Закавказ?е

Од Википеди?а ? слободната енциклопеди?а
Физичка карта на Кавказот.

Закавказ?е ( руски : Закавказье ) или ?ужен Кавказ ( грузиски : ??????? ???????? ) ? географски регион во близина на ?ужните Кавкаски Планини , на границата поме?у Источна Европа и Западна Ази?а . [1] [2] Го опфа?а приближното подрач?е на денешна Грузи?а , Ермени?а и Азербе??ан , чи?а вкупна површина изнесува околу 186.100 км 2 . [3] Закавказ?ето и Преткавказ?ето (Северен Кавказ) заедно го сочинуваат поширокото подрач?е на Кавказот ко? ги дели европскиот и азискиот дел на Евроази?а .

Се протега од ?ужниот дел на масивот Голем Кавказ во ?угозападна Руси?а до турско - ерменската граица, и од Црното Море на запад до каспискиот брег на Иран на исток. Во подрач?ето влегуваат ?ужниот дел на венецот Голем Кавказ, целиот венец Мал Кавказ , Колхидската и Курско-араксинската Низина , Талишките Планини , Ленкоранската Низина , ?авахети?а и источниот дел на Ерменската Висорамнина .

Во регионот влегува цела денешна Ермени?а , поголемиот дел од Грузи?а и Азербе??ан (вклучува??и ?а ексклавата Нахичеван ), како и делови од Турци?а и Иран. На?важни гранки во закавкаското стопанство се ваде?ето нафта и манганова руда , одгледува?ето на ча? , агруми и производството на вино . Подрач?ето е политички проблематично уште од распадот на СССР со спорните зем?и како Абхази?а , ?ужна Осети?а и Нагорно-Карабах (Арцах). Од 1878 до 1917 г. во Закавказ?ето се вбро?увала и Карската област на Руската Импери?а.

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

За домородниоте народи на Кавказот се пишувало уште во стариот век , во делата на историчарот Херодот и географот Страбон . Во средниот век на Кавказот се доселиле пове?е народи како Скитите , Аланите , Хуните , Хазарите , Арапите , Турците-Сел?уци и Монголците , менува??и го култиурниот карактер на Закавказ?ето. Напоредно на ова навлегло и вли?анието на блискоисточните народи преку иранските ?азици и исламска вера. [3]

Политичка карта на Кавказот од 2008 г.

Со сво?ата местоположба поме?у Иран , Руси?а и Турци?а , регионот со векови е предмет на политички, воени, ме?уверски и културни судири и експанзионизам. Низ истори?ата е осво?уван разни царства како Ахеменидското , Партското , Римското , Сасанидското , Византиското , Монголското , Османлиското , Персиското ( Сефевиди , Афшариди , Ка?ари ) и Руското ? сите воведува??и ги своите вери и култури ме?у населението. [4] Од сите нив, на?долго се задржале иранските владетели . [5] Во текот на XIX век ова нагло се променило кога Перси?а била принудена да го отпстапи Закавказ?ето на Руси?а како последица од двете Руско-персиски во?ни . [6]

Во стариот век , со територи?ата владееле Ерменското , Албанското и Иберското Кралство . Подоцна истите се припоени кон разни ирански царства, вклучува??и ги Ахеменидското , Партското и Сасанидското , а во регионот се раширил зороастризмот како главна религи?а. Со продорот на христи?анството , зороастризмот изгубил на значе?е и се задржал во поскромни размери благодарение на преостанатото персиско вли?ание. Така, Закавказ?ето станало предмет на политички, воени и ме?уверски спорови поме?у големите држави, доведува??и до низа во?ни поме?у Перси?а и Рим , а подоцна и поме?у Переси?а и Византи?а .

На територи?ата на Закавказ?ето владееле и Партите, основа??и ги Ермени?а, Ибери?а и Албани?а како држави под власт три ограноци на династи?ата Арсакиди (Аршакуни).

Кон средината на VIII век оме?адската во?ска изво?увала победа над Хазарите и го зазела Дербент . Со ова, голем дел од Закавказ?ето влегол во состав на калифатот и подлегнал на исламизаци?а . [7] Подоцна како главна сила во регионот се ?авило православното Грузиско Кралство , за подоцна истиот да биде освоен од Сел?уците , Монголците , Турки?ците , Сефевидите , Османлиите , Афшаридите и Ка?арите .

По две во?ни со Перси?а во првата половина на XIX век, (1804-1813 и 1826-1828), Руси?а го освоила речиси сето Закавказ?е (како и Дагестан во Северен Кавказ ) и со тоа се прекинати историските врски со Перси?ците. [5] [8] По првата во?на Иран бил приморан да ги отстапи денешен Дагестан , источна Грузи?а и на?големиот дел од Азербе??ан согласно ?улистанскиот мировен договор. По поразот во втората во?на е потпишан Туркменчаскиот мировен договор, каде ово?пат Иран ?а отстапил денешна Ермени?а и остатокот од денешен Азербе??ан ко? останал неотстапен. Во 1828-29 г. Русите повторно изво?увале победа во регионот, ово?пат против Отоманското Царство , кое морало да им ?а отстапи западна Грузи?а (освен А?ари?а , т.е. Батумскиот сан?ак).

Во 1844 г. руската држава извршила обединува?е на денешна Грузи?а , Ермени?а и Азербе??ан во едно намесништво кое траело до 1881 г. и повторно поме?у 1905 и 1917 г. По Руско-турската во?на од 1877-78 г. , Руси?а ги освила Карс , Ардахан , Агри и Батуми од Османлиите и ги присоединила кон намесништвото, создава??и ?а Карската област како не?зино на??угозападно владение во Закавказ?ето.

По растура?ето на Руската Импери?а во 1918 г. Закавказ?ето е обединето под советска власт како Закавкаска Демократска Федеративна Република , но истата траела месец и половина пред да се раздели на Ерменска , Азербе??анска и Грузиска ССР . Во 1922 г. е направено повторно соединува?е на регионот, ово?пат како Закавкаска Соци?алистичка Федеративна Советска Република , ко?а траела сe до 1936 г. пред повторно да се одвои на посебни републики.

Во август 2008 г. западните сили го дестабилизирале Закавказ?ето, предизвикува??и ?а Руско-грузиската во?на во ?ужна Осети?а . Подрач?ето и натаму останува чувствително поради неговиот мешан верски и етнички карактер.

Прататковина на винарството [ уреди | уреди извор ]

Закавказ?ето се смета за едно од домородните краишта на виновата лоза [9] , а според некои претставува прататковина на винарството [10] На оваа територи?а археолозите пронашле гроздови семки кои датираат од 7000?5000 г. пр. н. е. [11] Во Иран е прона?дено вино направено поме?у 7400 [9] и 5000 г. пр. н. е. [12] а во Грузи?а има археолошки наоди од вино од 6000 г. пр. н. е.. [13] [14] [15] Во Ермени?а пак, се на?дени остатоци од на?старата винари?а во светот, ко?а датира од 4000 г. пр. н. е.. [9]

Поврзано [ уреди | уреди извор ]

Наводи [ уреди | уреди извор ]

  1. ↑ ?Caucasus“ . The World Factbook . Library of Congress. May 2006 . Посетено на 7 July 2009 .
  2. ↑ Mulvey, Stephen (16 June 2000). ?The Caucasus: Troubled borderland“ . News . BBC . Посетено на 1 July 2009 . "The Caucasus Mountains form the boundary between West and East, between Europe and Asia..."
  3. ↑ 3,0 3,1 Solomon Ilich Bruk. ?Transcaucasia“ . Encyclopædia Britannica . Посетено на 3 December 2014 .
  4. ↑ German, Tracey (2012). Regional Cooperation in the South Caucasus: Good Neighbours Or Distant Relatives? . Ashgate Publishing Ltd. стр. 44. ISBN   1409407217 .
  5. ↑ 5,0 5,1 "Caucasus and Iran" in Encyclopaedia Iranica, Multiple Authors
  6. ↑ Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond p 728-730 ABC-CLIO, 2 dec. 2014 ISBN   1598849484
  7. ↑ King, Charles (2008). The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus . Oxford University Press. стр. 65. ISBN   0199884323 .
  8. ↑ Allen F. Chew. An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders . Yale University Press, 1967. pp 74
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 But was it plonk? , Boston Globe
  10. ↑ Hugh Johnson Vintage: The Story of Wine p 15 Simon & Schuster 1989
  11. ↑ Johnson p 17
  12. ↑ Ellsworth, Amy (18 July 2012). ?7,000 Year-old Wine Jar“ . Penn Museum .
  13. ↑ Keys, David (28 December 2003). ?Now that's what you call a real vintage: professor unearths 8.000-year-old wine“ . The Independent . Посетено на 20 March 2011 .
  14. ↑ Berkowitz, Mark (1996). ?World's Earliest Wine“ . Archaeology . Archaeological Institute of America. 49 (5) . Посетено на 25 June 2008 .
  15. ↑ Spilling, Michael; Wong, Winnie (2008). Cultures of The World: Georgia . стр. 128. ISBN   978-0-7614-3033-9 .

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

Нормативна контрола
Преземено од ? https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Закавказ?е&oldid=5066281 “