?ето. За тоа беше одговорно спознанието дека Европа економски и технолошки видно заостануваше зад САД и ?апони?а. Од тие причини се посегна по цела низа иници?ативи што имаа за цел да ?а направат Заедницата повторно способна за делува?е. Тие се влеваа:

• Како прво, во таканаречената програма за внатрешниот пазар, со ко?а требаше до кра?от на 1992 да се одстранат сите преостанати пречки во тргови?ата ме?у државите-членки, пред сe нетарифните пречки во тргови?ата, со цел да се создаде еден вистински заеднички пазар, и
• Второ, во одлуката на Европскиот совет од 1985, да се свика конференци?а на влади за промена на Римските договори според член 235 од ЕЕЗ-договорот, коишто на кра?от двете, заедно со многу други промени, по долги преговори и силен отпор, посебно од страната на Велика Британи?а, го на?доа сво?от пораз во ЕЕА.

Во кратки црти, промените врзани со ЕЕЗ содржеа:

• Прима?е на низа нови политички поли?а во рамките на политиката поддржувана со Договорот. Тука спа?аа претходно ве?е споменатата еколошка политика, но и истражувачка и технолошка политика и регионална политика.
• Внесува?ето на остварува?ето на внатрешниот пазар како цел во Договорот.
• Модификаци?ата и дополнението на постоечките начини за одлучува?е. Тука спа?аше, ме?у другото, воведува?ето на една нова постапка за одлучува?е, ко?а предвидуваше согласност во Советот на министри со квалификувано мнозинство како и суштински подалекусежни можности за вли?ание на Европскиот парламент, ко? дотогаш имаше само советодавни функции, и за првпат договорни одредби за надворешнополитичката соработка на зем?ите членки,
• Уставнополитички гледано, еден важен чекор во правец на наднационализаци?а, а во доменот на матери?алната политика едно впечатливо проширува?е на интеграциската состо?ба, значи на политичките поли?а вклучени во соработката на ЕЗ поддржана од Договорот - вака на на?добар начин може со една реченица да се резимираат промените врзани со ЕЕА. Притоа е важно да се увиди дека овие промени не би биле возможни во оваа форма, без многубро?ните мали чекори во годините од основа?ето на ЕЕЗ и без стекнатите искуства во соработката ме?у државите- членки. Исто така треба да се истакне, дека овие промени од нивна страна требаше да вли?аат на идниот разво?, како важни фактори на вли?ание.

Од ЕЕА до основа?ето на Европската уни?а [ уреди | уреди извор ]

Четвртата етапа од истори?ата на ЕУ го опфа?а периодот од Единствените вропски акти (ЕЕА), средина на 1987 година, па сe до стапува?ето насила на Договорот за Европската уни?а кон кра?от на 1993 година. На?забележливо е на?прво, тоа што од една основна ревизи?а на Договорот до друга, изминаа само 5 години, значи само четвртина од времето ме?у Римските договори и ЕЕА! Оттаму, се разбира, на?првин се поставува праша?ето, што е причината за тоа. Овде треба да се набро?ат пове?е фактори, при што се разликуваат интерни и надворешни детерминанти.

Интерните фактори на вли?ание во прва лини?а зависат од очигледната сопствена динамика што ?а доби процесот на интеграци?а преку проектот за внатрешниот пазар и ЕЕА. Така, внатрешниот пазар имаше далекусежни допирни точки, ме?у другото, со монетарната политика, имигрантската и азилантската политика, со борбата против ме?ународниот криминал и со соци?алната политика, под името "соци?ален дампинг". Овие сфери на допира?е правеа на многу глумци заедничката политика во наброените области да им изгледа неотповиклива. Освен тоа, енормно пораснатото заедничко имотно право од ЕЕА сe поболно го вра?аше во се?ава?е "демократскиот дефицит" на ЕУ, и на неколку држави-членки, германското повторно обединува?е, поцврсто врзува?е на Германи?а, ко?а стана поголема и поспособна за делува?е, им изгледаше препорачливо.

Што се однесува до надворешните предизвици, кои на?авуваа продлабочува?е на интеграци?ата наскоро по ЕЕА што не исклучува и повторна ревизи?а на Договорот, можам да се задржам на неколку клучни моменти:

• Растечката несигурност во ме?ународните и европските односи поради отежнувачките преврати во поранешните соци?алистички држави;
• Перспективата за влез на на?малку неколку од овие зем?и, ко? без претходна решителна ревизи?а, особено на интерната постапка за одлучува?е внатре во Заедницата, не изгледаше возможен, без тра?но да ?а попречи способноста за делува?е на ЕЗ;
• Економската глобализаци?а, ко?а ги направи економските и соци?ално-политичките мерки во рамките на националната држава растечки неефективни.

Сите овие фактори земени заедно, ?а доведоа Европската комиси?а и Европскиот парламент, како и преовладувачкото мнозинство држави-членки, до заклучокот дека понатамошните чекори кон продлабочува?е се брзи и принудувачки неопходни, дури и кога беа жестоко одбивани од Велика Британи?а.

Што се однесува вкупната многу интересна и возбудлива, предистори?а, ко?ашто конечно доведе до отвора?е на двете владини конференции за Монетарниот со?уз и за Политичката уни?а во 1991 година, и што се однесува до текот на овие конференции, за жал, ?е морам да се ограничам на неколку куси забелешки. Преговорите за праша?ето, како треба ЕЗ понатаму да се развива, беа исклучително тешки, поради различните интереси и отежнувачките разлики во претставите што ги имаа државите- членки. Некои од централните точки, посебно отпорот на Велика Британи?а кон какво и да е проширува?е на соци?ално-политичката компонента на Заедницата, и не?зиното колеба?е да земе учество во планираниот Монетарен со?уз, мораа да се дискутираат на Врвот од шефови на држави и влади во Мастрихт. И овде можеше да се постигне согласност само со бро?ни одредби по исклучок и дополнителни протоколи, за што сега ?е зборуваме.

Тешкотиите со новото договорно дело не беа надминати уште долго по нивната ратификаци?а во февруари 1992 година. Мастришкиот договор беше одбиен во ?уни 1992, на неопходниот референдум во Данска, со минимално мнозинство од 50,7 наспроти 49,3 проценти, со што беше ставен во праша?е, затоа што за менува?е на Договорот мораа да се согласат сите држави-членки. Дури по понатамошни преговори и концесии за Данска, ме?у другото и во форма на Opting-out-клаузула за Монетерната уни?а, едно понатамошно гласа?е во ма? 1993 го донесе посакуваниот успех (56,8 наспроти 43,2 проценти). Проблеми со задолжителната согласност имаше и во други држави- членки. Овде се мисли на резултатот од еден референдум во Франци?а (51,05 наспроти 48,95 проценти за) или жалбите против Договорот во Германи?а, коишто беа одбиени од германскиот Уставен суд дури во октомври 1993 година.

Ова се доведе до тоа, Договорот на Уни?ата да може да стапи во сила со значително задоцнува?е, дури на 1 ноември 1993 година. Толку за детерминантите и за предистори?ата на Мастришкиот договор. А сега дозволете ми да ?а резимирам неговата суштинска содржина. На?првин може да се утврди дека беше основана една нова организаци?а, Европската уни?а, ко?а, како што се гледа на приказот, опфа?а три столбови, под еден заеднички покрив на Уни?ата.

Столбот на ЕЗ, значи соработката што се потпира на Парискиот договор (ЕЗ?Ч), Римските договори и на ЕЕА, со Мастришкиот договор се здобива со неколку важни дополнува?а и измени - за што впрочем ?е зборувам наскоро.

Заедничката надворешна и безбедносна политика (ЗНБП) како "втор столб", со ко? ме?удржавната соработка во областа на надворешната политика (ЕПС), ко?а постоеше од почетокот на 70-тите години, беше понатаму развиена и поставена на договорна основа.

Соработката во полето на правдата и внатрешните работи како "трет столб". И таа исто така не настанува "од ништо", туку посегнува по ве?е постоечки, во секо? случа? многу рудиментирани иници?ативи за европско гласа?е во овие поли?а.

Уни?ата се одржува како целина, преку не?зините цели и вкупна структура, што е поставена во општите одредби на Договорот.

Внатре во столбот на ЕЗ се преземаат мноштво промени во институционалниот сектор и во поглед на вклучените политички области, кои собрани заедно носат тра?на наднационализаци?а. Неколку примери:

• Воведува?е на една нова постапка за одлучува?е, што на Европскиот парламент му носи вистински овластува?а за учество во одлучува?ето;
• пове?е одлуки со квалификувано мнозинство во Советот;
• Основа?е на една Комиси?а на регионите;
• Проширува?е на можностите за санкционира?е од страна на Европскиот врховен суд, во случаите кога државите-членки не ги почитуваат неговите одлуки и не го спроведуваат навремено правото на Заедницата;
• Проширува?е на одговорностите на Заедницата во областите што беа придодадени со ЕЕА, како што се истражувачката и технолошката политика, политиката на животната средина и регионалната политика;
• Монетарен со?уз. Одредбите за Монетарниот со?уз, исто како програмата за внатрешниот пазар ка? ЕЕА, го сочинуваат ?адрото на Мастришкиот договор;
• Нови области, во кои Заедницата дотогаш не била активна, или, пак, за тоа немала експлицитна договорна основа, беа вклучени, како на пример: политиката за заштита на потрошувачите, образованието итн.;
• Беше избрана една потполно модерна и неповторлива конструкци?а за соработката во нововклучената соци?ална политика. Откако Велика Британи?а се поколеба да се согласи дури и за минимално проширува?е на компетенциите на Заедницата во оваа област, во рамките на еден посебен протокол, другите држави-членки се договори?а да го реализираат проширува?ето и продлабочува?ето на активностите на ова поле што сите тие ги посакуваа и ги сметаа за неопходни, без согласност на Британи?а!

Соработката во рамките на вториот и третиот столб, со ко?а се водеше сметка за видливите допирни поли?а со столбот на ЕЗ, според сво?от карактер останува строго ме?удржавна.

По разгледува?ето на првите четири етапи, вкупната слика е многу нецелосна и збунувачка. Така, од една страна може да се утврди големо проширува?е на поли?ата на активност на ЕЗ во Уни?ата. Како што покажува приказот, одва? може да се на?де област каде што таа досега не била активна во каква било форма. Со Монетарниот со?уз ?е се земе предвид еден план, ко? навлегува длабоко во ?адрената супстанца на националниот суверенитет, во размер како никогаш дотогаш. На оваа силно изразена наднационализаци?а внатре во столбот на ЕЗ и се спротивставува доминаци?ата на ме?удржавната соработка во двата други столбови, како и фактот дека во некои поли?а ве?е не учествуваат сите држави-членки, што значи дека станува збор за постепена интеграци?а. Дека од овие причини е возможно наскоро да бидат неопходни промени, очигледно предчувствуваа и составувачите на договорот и, сепак, во член Н, став 2, одредбата дека во 1996 година повторно треба да се свика владина конференци?а за да се проверат одредени одредби од Договорот.

Со тоа до?довме до кра?от на Основниот курс 2, првиот дел од нашата обработка на истори?ата на ЕУ. Сега е време за краток ме?убиланс во врска со клучните праша?а. За подсетува?е: бевме се одлучиле да обрнеме внимание на тоа, кои основни праша?а се наметнуваат во контекст на истори?ата на процесот на интеграци?а, за да провериме дали може да се прона?дат фактори, пресудни за ово? процес - пречки, но и движечки сили, и кои заклучоци произлегуваат во врска со проценката на ЕУ и не?зиниот понатамошен разво?.

Едно од клучните праша?а што си го поставуваме, што ни се наметнува, е сигурно тоа, како можеше да до?де до таков впечатлив разво? од секторски ограничена до опширна соработка и покра?, во некои случаи, масивниот отпор што ве?е го запознавме. Во ЕЗ?Ч беше обединет само еден сектор - ?агленот и челикот. Во ЕЕЗ на?првин постое?а само малку навистина обединети области, особено Царинската уни?а и заедничкиот пазар, надворешно-трговската и аграрната политика. Со ЕЕА до?де до зголемено проширува?е на заедничките поли?а на делува?е (политика на животната средина, истражувачка и технолошка политика итн.). Со стапува?ето во сила на Договорот на Уни?ата, практично сите поли?а беа вклучени во некаква форма на соработка.

Ово? заклучок нe води до едно друго праша?е. Зошто, всушност, соработката во овие области била толку различно организирана? Има сектори, посебно Заедничката надворешна и безбедносна политика (ЗНБП) и соработката во правната и внатрешната политика, коишто од страна на државите-членки свесно беа одделувани од ЕЗ, во кои се одлучува едногласно и каде доминираат традиционални форми на ме?удржавна соработка. А, внатре во столбот на ЕЗ се забележуваат бро?ни разлики ме?у политичките поли?а, како на пример, во поглед на важечките постапки за донесува?е одлуки (едногласие наспроти квалификувано мнозинство или од ниски до централни можности за вли?ание на Европскиот парламент во постапките за учество во одлучува?ето).

Поапстрактно об?аснето: коегзистенци?ата на наднационални и ме?удржавни елементи е воочлива и бара об?аснение: Помислете на Луксембуршкиот компромис, ко? ?а за?акна улогата на државите-членки и на ме?удржавниот елемент и на истовремената конституализаци?а на договорите со помош на ЕвВС, што водеше до наднационалиаци?а. Или пак помислете на ве?е споменатите три столба во договорот на Уни?ата, кои би можеле да важат како пример за таа низа од наднационални и интерговернментални елементи.

Се разбира дека во рамките на еден ме?убиланс не е возможно да се изложат систематично и заклучно одлучувачките фактори за процесот на интеграци?а. Сепак при нашата прошетка низ речиси 4 децении од истори?ата на ЕЗ, односно ЕУ, имаше препознатливи фактори, кои можат да придонесат кон тоа да се одговорат некои од претходно поставените клучни праша?а. Дозволете ми преку два такви примери да упатам во тоа.

Ние се прашувавме, зошто до?де до тоа енормно проширува?е на соработката во сe пове?е области. А, овде изгледа дека важна улога играл фактот дека соработката на едно политичко поле, создавала функционални принуди, во таа соработка да се вклучуваат и други политички поли?а. Ово? феномен, во истражува?ето на интеграци?ата често нарекуван spill-over, посебно до?де до израз во програмата за внатрешниот пазар, што доведе до масивни последици по монетарната политика или во соработката во областите ?правда и внатрешни работи“. Ме?у другото, исто така аргументираше и Комиси?ата и можеше да ги убеди државите-членки да се изведе на пат амбициозниот проект за еден монетарен со?уз.

Вториот пример го претставува праша?ето за сопственото делотворно делува?е на очигледно штетната коегзистенци?а на наднационалните и интерговернменталните елементи на пример во надворешните односи, каде што надворешната трговска политика лежи во компетенциите на Заедницата, значи организирана е наднационално, наспроти што традиционалната надворешна и безбедносна политика се одвива во рамките на интерговернменталниот втор столб. Дали е возможно овде да биде од значе?е фактор што секогаш повторно го сре?аваме, посебно во контекст на преговорите за менува?е на Договорот - имено, различните претстави на државите-членки во поглед на обликува?ето на соработката - помислете на зем?и како Велика Британи?а или Данска, од една, Итали?а и Германи?а од друга страна, и тоа во различни политички поли?а и поединечни праша?а? Имено, тогаш би можело да се реагира на функционални принуди, за коишто ве?е зборувавме, и со текот на времето неизбежно да се покаже една разнолика мостра од форми на соработка и начини на одлучува?е, како што утврдивме за новоформираната Европска уни?а по Мастришкиот договор. А некои факти зборуваат за тоа дека во ово? процес, всушност би можело да стане збор за една карактеристична мостра на развива?е на процесот на интеграци?а.