Економи?а на Непал
Податотека:Ktmcity4.jpg Катманду , финансиски центар на Непал
Валута	непалска рупи?а (NPR, ??)
Фискална година	16 July - 15 July
Трговски организации	СТО , ШОС и САФТА
Статистика
БДП	▲ $32.158 мили?арди (номинален, 2020) [1] ▲ $103.359 мили?арди ( ПКМ , 2020) [1]
Пораст на БДП	6.7% (17/18) 7.0% (18/19e) 1.8% (19/20f) 2.1% (20/21f) [2]
БДП/жит.	▲ $1,116 (номинален, 2020.) [1] ▲ $3,586 (ПКМ, 2020.) [1]
БДП по сектор	Зем?оделство : 27% Индустри?а : 13,5% Услуги : 59,5% (2017.) [3]
Инфлаци?а	6.1% (2020.) [1]
Сиромашно население	25.2% (2010) [4] 50.9% помалку од $3.20 на ден (2010) [5]
?иниев коефициент	32.8 medium (2010) [6]
Работна сила по занима?е	зем?оделство: 69% индустри?а: 12% услуги: 19% (2015.) [3]
Стапка на невработеност	3% (2017.) [3]
Водечки индустрии	туризам, теписи, текстил; мали мелници за ориз, ?ута, ше?ер и маслода?ни растени?а; производство на цигари, цемент и тула [3]
Ранг според Индекс на лесноти?а	▲ 94-та (лесно, 2020) [7]
Надворешност
Извоз	▲ $818.7 милиони (2017.) [3]
Извозни добра	облека, теписи, текстил, сок, производи од ?ута [3]
Главни извозни партнери	Инди?а (+) 53.1%   САД (+) 11.8%   Турци?а (+) 7.2% (2017) [3]
Увоз	▲ $10 мили?арди (2017.) [3]
Увозни добра	нафтени производи, машини и опрема, злато, електрични добра, лекови [3]
Главни увозни партнери	Инди?а (+) 70.2%   Кина (-) 7.5% (2017) [3]
Странски директни инвестиции	$103 милиони (31 ?ули 2013.) [3] Во странство: NA [3]
Бруто надворешен долг	$5.849 мили?арди (31 декемри 2017.) [3]
?авни финансии
?авен долг	26.4% од БДП (2017.) [3]
Приходи	5.925 мили?арди (2017.) [3]
Расходи	5.945 мили?арди (2017.) [3]
Девизни резерви	▲ $9.091 мили?арди (31 декември 2017.) [3]
Главен извор на податоци: Светска книга на факти на ЦИА Сите вредности, освен ако не е запишано поинаку, се во ам. долари

Економи?ата на Непал во голема мера зависи од зем?оделството и дознаките од странство. Економскиот разво? е комплициран и под вли?ание на посто?аната промена на политичките сили, кои се движат од монархи?а до владее?е на Комунистичката парти?а во 2019 година. Изолирано, аграрно општество до средината на 20 век, Непал влегла во модерна ера во 1951 година без училишта, болници, патишта, телекомуникации, електрична енерги?а , индустри?а или државни служби. Зем?ата, сепак, постигнала напредок кон одржлив економски раст од 1950-тите и ?а отворила зем?ата кон економска либерализаци?а што довело до економски раст и подобрува?е на животниот стандард отколку во споредба со минатото. На?големите предизвици со кои се соочува зем?ата при постигнува?е повисок економски разво? се честите промени во политичкото водство, како и корупци?ата.

Непал искористил низа петгодишни планови во обид да постигне напредок во економскиот разво?. Зем?ата го завршила сво?от деветти план за економски разво? во 2002 година; не?зината валута е конвертабилна, а 17 државни претпри?ати?а се приватизирани. Странската помош за Непал претставува пове?е од половина од бу?етот за разво?. Приоритети на владата во текот на годините биле разво?от на сообра?а?ните и комуникациските капацитети, зем?оделството и индустри?ата. Од 1975 година, се потенцира подобрената владина администраци?а и напорите за рурален разво?.

Зем?оделството останува главна економска активност на Непал , вработува околу 65% од населението и обезбедува 31,7% од БДП . Само околу 20% од вкупната површина е обработлива; уште 40,7% се пошумени (т.е. покриени со грмушки, пасишта и шуми); пове?ето од останатите се планински. Овош?ето и зеленчукот ( ?аболка , круши , домати , разни салати, праска , нектарин, компири), како и ориз и пченица се главните култури за храна. Низинскиот регион Тераи произведува зем?оделски вишок, дел од ко? ги снабдува ридските области со недостиг на храна.

БДП во голема мера зависи од дознаките од странство (9,1%) од странски работници. Последователно, економскиот разво? во соци?алните услуги и инфраструктурата во Непал не постигнал драматичен напредок. Систем за основно образование низ целата зем?а е во фаза на разво?, а Универзитетот Трибхуван има неколку кампуси. Иако напорите за искоренува?е продолжуваат, малари?ата била контролирана во плодниот, но претходно ненаселив регион Тераи на ?уг. Катманду е поврзан со Инди?а и блиските ридски региони по пат и мрежа на автопат што се шири. Главниот град бил скоро без гориво и сообра?а? на залихи предизвикани од осакатувачкиот генерален штра?к во ?ужен Непал на 17 февруари 2008 година. ^[8]

Големите градови се поврзани со главниот град преку телефонски и домашни воздушни услуги. Извозно-ориентираната индустри?а за килими и облека рапидно расте во последниве години и заедно сега отпа?аат приближно 70% од извозот на стоки.

Индексот на трошоците на животот во Непал е релативно понизок од многу зем?и, но не и на?малку. Квалитетот на животот опаднал во многу помалку посакувана вредност во последниве години. ^[9] Непал бил рангиран на 54-то место од 81 рангирана зем?а (оние со стабилност на индексот > 5,0) на Глобалниот индекс на глад во 2011 година, поме?у Камбо?а и Того Тековниот резултат на Непал од 19,5 е подобар од 2010 година (20,0) и многу подобрен од неговиот резултат од 27,5 во 1990 година. ^[10]

Странски инвестиции и оданочува?е [ уреди | уреди извор ]

Огромен бро? мали странски инвестиции доа?аат во Непал преку Непалците кои работат во странство, кои инвестираат во трговски центри, плоштади, недвижнини, туризам итн. Непал има огромен капацитет за хидроелектрична енерги?а . Соодветно на тоа, голем бро? странски компании се во нагорна лини?а, но политичката нестабилност го запрела процесот во исто време кога то? започнал да покажува успешни резултати. Непал склучил договори за избегнува?е на дво?но оданочува?е (сите во кредитен метод) со 10 зем?и во 2000 година. Слично на тоа, зем?ата има договори за заштита на инвестициите со 5 зем?и од 1983 година. Во 2014 година, Непал ?а ограничилстранската помош со поставува?е минимален лимит за странски грантови, меки и комерци?ални заеми од своите партнери за разво?. ^[11]

Увоз и извоз [ уреди | уреди извор ]

Трговскиот биланс на Непал е подобрен нешто од 2000 година со растот на индустри?ата за теписи и облека . Во фискалната година 2000-2001 година, извозот забележал поголем пораст (14%) од увозот (4,5%), помага??и да се намали трговскиот дефицит за 4% од претходната година на 749 милиони американски долари. Неодамна, Европската Уни?а станала на?голем купувач на готови облеки; овош?е и зеленчук (претежно ?аболка, круши, домати, разни салати, праска, нектарин, компири, ориз) од Непал. Извозот во ЕУ претставува 46,13 проценти од извозот на облека во зем?ата. ^[12]

Годишниот монсунски дожд, или недостаток од него, силно вли?ае на економскиот раст. Од 1996 до 1999 година, реалниот раст на БДП во просек изнесувал помалку од 4%. Стапката на раст се опоравила во 1999 година, пораснала на 6% пред малку да се намали во 2001 година на 5,5%.

Силните извозни перформанси, вклучително и заработката од туризам и надворешната помош помогнале во подобрува?ето на вкупниот биланс на пла?а?а и зголемува?ето на ме?ународните резерви. Непал добива значителна количина надворешна помош од Велика Британи?а , САД , ?апони?а , Германи?а и скандинавските зем?и .

Неколку мултилатерални организации како Светска банка , Азиската банка за разво? и Програмата за разво? на ООН исто така даваат помош. Во ?уни 1998 година, Непал го доставил сво?от меморандум за режим на надворешна тргови?а до Светската трговска организаци?а и во ма? 2000 година започнала директни преговори за не?зино пристапува?е.

Извори [ уреди | уреди извор ]

Постигнат е напредок во искористува?ето на природните ресурси на Непал, туризмот и хидроелектричната енерги?а . Со осум од 10-те на?високи планински врвови во светот, вклучува??и го и Монт Еверест на 8.848 м. Во раните 90-ти, се планирало еден голем проект од ?авниот сектор и голем бро? приватни проекти; некои се завршени. На?знача?ните хидроелектрични проекти финансирани од приватниот сектор во моментов во функци?а се <i>Химти Кола</i> (60 MW) и <i>Проектот Боте Коши</i> (36 MW). Проектот сe уште трае и има зависност од Кина, Инди?а и ?апони?а за да ги преземе понатамошните чекори.

Непал има 83,000 MW теоретски и 42,133 MW технички / финансиски одржлив хидроелектричен потенци?ал, сепак вкупниот инсталиран капацитет, во моментов, е само 1095 MW. ^[13]

Еколошкото вли?ание на хидроелектричниот календар на Непал ( Бикрам Самбат ) е ограничено со фактот што пове?ето се ? <i>сливни на реката</i> “, а досега е преземен само еден проект за складира?е. На?големата хидроцентрала што се разгледува е проектот за складира?е на Западен Сети (750 MW) посветен на извозот што треба да го гради приватниот сектор. Преговорите со Инди?а за договор за набавка на за набавка електрична енерги?а се во тек ве?е неколку години, но договорот за цените и финансира?ето остануваат проблем. Во моментов побарувачката за електрична енерги?а се зголемува од 8-10% годишно, додека опци?ата на Непал да има договор со Инди?а ?е го направи ова исполнува?е наспроти побарувачката.

Притисокот на населението врз природните ресурси се зголемува. Преголемата популаци?а ве?е го оптоварува ? носечкиот капацитет “ на областите на средниот рид, особено долината Катманду, што резултира во исцрпува?е на шумското покритие за зем?оделски култури, гориво и сточна храна и придонесува за ерози?а и поплавува?е. Иако стрмниот планински терен ?а отежнува експлоатаци?ата, истражува?ата на минералите откриле мали наслаги на варовник , магнезит, цинк , бакар , железо , мика , олово и кобалт .

Разво?от на хидроелектрични проекти, исто така, предизвикало некаква тензи?а со локалните домородни групи, неодамна  овластени од ратификаци?ата на Конвенци?ата 169 на МОТ од страна на Непал.

Макро-економски тренд [ уреди | уреди извор ]

Следува графикон на трендот на бруто домашниот производ на Непал по пазарни цени проценет од Ме?ународниот монетарен фонд и EconStats со бро?ки во милиони непалски рупии.

Следната табела ги прикажува главните економски индикатори во периодот 1980?2018 година. ^[14]

Статистика [ уреди | уреди извор ]

• БДП: паритет на куповната мо? - 84,37 мили?арди американски долари (проценка на 2018 година) ^[15]  
• БДП - реална стапка на раст: 21,77% (2017)
• БДП - по глава на жител: паритет на куповната мо? - 2700 американски долари (проценка на 2017 година) ) БДП - состав по сектори:
  • зем?оделство: 17%
  • индустри?а: 13,5%
  • услуги: 60,5% (проценка на 2017 година)
  • туризам: 9%
• Население под прагот на сиромашти?а: 21,6% (2017/2018) ^[16]
• Приходите или потрошувачката на дома?инствата според процентот на учество:
  • на?ниски 10%: 3,2%
  • на?високи 10%: 29,8% (1995?96)
• Стапка на инфлаци?а (потрошувачки цени): 4,5% (2017 година)
• Работна сила: 4 милиони (проценка на 2016 година) )
• Работна сила - по професи?а:
  • зем?оделство 19%,
  • услуги 69%,
  • индустри?а 12% (проценка на 2014 година) )
• Стапка на невработеност: 3,2% (проценка на 2017 година) )
• Бу?ет:
  • приходи: 5,954 мили?арди долари
  • расходи: 5,974 мили?арди американски долари, вклучува??и капитални расходи (проценка на 2017 година) )
• Индустрии: туризам, тепих, текстил; мали мелници за ориз, ?ута, ше?ер и маслода?ни растени?а; цигара  ; производство на цемент и тула
• Стапка на раст на индустриското производство: 10,9% (проценка на 2017 година) ):
• Електрична енерги?а - производство: 41.083 GWh (2017)
• Електрична енерги?а - производство по извор:
  • фосилно гориво: 7,5%
  • хидро: 91,5%
  • ?адрено: 0,3%
  • друго: 0,7% (2001)
• Достапна енерги?а: 6257,73 GWh (2017) NEA Hydro: 2290,78 GWh (2014) NEA топлинска: 9,56 GWh (2014) набавка (вкупно): 2331,17 GWh (2014) Инди?а (набавка): 2175,04 GWh (2017) Непал (IPP): 1258,94 GWh (2014)
• Електрична енерги?а - потрошувачка: 4.776,53 GWh (2017)
• Електрична енерги?а - извоз: 856 GWh (2001) Електрична енерги?а - увоз: 12 GWh (2001)
• Производство на нафта: 0 (проценка на 2001 година )
• Потрошувачка на нафта: 1600(проценка на 2001 година )
• Зем?оделство - производи: Овош?е и зеленчук, на?многу: ?аболка , круши , домати , праски , нектарини , компири , ориз , пченка , пченица , ше?ерна трска, коренови култури, млеко и месо од бивол.
• Извоз: 1,34 мили?арди американски долари, но не вклучува нерегистрирана трговска граница со Инди?а (проценка на 2017 година))
• Извоз - стока: теписи, облека, кожни производи, производи од ?ута, жито
• Извоз - партнери: Инди?а 56,6%, САД 11,5%, Турци?а 4% (проценка 2016 година))
• Увоз: 1,03 мили?арди долари fob (проценка на 2017 година) )
• Увоз - стоки: злато , машини и опрема, нафтени производи, електрична стока, лекови
• Увоз - партнери: Инди?а 70,1%, Кина 10,3%, ОАЕ 2,6%, Сингапур 2,1%, Саудиска Араби?а 1,2%. (2016 проценка )
• Долг - надворешен: 5,948 мили?арди долари (проценка на 2017 година) )
• Економска помош - примател: 424 милиони американски долари (ФГ 00/01)
• Валута: 1 непалска рупи?а (NPR) = 100 паиза
• Фискална година: 16 ?ули - 15 ?ули

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

• Global Economic Prospects: Growth Prospects for South Asia Архивирано на 5 декември 2012 г. The World Bank , 13 December 2006
• World Bank Summary Trade Statistics Nepal