Држава
(или
Полите?а
;
старогр.
Πολιτε?α) е
сократов ди?алог
од
Платон
, напишан околу
360 п.н.е
, ко? се осврнува на поимот на праведноста (δικαιοσ?νη), а подетално на праша?ата за поединечната праведност, односно праведноста како врвна доблест и на праведноста како логос на државата (полисот). Се смета за едно од на?вли?ателните дела од областа на
филозофи?ата
и
политичката теори?а
и
филозофи?а
, а според некои толкувачи на творештвото на грчкиот филозоф, и на?познатото во неговиот опус.
Во него, Платон, трага??и по дефиници?ата за праведноста, се впушта во опширна дискуси?а за изгледот на една совршена држава и ги изложува главните точки на сво?ата
идеалистичка филозофи?а
(особено индикативно во седмата книга, каде е изложена познатата
алегори?а на пештерата
). Сократ разговара со различни соговорници за значе?ето на праведноста, поставува??и го праша?ето дали праведниот човек е посре?ен од неправедниот. ?а разгледуваат природата на неколку посто?ни државни уредува?а, потоа скицираат неколку различни хипотетички држави, за дискуси?ата да кулминира со уредува?е на Калиполис (Καλλ?πολι?), утописка град-држава владеена од философ-крал. Тие, исто така, дискутираат за теори?ата за идеите, бесмртноста на душата, улогата на философот во општеството, итн.
Местото на кое се одвива ди?алогот е ку?ата на Полемарх во
Пире?
, пристаништен град поврзан со
Атина
. Не се знае дека
Сократ
редовно го напуштал главниот грчки полис. Целиот ди?алог го пренесува Сократ, ден откога истиот се одвива - веро?атно на
Тима?
,
Хермократ
,
Крити?а
и уште една неименувана личност, но ваквото толкува?е е отворено за понатамошна интерпретаци?а.
[1]
- Кефал
, постар произведувач на оруж?е;
[2]
се по?авува само во воведот, односно во првата книга.
- Трасимах
,
дрзок софист
.
- Глаукон
, брат на Платон.
[3]
- Аде?мант
, брат на Платон.
[3]
- Полемарх
, син на Кефал.
- Кле?тофон
, при?ател на Трасимах ко? ?а прекинува дискуси?ата.
- Хармантид
, син на Кефал.
Има и уште неколку ликови без реплика: синовите на Кефал, говорникот
Лиси?
и
Евтидем
; и Никерат.
Во првата книга се прикажуваат различните мисле?а на собеседниците на Сократ во однос на праведноста. Така, Сократ на Кефал му посочува дека праведноста може да се дефинира со правилото ?Секому она што му припа?а“, алудира??и на тоа дека испла?а?ето на долговите треба секогаш да биде извршено како кон при?ателите, така и кон непри?ателите. Ди?алогот поме?у Сократ и Трасимах, пак се води за тоа дали праведноста е нешто што е полезно за посилниот. Низ несогласува?ата Сократ повторно вешто го заклучува и второто начело на праведноста ?никогаш и никому да не му се причини штета.“ (335e) Понатаму се расправа за односот поме?у праведноста и власта, за тоа како почитува?ето на законите ?а гарантира сигурноста на сите гра?ани и за тоа дека власта треба да биде слуга на народот за да може добро да владее (управува). Конечно, се разгледува и праведноста како доблест, а биде??и Платон сметал дека доблестите носат и должности, се разгледуваат должностите што секо? праведен треба да ги има, а на?важното од нив ? чесно да се живее. Така, се поставува праша?ето: дали праведноста е подобра од неправедноста?
Втората книга дава продлабочува?е на односите поме?у оние што учествуваат во праведноста, односно за односите поме?у гра?аните и за односот поме?у државата и гра?аните. Се кажува дека на?мудрите скоро секогаш неволно ги прифа?аат гра?анските должности затоа што секо? разумен знае дека е на?тешко да се стои поме?у два?ца кои ?а бараат правдата, но исто така дека стравот да се биде владеан од полошиот ги поттикнува праведните да изберат да ? служат на државата во име на општото добро ? праведноста. Проблемите кои се по?авуваат со прифа?а?ето на ставот дека праведноста се посакува поради самата себеси, Сократ ги прикажува со приказната за Гигес, ко?, со помош на еден прстен ко? го прави невидлив, стекнува придобивки праве??и неправедност. Сократ предложува расправата за поединечната праведност да ?а продолжат кон расправата за праведноста во државата. Тука се прикажува комплексноста на настанува?ето на државата, но и на односите што се создаваат кога еднаш таа е востановена.
Платон во третата книга почнува да зборува за важноста на поези?ата, драмата, уметноста воопшто во воспитанието на идните гра?ани на идеалната држава што то? ?а опишува во целото дело, па така то? кажува кои видови на поези?а (уметност) се важни за образува?е на младите, а кои можат да ги расипат. Овде Платон ?а критикува и музиката, а и некои други традиционални начини на забава ка? Старите Грци. Но, ?а дава и дефиници?ата за добриот суди?а: ?добриот суди?а не смее да биде млад, туку старец, човек ко?што со текот на времето научил ? што е тоа неправда.“ (409b)
Во четвртата книга Платон прави аналоги?а поме?у четирите врвни доблести во душата и во државата. То? посочува дека умереноста како доблест треба да припа?а на гра?анскиот сло? што во идеалната држава ?е биде задолжен за производство на добрата за одржува?е на живот во заедницата. Храброста им ?а пропишува на во?ниците кои треба да застанат без страв кога нивната татковина ?е биде нападната, а и кога ?е треба храбро да го одржуваат редок и поредокот внатре. Мудроста останува за владетелите, односно за тие кои ?е ?а управуваат државата затоа што треба многу мудрост за една држава да функционира добро. На?важното од с? е што врвната доблест на врвните доблести ? праведноста Платон ?а става како логос на функционира?ето на една држава, то? смета дека односот поме?у трите сло?а на државата треба да е секогаш праведен за да може таа да функционира или ?човек е на ист начин праведен, како што би била државата праведна.“ (441d). Понатаму ?а дефинира и неправедноста ? како отсуство на доблести и присуство на пороци.
Петтата книга ?а дава утопистичката визи?а на Платон за идеалната држава и тоа не само за времето во кое што живеел, но и за два милениуми подоцна. Заедничкиот начин на живот, заедничкото одгледува?е на децата, улогата на државата во приватниот живот на поединецот се само неколку поттеми кои се анализираат во оваа книга. Дополнително, тука дава и една епистемолошка разлика поме?у философот (?убител на мудроста) и филодоксот (оно? што го ?уби своето мнение), односно разликата поме?у знае?е (?πιστ?μη) и мнение (δ?ξα).
Во шестата книга Платон се впушта во еден философски обид за по?аснува?е на важноста на филозофите за одржува?ето на државата. ?Имено сега треба смело да се каже: како на?исправни и на?исполнителни чувари треба да се постават философите!“ (503b) Понатаму, то? ги образложува овие мисли со иде?ата за Доброто, за тоа како мисле?ето е познача?но од уверува?ето и за тоа како течат процесите во човечката душа за пронао?а?ето на Доброто, Убавото, Правдата. Оваа книга завршува со неговото об?аснува?е дека разумот (размислува?ето) се нао?а поме?у мнението (сетилното познание) и умот (иде?ата, мислата).
Седмата книга е знача?на од теориско-познавателен аспект затоа што во неа Платон ?асно кажува дека мислата и размислата го сочинуваат знае?ето, а убедува?ето (уверува?ето) и насетува?ето (претполага?ето) го сочинуваат мнението. Овие заклучоци Сократ ги носи откако ги раскажува познатите алегории за пештерата и за поделената лини?а. При кра?от на книгата то? повторно го посочува значе?ето на ди?алектиката за спознава?е на светот. То? тука об?аснува и за важноста за континуирано воспитание и образование на младите уште од на?мала возраст, за тоа дека низ воспитува?ето се учи за способностите на младиот човек и за начините на изучува?е на науките.
Во осмата книга се прикажуваат начините на устро?ство на една држава, што ги има четири според Платон, а тие се: тимократи?а (вид на уредува?е во кое што сите гра?ани се натпреваруваат за чест и за слава), олигархи?а (држава каде што малкумина лу?е го поседуваат речиси целокупното богатство во државата), демократи?а (држава во ко?а што има слобода на народот и каде што има различни видови на уверува?а) и тиранида (црно ропство за поданиците и насилство од страна на владетелот). Во оваа глава се поставува и праша?ето за иде?ата на самата држава, за причините за постое?е на самата држава, но и за идеите за не?зиното устро?ство и одржува?е.
Во претпоследната деветта книга на ?Држава“ Платон дава аксиолошки по?аснува?а за лу?ето (гра?аните) кои владеат и создаваат држави како претходно опишаните во осмата глава. То? по?аснува зошто аристократското уредува?е е подобро од олигархи?ата, но и дека демократи?ата е подобра од тиранидата.
Десетта и завршна глава од ова знача?но дело на Платон ?а напушта ди?алошката форма поме?у Сократ и неговите соговорници и зборува за ?убовта (еросот), за вечните идеи за Доброто и Убавото и Правдата. Така, Платон ?а заокружува сво?ата книга ?За праведноста“ и на неко? начин сво?ата теори?а за праведноста, за политиката, за државата, но и за поединецот.
Дефинира?е на праведноста
[
уреди
|
уреди извор
]
Разговорот со Трасимах: Прва книга
[
уреди
|
уреди извор
]
Во првата книга се предложени две дефиниции за праведноста, но и двете се етикетирани како недоволни. Според првата - праведност е да се вратат долговите, а според другата - да се прават праведни дела на при?ателите, а неправедни на непри?ателите.
Сократ
, во понатамошната дискуси?а, покажува дека и двете се несоодветни во одредени ситуации, па така не може да се сметаат за
дефиници?а
. Сепак, и покра? тоа што ги смета за неточни, то? сосема не ги отфрла, па врз основа на нив, ги базира своите размислува?а за праведноста и за праведната држава, кои ги изложува во текот на книга II и сe до V книга.
На кра?от на првата книга, Сократ, ко? отпрво го почнува разговорот со Кефал (а подоцна ово? им го отстапува местото на помладите), се согласува со неговиот син Полемарх дека правдата навистина значи да им се помага на при?ателите, но исто така значи и да не се повредува никого. Трасимах смета дека излага?ето на Сократ и неговата невистинитост е, самото по себе неправда, па, напага??и ?а неговата репутаци?а пред останатите, вели дека и самиот то? не верува дека не треба да им се штети на непри?ателите. Трасимах ?а дефинира праведнота како "она од што има полза посилниот", смета??и дека праведно е она што ?е речат дека е властите кои го управуваат полисот. Сократ смета дека оваа дефиници?а е непотполна и почнува да го испрашува Трасимах.
За Трасимаховото гледиште, владетелите се изворот на праведноста, а нивните закони се праведни затоа што, според неговата дефиници?а, тие имаат полза токму од нив. Сократ прашува дали владетелот ко? по грешка ?е донесе закон ко? нема да му биде во полза, може с? уште да се смета за добар владетел. Трасимах се согласува дека ниту еден голем владетел не би направил таква грешка. Ова му овозможува на Сократ да ?а запраша точноста на Трасимаховата дефиници?а, споредува??и ?а улогата на владетелот со улогата на неколку лу?е кои имаат различни професии (како на пример, овчар ко? се грижи за своето стадо). Трасимах понатаму мора да се согласи со Сократ дека уметникот е добар само ако добро ?а познава уметноста и дека во спротивно то? не може да се смета за уметник. Оттука Сократ заклучува дека и владетел ко? донел закон ко? не му е во полза,
не
е владетел. Трасимах се откажува од понатамошна дискуси?а и до кра?от на ди?алогот останува нем. Сократ успева да го натера Трасимах да признае дека еден владетел не е силен доколку не поседува некакво знае?е кое му е неопходно добро да владее. Сепак, ова, како што заклучува и самиот Сократ на кра?от од првата книга, е далеку од една задоволителна дефиници?а на правдата.
Глаукон и Аде?мант: Праведност на Државата
[
уреди
|
уреди извор
]
На почетокот на втората книга, два?цата бра?а на Платон, Глаукон и Аде?мант бараат од грчкиот филозоф да ?а дефинира праведноста на човекот, и, за разлика, од кратките дефиниции предложени во Книга I, нивните гледишта се предадени низ две долги беседи. Глаукон ?а повторува Трасимаховата иде?а за праведноста; ова очигледно го прави само за вол?а на понатамошниот разговор:
- ...Еве така ?е постапам, ако ти чини: ?е го обновам говорот на Трасимах, и прво ?е говорам, - што велат, - какво нешто е праведноста и од каде настанува; второ: дека сите тие кои се заложуваат за праведност, се залагаат нерадо и како по нужност, а не како за некакво добро; трето: дека со право така постапуваат, зашто животот на неправедниот човек е многу подобар, одошто животот на праведниот; барем така велат. Сепак, мене, Сократе, не ми се чини дека е токму така, но, навистина сум во неприлика, заглувнат сум слуша??и го Трасимаха и безбро? други.
[3]
Глаукон ?а започнува сво?ата беседа со приказната за
Гигес
ко? открил прстен што му помагал да биде невидлив. Глаукон го искористува ово? мит за да докаже дека
секо? еден, ко? и да е, штом помисли дека е мо?ен и способен да прави неправда, - ?а прави
[3]
. Имено, со мо?та што ?а добил, Гигес се оспособува да влезе во кралскиот дворец, да ?а заведе кралицата, да го убие кралот, и на то? начин да го покори кралството. Глаукон вели дека ниту еден човек, кога би бил сигурен дека би избегнал казна, не би се двумел да прави неправдата зашто во спротивно,
то? би бил сметан за на?голем бедник и на?голем глупак од оние кои ги разбираат нештата... можеби би го фалеле ?авно, лаже??и се ме?усебно, но поради стравот да не им се случи неправда
[3]
. Оттука, за Глаукон, лу?ето се праведни само поради стравот од казна и самите закони се производ на компромис ме?у поединци кои се согласуваат да не бидат неправедни спрема други поединци, за возврат добива??и исто такво ветува?е од нив. На ваков начин, Глаукон, го предизвикува тврде?ето на Сократ дека е подобро да се живее праведно, отколку неправедно.
Сократ е заведен од говорот на Глаукон од едноставна причина што самиот то? е контрадикторен: Глаукон зборува за супериорноста на неправдата во животот - нешто што неправеден човек никогаш не би го направил во ?авност. За Сократ не постои поинтересна тема за дебатира?е. Сепак, се надоврзува Аде?мант ко? ?а радикализира неговата теза: за него,
нико? не е праведен по сопствена вол?а[...] сите... лу?е ?а прифа?аат праведноста поради немажественост, старост или каква и да е друга слабост, па го укоруваат неправедното, зашто се беспомошни да го прават.
[3]
На кратко, за Аде?мант, како и за
софистите
, моралот е оруж?е на слабите, во борбата против силните.
Како одговор на двете беседи, Сократ из?авува дека е немо?ен, но, сепак, заклучува дека
е на?добро, колку може, да ?а заштитува праведноста.
Затоа то? преминува на опишува?е на правдата во поширока смисла, па самата
Држава
се формира од причина што, за Сократ, тоа е единствен начин да се дефинира
правдата
:
- - ?е ти кажам , реков: нели велиме дека праведноста е сво?ство на човек поединец, но, некако и на цела држава?
- - Секако, рече Аде?мант.
- - А нели е државата поголема до поединецот?
- - Поголема е, рече.
- - Тогаш, можеби, и праведноста е во поголема мера присутна во нешто поголемо, а и полесно се распознава! Еве, ако сакате, прво да ?а истражуваме во државите, какво нешто е праведното? Потоа, дури, на то? начин да ?а испитуваме праведноста и ка? секо? еден поединец, согледува??и ?а во суштина сличноста поме?у поголемото и помалото.
[3]
Аналоги?а град-душа: Натамошно дефинира?е
[
уреди
|
уреди извор
]
| “
|
За мене, на кра?от во областа на сознанието е иде?ата на Доброто и таа одва? може да се види. Но штом ?е се здогледа станува ?асно дека таа е причина на сето она што е правилно и убаво, дека во видливиот свет таа ги ра?а светлината и не?зиниот владетел, а во мисловниот свет самата е владетел, таа ги дава вистината и умот. Според тоа, неа треба да ?а види оно? ко? сака да постапува разумно и во сво?от личен и во општествениот живот
|
”
|
—Платон:
Држава
(седма книга, 517 b-c)
[3]
|
Пове?е од два и пол милениуми, разни интерпретатори на Платон, дискутираат околу логичноста и пресметливоста на аналоги?ата град - душа ко?а Сократ ?а користи за да ?а дефинира праведноста низ книгите II сe до V. Сепак, треба да се сфати дека
Држава
е ди?алог, не расправа. Сократовата дефиници?а за праведноста никогаш не е безусловно изнесена, туку е разгледана низ приказ на неколку не?зини верзии. Сократ посто?ано ?а поврзува суштината на Праведноста со државата во ко?а истата функционира. Без разлика на тоа што вели дека не е праведно да се лаже, оправдува??и ?а употребата на лагата со не?зината лековна функци?а, то? создава група на митови, односно благородни лаги, кои ги користи за да ?а направи државата праведна и да овозможи услови за не?зино функционира?е.
Големата лага
ка? Платон се состои во митот според кои сите лу?е се родени од зем?ата и дека се судбински предодредени да живеат одреден тип на животи (при создава?ето на владетелите зем?ата е помешано со злато, во крвта на воините тече - сребро, а бронзата е резервирана за производителите). На едно место Сократ вели дека праведно е
да се работи она за кое природно си на?соодветен
и
да се работи сво?ата, а не ту?ата работа
(433a-433b) и продолжува??и со оваа дискуси?а, заклучува дека праведноста ги изнедрува и усовршува трите основни вредности во животот: умереност, мудрсот и храброст; и не само тоа: за Сократ таа е причина за нивното постое?е. Како резултат на сфа?а?ето на филозофот дека самата праведност не е составен дел на душата, туку е плод на не?зината добра среденост (односно резултат на живот според трите вредности), се по?авува потреба од поделба и на самите лу?е на во?ници, производители и владетели. Ако владетелот може да даде праведни закони, ако во?ниците може да ги спроведуваат наредбите и ако производителите се покорат на една ваква власт, и самото општество ?е биде праведно.
Уште во текот на самото формира?е, Аде?мант и Глаукон ?а запрашуваат совршеноста на таа држава: за првиот во не?зе не живеат сре?ни лу?е, според вториот во не?зе отсуствува постое?е на чест и слава. Воден од ваквите забелешки, Сократ создава држава во ко?а нема приватна сопственост, ниту пак приватни жени и деца, а и филозофи?ата е резервирана само за повисоките класи. С? треба да се жртвува во име на општото добро; останува неодговорено праша?ето дали таква држава е реална?
Во петтата книга, Сократ посветува дел од дискуси?ата и на ова праша?е, кога оправданоста на една таква заедница на мажи и жени, ?а оправдува со еднаквоста на половите (454d). На истото праша?е се навра?а и во следната книга. Улогата на
филозофот-крал
е на?дискутабилната тема. Како и да е, Сократ во ниту еден момент не дефинира каква е праведноста во човековата душа - изгледа како то? да се обидува да формира една држава во ко?а правдата е изгубена, па дури и непотребна, од едноставна причина што совршениот изглед на самата заедница ги задоволува човековите потреби за правда.
Околу праша?ето зашто е подобро еден индивидуалец да биде праведен, во деветтата книга Платон подготвува одговор ко? се состои од три основни аргументи. Прво, Платон вели дека природата на еден тиранин ?е предизвика ка? него "ужасни и страшни болки" и дека типичниот тиранин живее живот што физички и ментално е исцрпувачки. Ова е сосема спротивно на филозофот, в?убеникот во вистината - тиранинот "никогаш не ги вистинската слобода и при?ателството". Како втор аргумент Платон го изложува своето мисле?е дека само филозофот е способен да избере добар владетел, зашто само то? може да ?а види
Формата на Доброто
. И како трето, според Платон, "задоволствата кои ги оправдува в?убеникот во мудроста и разумот се на?вистински". С? на с?, Платон вели дека праведниот живот на филозофите е многу подобар во однос на животот на останатите лу?е, зашто додека задоволоствата кои тие ги чувствуваат се минливи и се всушност, неутрална состо?ба во ко?а отсуствува болка, задоволствата на филозофите се вистинити и тра?ни.
- Поврзано и
Проблемот на универзалиитете
,
Платоновата алегори?а на пештерата
и
Идеите
Државата
?а содржи и
Платоновата алегори?а на пештерата
преку ко?а то? го пренесува своето сфа?а?е за
идеите
како одговор на
проблемот на универзалиитете
.
Алегори?ата на пештерата е обид да се оправда улогата на филозофот како владетел во една праведна држава. Истата започнува со визи?ата на Платон, об?аснета од неговото
alter ego
Сократ, на лу?е кои живеат во една пештера оковани на таков начин што да не можат да се придвижат или помрднат. Зад овие затвореници гори вечен оган пред кого минуваат разни фигури, поради што нивните сенки се отсликуваат на ?идот пред очите на лу?ето.
За Платон филозофот е поранешен ослободен затвореник ко? излегол надвор од пештерата за да сфати дека сенките воопшто не се конституенти на реалноста. То? осознава дека идеите и огнот ко? ги создава сенките се пореални во однос на самите сенки, па на таков начин и сфа?а дека самите затвореници се излажани. Платон потоа замислува како ослободениот човек е однесен во реалниот свет. Затвореникот на почетокот е заслепен од светлината. Како и да е, кога неговите очи се приспособуваат на светлината, то? сфа?а дека сите предмети се осветлени од страна на Сонцето (кое ?а претставува
Иде?ата на Доброто
, иде?ата ко?а ?а создава самата светлина). Исто така сфа?а и дека Сонцето е изворот од кого зрачи светлоста, односно причината поради ко?а му е овозможено да ги гледа сите предмето. Конечно, ослободениот човек станува свесен дека огнот и фигурите во пештерата се само копии на многу пореални об?екти.
Фазите на сфа?а?ето на затвореникот, за Платон, соодетствуваат со нивоата на поделената лини?а ко?а ?а замислува. Лини?ата е поделена во она што е видлив свет, и она што разбирливиот свет е, а самата делбена одредница е Сонцето. Кога затвореникот е во пештерата, то? е во видливиот дел ко? не прима светлина, а надвор то? се соочува со сфатливиот домен на светот.
Сенките што затворениците ги гледаат во сво?ата пештера се поистоветуваат со на?ниското ниво на Платоновата лини?а, она на насетува?ето и лажното мнение. Кога затвореникот е ослободен и го здогледува огнот ко? ги осветлува фигурите чии сенки се прикажуваа во пештерата, то? го постигнува второто ниво на свест, а тоа е фазата на сетилно познание, биде??и затвореникот почнува да верува дека статуите во пештерата се пореални од сенките. Кога ?е ?а напушти сосема пештерата, затвореникот минува во третата фаза на сознание - сега то? знае дека посто?ат многу пореални фигури од пештерските статуи, надвор од самата пештера. На кра?от, затвореникот го погледнува Сонцето, кое е извор на сета вистина и е самата Форма на Доброто, и оваа последна фаза, именувана како ди?алектичка, е на?високата точка на лини?ата. Затвореникот, запознава??и ?а иде?ата на Доброто, е оспособен да ги разбере сите останати идеи на реалноста.
Алегорично, филозофот е ослободениот затвореник, ко? е единствен што има желба да ?а спознае последната реалност - иде?ата на Доброто. Сепак, негова обврска е потоа да се врати назад во пештерата. Оние што го имаат видено идеалниот свет, вели Платон, се должни да ги образоваат оние кои живеат во матери?алниот свет: тие мораат да ?а осветлат темнината. Биде??и филозофот е единствениот ко? може да осознае што е добро, а што не - само то? е способен да владее со Државата на Платон.
Форми на владее?е и деградаци?ата на Власта
[
уреди
|
уреди извор
]
Во на?голем дел од книгата Платон зборува за идеалната Држава. Но што со останатите форми на уредува?е? Платон зборува за четири такви државни устро?ства, хиерархиски подредени по следниов редослед: тимократи?а, олигархи?а, демократи?а и тирани?а.
Сократ ?а дефинира
тимократи?ата
како власт водена од често?убиви лу?е. Агонистичката природа на лу?ето кои живеат во ваква средина е причина самото уредува?е да ?а поттикнува конкурентноста и желбата за богатство и слава.
Олигархи?ата
се ?авува како резултат на неодлучноста на тимократите да изберат ме?у честа и богатството. Во мигот кога тие ?е се одлучат за првото - доа?а до деградаци?а на општестото. Во осмата книга, Сократ вели дека еден кормилар нема да се избере да управува со кораб по неговото богатство туку по неговата вештина. Поради ваквата неправда, се ?авува поделба на населението на богати и сиромашни, а самата држава се поделува на две целини: држава на богатите и држава на сиромашните. Затоа се создаваат околности за по?ава на разбо?ници и питачи. Во вакво општество, богатите и сиромашните посто?ано заговараат едни против други.
Како што расте оваа социо-економска поделба, така растат и тензиите ме?у двете класи. Од конфликтите што се ?авуваат како нивен плод, се ра?а
демократи?ата
ко?а го зазема местото на олигархи?ата. Сиромашните ?а отфлаат власта на олигарсите и почнуваат пропагираат привидна слобода. Токму поради ова, за Платон, во демократско општество може да се забележат сите видови на уредува?е: тука, сите, па и разбо?ниците и питачите, може да прават што сакаат. Навидум заводлив демагог се избира за да ги брани интересите на пониските класи.
Огромната слобода со ко?а се здобиваат гра?аните резултира со по?ава на
тирани?а
, на?деградираната форма на власт. Демократската слобода предизвикува поделба на лу?ето во три класи: доминантна класа, капиталисти и обични лу?е. Тензи?ата про?авена ме?у доминантните лу?е и богатите, предизвикува страв ка? обичните гра?ани, кои заштита бараат во сво?от демагог. Инвестира??и многу во него, тие, од демагогот создаваат тиранин ко? располага со апсолутна власт над своите поданици.
Иронично, Платоновата идеална држава на?многу личи на тирани?а, но овие две се сепак на двата различни кра?а на спектарот. Ова се ?авува како резултат на тоа што филозофите владетели не се егоистични како деспотите и се посветени на доброто на државата. Тираните се алчни. Да се надмине ова е нависина тешко. За Платон, тоа бара развиена митологи?а, крие?е на родителите и посто?ано воспитува?е од страна на државата (во времетра?е од речиси 30 години, од 20 до 50).
- ↑
Ваквото тврде?е е на
Бен?амин ?оует
во предговорот на Платоновата
Држава
.
- ↑
Кефаловата професи?а не е спомната во
Држава
, но неговата работилница за штитови, во ко?а работат пове?е од 120 робови, е дискутирана во говорот
Против Ератостен
од страна на неговиот син
Лиси?
.
- ↑
3,0
3,1
3,2
3,3
3,4
3,5
3,6
3,7
Полите?а
, Платон, превод од старогрчки, предговор, коментар и белешки Елена Колева,
Три
, 2002, Скоп?е.
Викиизвор
на англиски ?азик содржи текст на тема: