Да не се меша со Европски суд за правда, на?високиот суд на
Европската Уни?а
.
Европскиот суд за човекови права
(англиски: European Court of Human Rights, француски: Cour europeenne des droits de l’homme) во
Стразбур
е супранационален суд, основан со
Европската конвенци?а за човекови права
, ко? претставува правна потпора од последна инстанца за лица кои сметаат дека нивните
човекови права
се прекршени од неко?а договорна страна на Конвенци?ата. Жалби до судот можат да бидат поднесени и од други договорни страни.
Конвенци?ата е усвоена под покровителство на
Совет на Европа
, од кои сите 47 зем?и-членки се страни на Конвенци?ата.
Досегашни судии од Република Македони?а во Европскиот суд за човекови права биле
Маргарита Цаца Николовска
(1998-2008) и
Мир?ана Лазарова Тра?ковска
(2008-2017).
Парче од Берлинскиот ?ид пред Европскиот суд за човекови права
Како посто?ано тело со девет посто?ано вработени судии, судот се воспостави на
1 ноември
1998
година, заменува??и ги постоечките механизми за спроведува?е од то? период, кои ги вклучуваа Европската комиси?а за човекови права (основана во
1954
година) и Европскиот суд за човекови права, ко? беше основан во
1959
година.
Новата форма на судот е резултат на ратификаци?ата на протоколот 11, дополнение на Конвенци?ата ко? е ратификувана во ноември 1998 година. Новите посто?ано вработени судии, последователно се избрани од Парламентарното собрание на Советот на Европа. Првиот претседател на судот беше Луциус Вилдхабер.
Судот донесе 837 пресуди, додека протоколот бр. 11 стапи во сила на 1 октомври 1998 година, воспоставува??и целосно оперативен суд ко? му отвора директен пристап на 800 милиони Европе?ци.
Сите зем?и-членки на
Советот на Европа
треба да ?а потпишат и ратификуваат конвенци?ата.
Бро?от на судии во судот е еднаков на договорните страни (зем?и-членки), ко? сега е 47. Секо? суди?а е избран во однос на договорните страни од страна на Парламентарното собрание на Советот на Европа. И покра? ова совпа?а?е, не посто?ат услови држав?анство на судиите (на пример Шва?царец може да биде избран како претставник на Лихтеншта?н.) Судиите треба да бидат непристрасни арбитри, а не претставници на неко?а зем?а. Судиите се избрани за мандат од шест години и можат да бидат повторно избрани.
Судот е поделен на пет ?секции“, од ко?а секо?а се состои од географски избор на судии и еднаква застапеност на половите ме?у судиите. Целиот суд избира претседател и претседатели на петте секции, од кои два?ца исто така служат и како заменик претседатели. Мандатот за секо? е три години. Секо?а оддел избира сво? судски совет, кое се состои од претседателот на одделот и ротирачки избор на шест други судии. Судот, исто така има и Голем судски совет, составено од 17 члена. Членови на ово? судски совет се претседателот, заменик претседателите, претседателите на секциите, како и ротирачки избор на судии од една од двете еднакво застапени групи. Изборот на судии поме?у групите се менува на секои девет месеци.
Поме?у 2006 и 2010 година, Руси?а е единствената држава, од 47 зем?и учеснички ко?а одбила да го потпише Протоколот 14, наменет за да ?а забрза работата на судот, делумно со намалува?е на бро?от на судии потребен за донесува?е на важна одлука. Во 2010 година, Руси?а запре со спротивставува?ето кон протоколот, во замена за гаранци?а дека руските судии ?е бидат вклучени во ревидира?ето на жалбите против Руси?а.
Судница на Европскиот суд за човекови права
Тужбите за прекршок од страна на зем?ите-членки се поднесуваат во Стразбур, а потоа се доставуваат до назначениот оддел. Неоснованите тужби се одбиени од комитет во состав од три судии, со едногласност. Основаните тужби се разгледуваат од страна на еден судски совет. За одлуките од големо значе?е може да се поднесе жалба до Големиот судски совет. Ко?а било одлука на судот е обврзувачка за зем?ите-членки и мора да се примени, освен ако не е совет до зем?ата.
Комитет на министри на Советот на Европа има за улога да врши надзор врз извршува?ето на судските одлуки. Судски со вето не може да ?а принуди една држава да се согласи со одлуката, а последна санкци?а за несогласува?е би била исклучува?е од Советот на Европа.
Во 1999 година, имаше 60.000 заостаните предмети, кои во 2007 достигнаа и до 100.000 заостанати предмети. На почетокот од 2010 година судот имаше околу 120.000 заостанати предмети и листа за чека?е за неколку години. 1 од секои 20 поднесени предмети се сметаат за прифатливи. Во 2007 година, судот донесе 1.503 пресуди. Доколку се продолжи со сегашното темпо, би му требало 46 години за да ги реши сите заостанати случаи.
Судот има пет оддели, а 47 судии се избрани од зем?ите-членки на
Советот на Европа
.
Пленарниот суд избира генерален секретар и еден или пове?е заменик-секретари. Секретарот е на чело на Регистратурата, ко?а ги врши правните и административните задачи и подготвува одлуки и пресуди во име на судот. Од 4 ?ануари 2007 година секретар и заменик секретари се:
Поради зголемената свест на европските гра?ани за нивните права пропишани со конвенци?ата, судот стана жртва на сво?от сопствен успех. Некои случаи трае?а и до пет години пред да се донесе одлука, па постоеше значаен бро? на заостанати предмети. На пример, според Билтен за информации за човековите права (издаден од страна на Советот на Европа) поме?у 1 ноември 2003 година и 29 февруари 2004 година, судот одлучуваше за 7.315 случаи, од кои 6.255 се прогласени за неприфатливи, за да се намалат заостанатите предмети.
Во 2008 година, судот поднесе извешта? дека донел 1.543 пресуди, а преку 32.000 случаи биле прогласени за неприфатливи. Според извешта?от од 2008 година, со околу 94% од предметите разгледани како неприфатливи, судот де факто се придвижи во насока на проблеми од поширока правна важност, наместо заштита на поединечните човекови права.
Работе??и на принципот дека ?одложена правда е негирана правда”, Советот на Европа постави работна група ко?а ?е бара начини за подобрува?е на ефикасноста на судот. Ова резултираше со измена на Конвенци?ата за заштита на човековите права и основни слободи, односно протоколот 14. Ово? нов протокол, ко? за да стапи во силатреба да биде универзално ратификуван од сите зем?и-членки на Советот на Европа, донесува бро?ни промени:
- Само еден суди?а ?е може да одлучува за основаноста на предметот. Во моментов тро?ца судии одлучуваат.
- Кога предметите се главно слични како претходни предмети изнесени пред судот, и се знача?ни поради неуспехот на зем?а-членка да го смени домашниот закон, за предметот ?е можат да одлучуваат тро?ца судии намосто судски совет од седум судии.
- Еден случа? не мора да биде прифатлив, доколку се смета дека поднесителот трпел ?знача?на неповолност". Сепак, ова не е правило кое не треба да се измени.
- Зем?а-членка може да биде изведена пред судот од страна на Комитетот на министри, доколку таа зем?а одбива да спроведе пресуда.
- Комитетот на министри може да го прашат судот за ,,толкува?е" на пресуда за да го одреди на?добриот начин со ко? државата може да се согласи.
Од
Амнести интернешнел
(Amnesty international) из?ави?а загриженост дека овие промени за критериумите за прифатливост ?е значат дека поединците можат да ?а изгубат способноста да ?доби?ат надомест за штета за прекршува?е на човековите права.``
Алекс Ба?лин и Алисон Мекдоналд из?ави?а за ,,Гарди?ан`` дека Протоколот 14 ?е му овозможи на судот да ги принуди зем?ите да се согласат со обврските за човековите права.
Врски со Европскиот суд за правда
[
уреди
|
уреди извор
]
Европскиот суд на правдата
(ЕСП) не е поврзан со Европскиот суд за човекови права. Сепак, биде??и сите зем?и-членки на ЕУ се и зем?и-членки на Советот на Европа и ?а имаат потпишано Конвенци?а за човекови права, постои загриженост за посто?аноста на прецедентното право поме?у двата суда. Според тоа, за прецедентното право ЕСП се однесува на Европскиот суд за човекови права и со Конвенци?ата за човекови права се однесува како да е дел од правниот систем на ЕУ. Иако, не?зините членки се приклучи?а, ЕУ сe уште се нема приклучено, биде??и нема надлежност да го направи тоа според претходните договори. Сепак, институциите на ЕУ со Членот 6 од ЕУ договорот од Ница се ограничени да ги почитуваат човековите права како што наложува конвенци?ата. Понатаму, со стапува?ето во сила од 1 декември 2009 година на договорот од Лисабон, се очекува ЕУ да ?а потпише конвенци?ата. Со ова, Судот на правда би се ограничил на судските преседани од Судот за човекови права, а со тоа и решава??и го проблемот со прецедентното право.
Врска со националниот правен поредок
[
уреди
|
уреди извор
]
Пове?ето од договорните страни на Европската конвенци?а за човекови прави ?а имаат вградено конвенци?ата во нивниот национален поредок, преку уставни одредби, статут или судски одлуки. Не?зиното вградува?е заедно со стапува?ето во сила на Протоколот бр.11, драмитично го зголеми статусот на правата од Конвенци?ата и вли?анието на прецедентното право на Европскиот суд за човекови права. Државни судии, избрани функционери и службеници сега се под зголемен притисок за да ?а делотворно да правата од Конвенци?ата станат ефективни во рамките на националниот систем.
Како ,,клучна одлука`` за судот се смета случа?от, Ирска против Обединетото Кралство, од декември 1977 година. Судот одлучи дека владата на Обединетото Кралство е виновна за ,,нечовечки и деградирачки третман`` врз лу?е кои се затворени без суде?е, по еден случа? изнесен од
Република Ирска
(случа? бро? 5310/71), ко? го вклучува практикува?ето на петте техники (*техники за испрашува?е) и практиката за претепува?е на затвореници претставува нечовечка и деградирачка казна.
Некои од другите знача?ни случаи се Соеринг против Обединетото Кралство (?уни 1989 година), ко? вклучува екстрадици?а во САД за да се соочи со смртна казна. Та?рер против Обединетото Кралство (март 1978 година) во врска со телесните казни за малолетнички престапници, како и Кокинакис против Грци?а (април 1993 година) ко? се справуваше со конфликтот на правата на различни лу?е. По 20 години судот пресуди за случа?от Лоизиду против Турци?а со штета за надоместот (од над 1 милион долари) за Кипарскиот бегалец.
,,Ричард Ро?ер Партнершип`` ?а диза?нираше зградата на Европскиот суд за човекови права
Ричард Ро?ер Партнершип ?а дизa?нираше, а во 1995 и комплетираше зградата, ко?а е дом на судските комори и Регистратурата (администраци?а и референдуми). Поме?у другите работи, диза?нот треба да ги рефлектира двете различни компоненти на Комиси?ата и Судот (како што беа тогаш). Големата количина на стакло ?а нагласува ,,отвореноста`` на судот кон Европските гра?ани.