Како и ка? сите современи европски нации, постои голем степен на ?
биолошки континуитет
“ ме?у
Босанците
и
Бош?аците
и нивните антички претходници со
Y хромозомска
лоза кои сведочат за претежно
палеолитско
европско потекло.
[1]
[2]
Проучува?ата засновани на би-алелни маркери на NRY (не-рекомбинирачки регион на Y-хромозомот) покажале дека трите главни етнички групи на Босна и Херцеговина (
Бош?аци
,
босански Срби
и
босански Хрвати
) имаат заеднички, и покра? некои квантитативни разлики, голем дел од истиот антички генски базен различен за регионот.
[3]
Понатаму, анализата на автосомните STR не открила знача?на разлика поме?у популаци?ата на Босна и Херцеговина и соседните нации.
[3]
Според автосомното истражува?е на ИБД (идентитет на потекло) од 2013 година ?
на неодамнешното генеалошко потекло во последните 3.000 години на континентално ниво
“, говорителите на
босанскиот ?азик
споделуваат многу висок бро? на заеднички предци датирани од
периодот на Големата преселба
пред приближно 1.500 години со
полскиот
и
романско
-
бугарскиот
кластер ме?у другите во
Источна Европа
. Било заклучено дека преселбата била предизвикана од
хунската
и словенската експанзи?а, ко?а била ?
релативно мало население кое се проширило на голема географска област
“, особено ?
проширува?ето на словенските популации во региони со мала густина на населеност почнува??и од 6 век
“ и дека ?
во голема мера се совпа?а со современата распространетост на словенските ?азици
“.
[4]
Анализата на ИБД од 2015 година покажала дека ?ужните Словени имаат помала близина со
Грците
отколку со
источните
и
западните Словени
, па дури и моделите на споделува?е на ИБД ме?у источно-западните Словени ? ?ме?условенското“ население (
Унгарци
,
Романци
и
Гагаузи
) ? и ?ужни Словени, т.е. низ област на претпоставени историски движе?а на лу?е вклучува??и ги и Словените. Заедничката точка на споделен идентитет на потекло поме?у ?ужните и Источно-Западните Словени сугерира заеднички ?
проток од словенско време
“.
[5]
Проучува?ето за автосомна анализа од 2014 година на 90 примероци покажало дека населението од Западен Балкан имаат генетска униформност, средно поме?у ?ужна Европа и Источна Европа, во согласност со нивната географска местоположба. Според истото проучува?е, Босанците (заедно со
Хрватите
) по автосомна ДНК се на?блиску до источноевропските популации и претежно се преклопуваат со
Унгарците
.
[6]
Во анализата од 2015 година, Босанците формирале западно ?ужнословенски кластер со Хрватите и
Словенците
во споредба со источниот кластер формиран од
Македонците
и
Бугарите
со
Србите
во средината. Западниот кластер (вклучува??и ги Бош?аците) има наклонетост кон Унгарците,
Чесите
и
Словаците
, додека источниот кластер кон Романците и одреден степен кон Грците.
[5]
Врз основа на анализата на споделува?ето на ИБД, населението од Блискиот Исток на?веро?атно не придонеле за генетиката ка? исламизираните популации на Западен Балкан, вклучително и Бош?аците, биде??и тие споделуваат речиси идентични модели со соседните христи?ански популации.
[6]
Според проучува?ата на автосомните маркери од 2013, 2017 и 2020 година на 506, 1000 и 600 неповрзани лица, било потврдено дека босанското и херцеговачкото население има на?голема оддалеченост од
турскиот народ
и на?голема сличност со хрватските, српските и словенечките лу?е. Сите три босански и херцеговачки етнички групи споделуваат слично генетско потекло со главно занемарливи разлики (
Бош?аците
се поблиски до
босанските Хрвати
отколку со босанските Срби).
[7]
[8]
[9]
Во 2019 и 2021 година, во проучува?ата на доцносредновековните
сте?ачки
археолошки некрополи Копоши?и ка? Или?аш и Дивичани ка?
?а?це
, шест примероци припа?але на Y-ДНК хаплогрупата
I2a1b3
(со DYS448=19) и еден на
R1a
.
[10]
[11]
[12]
Два од украсените скелетни остатоци може да укажуваат на идентитетот на босанските благородници Мирко Радо?еви? и неговиот син Батич Миркови? кои му служеле на босанскиот крал
Твртко I.
[12]
Во студи?ата од 2021 година на средновековни примероци од областа
Травник
, сите осум припа?але на J2a,
[13]
[14]
покажува??и блиско сродство и иста татковска лоза по хаплотип и хаплогрупа.
[15]
Проучува?ата на
Y-ДНК
на Босанците и Бош?аците од Босна и Херцеговина покажуваат близок афинитет со другите соседни
?ужни Словени
.
[16]
Мнозинството (>67%) од Босанците припа?аат на една од трите главни европски Y-ДНК хаплогрупи:
I2
(43,50% особено неговата подклада I2-CTS10228>S17250+),
R1a
(15,3% главно не?зините две подклади R1a-CTS1211+ и R1a- M458+) и
R1b
(3,5%), додека малцинството припа?а на поретко се по?авуваат хаплогрупи
E-V13
(12,90%) и J2 (8,7%), заедно со други поретки лоза.
[1]
Фреквенци?ата на хаплогрупата I2, особено не?зината подклада I2-CTS10228 и не?зината вари?анса, достигнува врв на голема географска област ко?а ги опфа?а Босна и Херцеговина, Хрватска, Срби?а, Црна Гора, Република Македони?а, Албани?а, Бугари?а, Романи?а, Молдави?а, Словачка, Украина, Белоруси?а, Полска и западна Руси?а. Во споредба со постарите истражува?а кои го аргументирале праисториското автохтоно потекло на хаплогрупата I2 во
западен Балкан
,
[1]
[17]
на?новото истражува?е на О.М. Утевска (2017) покажало дека хаплогрупите STR
хаплотипови
имаат на?голема разновидност во Украина.,
со резултат на предок STR маркер DYS448=20 што го содржи кластерот ?
Днепар
-
Карпати
“ (модален Y-STR за I2-CTS10228>S17250), додека помладиот изведен резултат
DYS448=19
(модален Y-STR за I2-CTS10220>) ко? го сочинува ?
балканскиот кластер
“ ко? е доминантен ме?у ?ужните Словени,
но може да се на?де и ка? источното и западнословенско население.
[19]
Разликата на кластерите и постепеното шире?е од
Карпатите
во правец на Балканскиот Полуостров се случило пред приближно 2.860 ± 730 години, што се совпа?а со
словенската
преселба. Недостигот на разновидност на
DYS448=19
хаплотипови во Западен Балкан, исто така, укажува на основачки ефект.
Иако се смета дека I-L621 можеби бил присутен во културата Кукутени-Триполе,
[20]
досега бил прона?ден само
G2a
,
[21]
а друга подклада I2a1a1-CTS595 била присутна во Баденската култура на
халколитскиот
карпатски басен.
[20]
[22]
Иако е доминантен ка? современите словенски народи на територи?ата на поранешните балкански провинции на
Римското Царство
, до сега не е прона?ден ме?у примероците од римскиот период и речиси го нема ка? современото население на
Итали?а
.
[23]
Бил прона?ден во скелетните остатоци со артефакти, кои укажуваат на водачи, на унгарските осво?увачи на
Карпатскиот басен
од 9 век, дел од западно евроазиско-словенската компонента на Унгарците.
[23]
[20]
Според Пам?ав и неговите соработници (2019) и Фоти и неговите соработници (2020), распространетоста на поткладите на предците како I-CTS10228 ме?у современите носители укажува на брза експанзи?а од ?угоисточна Полска, главно е поврзана со Словените и нивната средновековна миграци?а, а ?
на?големата демографска експлози?а се случи на Балканот
“.
[23]
[24]
Проучува?ата на Y-ДНК направени за мнозинскиот бош?ачки населен град
Зеница
и
Тузланскиот кантон
, сепак покажуваат драстично зголемува?е на двете главни хаплогрупи I2 и R1a. Хаплогрупата I2 постигнува 52,20% во Зеница (Перичи? и неговите соработници, 2005) и 47% во кантонот Тузла (Доган и неговите соработници, 2016), додека R1a се зголемува до 24,60% и 23% во соодветниот регион.
[2]
[25]
На Босанците и Бош?аците им се на?блиски соседните Хрвати и Срби.
[26]
[27]
[28]
- Фреквенции во Босна и Херцеговина и региони
Регион
|
Примерок
|
Извор
|
E1b1b
|
G
|
I1
|
I2a1
|
J1
|
J2
|
F*
|
K*
|
R1a
|
R1b
|
Босна и Херцеговина
(Бош?аци)
|
85
|
Мар?анови? и неговите соработници (2005)
|
12.94%=(11/85)
|
3.53%=(3/85)
|
4.71%(4/85)
|
43.53%=(37/85)
|
2.35%=(2/85)
|
8.7%
|
3.53%(3/85)
|
1.18%=(1/85)
|
15.29%=(13/85)
|
3.53%(3/85)
|
Регион
|
Примерок
|
Извор
|
E1b1b
|
G
|
I1
|
I2a1
|
R1a
|
R1b
|
Зеница
|
69
|
Перичи? и неговите соработници (2005)
|
10.15%=(7/69)
|
4.35%=(3/69)
|
1.45%=(1/69)
|
52.17%=(36/69)
|
24.64%=(17/69)
|
1.45%=(1/69)
|
Проучува?ето од 2022 година испитувало 26 скелетни остатоци од различни средновековни некрополи, сите биле предвидени за митохондриската ДНК хаплогрупа H, ?
две беа одредени како H5, а другите како H2a под-хаплогрупа
“.
[31]
Генетски, на ма?чината митохондрска ДНК лини?а, мнозинството (>75%) од Босанците припа?аат на три од единаесетте главни европски мтДНК хаплогрупи - H (47,92%), U (19,44%) и
J
(6,94%), додека големо малцинство (>25) припа?аат на други ретки митохондри?ални лози.
[32]
Проучува?ата на мтДНК покажуваат дека босанското население делумно дели сличности со другите ?ужноевропски популации (особено со мтДНК хаплогрупите како што се пред-HV (денес познати како мтДНК хаплогрупа R0), HV2 и U1), но на?често се карактеризираат со огромна комбинаци?а на мтДНК подгрупите што укажува на сродство со централно-источноевропе?ците, како што се современите
германски
,
западнословенски
,
источнословенски
и
финоугрски
популации. Особено е забележана сличност поме?у босанските,
руските
и
финските
примероци (со мтДНК подгрупи како што се U5b1, Z, H-16354, H-16263, U5b-16192-16311 и U5a-16114A). Огромната диференци?аци?а поме?у босанските и словенечките примероци на подгрупата мтДНК кои се забележани и во Централна и Источна Европа, може да сугерира поширока генетска хетерогеност ме?у Словените кои се населиле на Западен Балкан во текот на раниот среден век.
[32]
Проучува?ето од 2019 година на етничките групи на Тузланскиот кантон Босна и Херцеговина (Бош?аци, Хрвати и Срби) открило ?
блиска генска сличност ме?у ма?чините генски базени на етничките групи на кантонот Тузла“,
што
?сугерира слични ефекти на татковскиот и ма?чиниот ген ко? тече врз генетската структура на трите главни етнички групи на современа Босна и Херцеговина
“.
[33]
- ↑
1,0
1,1
1,2
Marjanovi?, D; Fornarino, S; Montagna, S; и др. (2005). ?The peopling of modern Bosnia-Herzegovina: Y-chromosome haplogroups in the three main ethnic groups“.
Annals of Human Genetics
.
69
(Pt 6): 757?63.
doi
:
10.1111/j.1529-8817.2005.00190.x
.
PMID
16266413
.
- ↑
2,0
2,1
Peri?i?, M; Bara? Lauc, L; Martinovi?, I; и др. (2005).
?High-Resolution Phylogenetic Analysis of Southeastern Europe Traces Major Episodes of Paternal Gene Flow Among Slavic Populations“
(PDF)
.
Molecular Biology and Evolution
.
22
(10): 1964?75.
doi
:
10.1093/molbev/msi185
.
PMID
15944443
. Архивирано од
изворникот
(PDF)
на 2017-08-08
. Посетено на
2019-04-20
.
- ↑
3,0
3,1
Damir, Marjanovi? / International Congress Series 1288 (2006) 243-245; и др. (2006).
?Preliminary population study at fifteen autosomal and twelve Y-chromosome short tandem repeat loci in the representative sample of multinational Bosnia and Herzegovina residents“
(PDF)
.
Institute for Genetic Engineering and Biotechnology
: 244.
- ↑
P. Ralph (2013).
?The Geography of Recent Genetic Ancestry across Europe“
.
PLOS Biology
.
11
(5): e105090.
doi
:
10.1371/journal.pbio.1001555
.
PMC
3646727
.
PMID
23667324
.
- ↑
5,0
5,1
Kushniarevich, A; Utevska, O; Chuhryaeva, M; и др. (2015).
?Genetic Heritage of the Balto-Slavic Speaking Populations: A Synthesis of Autosomal, Mitochondrial and Y-Chromosomal Data“
.
PLOS ONE
.
10
(9): e0135820.
Bibcode
:
2015PLoSO..1035820K
.
doi
:
10.1371/journal.pone.0135820
.
PMC
4558026
.
PMID
26332464
.
- ↑
6,0
6,1
Kovacevic, Lejla; Tambets, Kristiina; Ilumae, Anne-Mai; Kushniarevich, Alena; Yunusbayev, Bayazit; Solnik, Anu; Bego, Tamer; Primorac, Dragan; Skaro, Vedrana (2014-08-22).
?Standing at the Gateway to Europe - The Genetic Structure of Western Balkan Populations Based on Autosomal and Haploid Markers“
.
PLOS ONE
.
9
(8): e105090.
Bibcode
:
2014PLoSO...9j5090K
.
doi
:
10.1371/journal.pone.0105090
.
ISSN
1932-6203
.
PMC
4141785
.
PMID
25148043
.
- ↑
Pojskic, N; Silajdzic, E; Kalamujic, B; и др. (2013). ?Polymorphic Alu insertions in human populations of Bosnia and Herzegovina“.
Annals of Human Biology
.
40
(2): 181?185.
doi
:
10.3109/03014460.2012.756063
.
PMID
23360073
.
- ↑
Pilav, A; Pojskic, N; Ahatovic, A; и др. (2017).
?Allele frequencies of 15 STR loci in Bosnian and Herzegovinian population“
.
Croatian Medical Journal
.
58
(3): 250?256.
doi
:
10.3325/cmj.2017.58.250
.
PMC
5470122
.
PMID
28613042
.
- ↑
Pilav, A; Pojskic, N; Kalajdzic, A; и др. (2020). ?Analysis of forensic genetic parameters of 22 autosomal STR markers (PowerPlex® Fusion System) in a population sample from Bosnia and Herzegovina“.
Annals of Human Biology
.
47
(3): 273?283.
doi
:
10.1080/03014460.2020.1740319
.
PMID
32299246
.
- ↑
Kalajd?i?, A; D?ehverovi?, M; Bujak, E; Pilav, A; ?akar, J; и др. (2019).
?Prediction of Y haplogroup in analysis of human skeletal remains from archaeological sites in Bosnia and Herzegovina“
.
Genetics & Applications
.
3
(2): 50. Архивирано од
изворникот
на 2022-10-06
. Посетено на
2024-02-06
.
- ↑
D?ehverovi?, M; Bujak, E; Pilav, A; Jusic, B; Pojskic, N; ?akar, J; и др. (2021).
?DNA Analysis of Human Skeletal Remains From The Medieval Necropoles in Bosnia and Herzegovina“
(PDF)
.
Biotechnology & Biotechnological Equipment
.
35
(1).
doi
:
10.1080/13102818.2020.1871545
.
- ↑
12,0
12,1
D?ehverovi?, M; ?akar, J; Bujak, E; Pilav, A; Ramic, J; Kalajd?i?, A; Pojskic, N; и др. (2021). ?DNA analysis of skeletal remains of an important historical figure from the period of mediaeval Bosnia“.
International Journal of Osteoarchaeology
.
31
(5): 857?865.
doi
:
10.1002/oa.3002
.
- ↑
Lukic, T; D?ehverovi?, M; Pilav, A; ?akar, J; и др. (2021).
?Molecular-Genetic Analysis of Skeletal Remains From Medieval Archaeological Sites from the Travnik Area“
.
Genetics & Applications: The 2nd Congress of Geneticists in Bosnia and Herzegovina with International Participation
: 84.
- ↑
Jusic, B; D?ehverovi?, M; Bujak, E; Pilav, A; Cakar, J; и др. (2022).
?DNA analysis revealed kinship between people from a small community living in medieval Bosnia“
.
Journal of Bioanthropology
: 267.
doi
:
10.54062/jb
.
- ↑
D?ehverovi?, M; Jusic, B; Pilav, A; Lukic, T; Cakar, J; и др. (2023). ?Kinship analysis of skeletal remains from the Middle Ages“.
Forensic Science International: Genetics
.
63
: 102829.
doi
:
10.1016/j.fsigen.2023.102829
.
PMID
36669262
.
- ↑
Novembre, J; Johnson, T; Bryc, K; и др. (2008).
?(November 2008), "Genes mirror geography within Europe“
.
Nature
.
456
(7218): 98?101.
Bibcode
:
2008Natur.456...98N
.
doi
:
10.1038/nature07331
.
PMC
2735096
.
PMID
18758442
.
- ↑
Rebała, K.; и др. (2007). ?Y-STR variation among Slavs: evidence for the Slavic homeland in the middle Dnieper basin“.
J Hum Genet
.
52
(5): 406?14.
doi
:
10.1007/s10038-007-0125-6
.
PMID
17364156
.
- ↑
?I-PH908 - YFull YTree Info“
.
www.yfull.com
. Посетено на
2020-02-08
.
- ↑
20,0
20,1
20,2
Neparaczki, Endre; и др. (2019).
?Y-chromosome haplogroups from Hun, Avar and conquering Hungarian period nomadic people of the Carpathian Basin“
.
Scientific Reports
.
Nature Research
.
9
(16569): 16569.
Bibcode
:
2019NatSR...916569N
.
doi
:
10.1038/s41598-019-53105-5
.
PMC
6851379
.
PMID
31719606
.
- ↑
Mathieson, Iain (February 21, 2018).
?The Genomic History of Southeastern Europe“
.
Nature
.
555
(7695): 197?203.
Bibcode
:
2018Natur.555..197M
.
doi
:
10.1038/nature25778
.
PMC
6091220
.
PMID
29466330
.
- ↑
Lipson, Mark (2017).
?Parallel ancient genomic transects reveal complex population history of early European farmers“
.
Nature
.
551
(7680): 368?372.
Bibcode
:
2017Natur.551..368L
.
doi
:
10.1038/nature24476
.
PMC
5973800
.
PMID
29144465
.
- ↑
23,0
23,1
23,2
Fothi, E.; Gonzalez, A.; Feher, T.; и др. (2020), ?Genetic analysis of male Hungarian Conquerors: European and Asian paternal lineages of the conquering Hungarian tribes“,
Archaeological and Anthropological Sciences
,
12
(1),
doi
:
10.1007/s12520-019-00996-0
- ↑
Pamjav, Horolma; Feher, Tibor; Nemeth, Endre; Koppany Csaji, Laszlo (2019).
Genetika es ?stortenet
(Hungarian). Napkut Kiado. стр. 58.
ISBN
978-963-263-855-3
.
Az I2-CTS10228 (kozneven ?dinari-karpati") alcsoport legkorabbi kozos ?se 2200 evvel ezel?ttre tehet?, igy eseteben nem arrol van szo, hogy a mezolit nepesseg Kelet-Europaban ilyen mertekben fennmaradt volna, hanem arrol, hogy egy, a mezolit csoportoktol szarmazo sz?k csalad az europai vaskorban sikeresen integralodott egy olyan tarsadalomba, amely hamarosan er?teljes demografiai expanzioba kezdett. Ez is mutatja, hogy nem feltetlenul nepek, mintsem csaladok sikerevel, nemzetsegek elterjedesevel is szamolnunk kell, es ezt a jelenlegi etnikai identitassal osszefuggesbe hozni lehetetlen. A csoport elterjedese alapjan valoszin?sithet?, hogy a szlav nepek migraciojaban vett reszt, igy valva az R1a-t kovet?en a masodik legdominansabb csoportta a mai Kelet-Europaban. Nyugat-Europabol viszont teljes mertekben hianyzik, kiveve a kora kozepkorban szlav nyelvet beszel? keletnemet teruleteket.
CS1-одржува?е: непрепознаен ?азик (
link
)
- ↑
Dogan, S; Babic, N; Gurkan, C; и др. (2016). ?Y-chromosomal haplogroup distribution in the Tuzla Canton of Bosnia and Herzegovina: A concordance study using four different in silico assignment algorithms based on Y-STR data“.
Journal HOMO of Comparative Human Biology
.
67
(6): 471?483.
doi
:
10.1016/j.jchb.2016.10.003
.
PMID
27908490
.
- ↑
?Human Y-chromosome short tandem repeats: a tale of acculturation and migrations as mechanisms for the diffusion of agriculture in the Balkan Peninsula“.
American Journal of Physical Anthropology
.
142
(3): 384?385. July 2010.
doi
:
10.1002/ajpa.21235
.
PMID
20091845
.
CS1-одржува?е: display-автори (
link
)
- ↑
?The Genetic Landscape of Serbian Populations through Mitochondrial DNA Sequencing and Non-Recombining Region of the Y Chromosome Microsatellites“.
Collegium Antropologicum
.
41
(3): 279?385. 2017.
- ↑
G. Mr?i? (2012).
?Croatian national reference Y-STR haplotype database“
.
Molecular Biology Reports
.
39
(7): 7735.
doi
:
10.1007/s11033-012-1610-3
.
PMID
22391654
.
- ↑
Do?an, S; A?i?, A; Do?an, G; и др. (2017).
?Y chromosome haplogroups in the BosnianHerzegovinian population based on 23 Y-STR loci“
(PDF)
.
Hum. Biol
.
88
(Pt 3): 201?209.
doi
:
10.13110/humanbiology.88.3.0201
.
PMID
28828942
.
S2CID
26729321
.
- ↑
Babi? Jordamovi?, N; Kojovi?, T; Dogan, S; и др. (2021).
?Хаплогрупа Prediction Using Y-Chromosomal Short Tandem Repeats in the General Population of Босна и Херцеговина“
.
Front. Genet
.
12
: 201?209.
doi
:
10.3389/fgene.2021.671467
.
PMC
8226213
.
PMID
34178033
.
- ↑
Miralem, M; Jusi?, B; D?ehverovi?, M; Kalajd?i?, A; Pilav, A; ?akar, J; и др. (2022).
?Evaluation of mitochondrial DNA of skeletal remains from period of medieval Bosnia“
.
Journal of Bioanthropology
: 266.
doi
:
10.54062/jb
.
- ↑
32,0
32,1
Malyarchuk, B.A.; Grzybowski, T.; Derenko, M. V.; и др. (2003). ?Mitochondrial DNA Variability in Bosnians and Slovenes“.
Annals of Human Genetics
.
67
(5): 412?425.
doi
:
10.1046/j.1469-1809.2003.00042.x
.
PMID
12940915
.
- ↑
Ahmi?, A.; Had?iselimovi?, R.; Silajd?i?, E.; Mujki?, I.; Pojski?, N.; и др. (June 2019). ?MtDNA variations in three main ethnic groups in Tuzla Canton of Bosnia and Herzegovina“.
Genetics & Applications
.
3
(1): 13?23.
doi
:
10.31383/ga.vol3iss1pp14-23
.