Арми?а на Македони?а

Од Википеди?а ? слободната енциклопеди?а
(Пренасочено од Арми?ата на Република Македони?а )
Арми?а на Македони?а

Амблем на АРМ
Основана 1992
Генералштаб Скоп?е
Водство
Врховен командант Претседател Стево Пендаровски
Министер за одбрана Слав?анка Петровска
Началник на ГШ Васко ?урчиновски
Човечка сила
Старост за служба 18 години
На располага?е 532.196 мажи, возраст: 16-49 [1] ,
511.964 жени, возраст: 16-49 [1]
Способни 443.843 мажи, возраст: 16-49 [1] ,
426.251 жени, возраст: 16-49 [1]
Достигнуваат старост
(годишно) 		16.144 [1] мажи,
14.920 [1]  жени
Активен кадар 9.000
Резервен кадар 60.000
Трошоци
Бу?ет 324.000.000 EUR (2024) [2]
% од БДП 2% (2024) [2]
Поврзани статии
Чинови Чинови на АРМ
Презема?е на караулата, 1992 година
Во?ници на АРМ
Македонски во?ник за време на воениот конфликт во Македони?а во 2001 година
Припадници на Оклопниот Батал?он Т-72 со нивниот тенк
Новонабавено возило JLTV претставено на годишнина од влезот на Македони?а во НАТО

Арми?ата на Македони?а , офици?ално Арми?а на Република Северна Македони?а ? редовната вооружена сила на Македони?а . Арми?ата се организира, подготвува и оспособува за воде?е вооружена борба и борбени и други де?стви?а за остварува?е на не?зината уставна функци?а за одбрана на Републиката, т.е. одбрана на независноста и територи?алниот интегритет на Републиката. Арми?ата се состои од копнена во?ска и воено воздухопловство, кои понатаму се состо?ат од родови и служби. Арми?ата има посто?ан состав и резервни сили.

Назив [ уреди | уреди извор ]

Од не?зиното формира?е во 1992 година до 2019 година, Арми?ата го носи офици?алното име Арми?а на Република Македони?а , а е позната и по скратеницата АРМ . По стапува?ето во сила на Договорот од Преспа , името на Арми?ата е сменето во Арми?а на Република Северна Македони?а, во согласност со промената на името на државата.

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

На 17 ноември 1991 година Собранието на Република Македони?а го усвоило Уставот на Република Македони?а , според ко? Република Македони?а е суверена , самосто?на, демократска и соци?ална држава, а територи?алниот интегритет и независноста на Република Македони?а ги штитат вооружените сили на Републиката. Според членот 122 од Уставот, одбраната на Републиката се уредува со закон ко? се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот бро? пратеници. На 14 февруари 1992 година Собранието го изгласало Законот за одбрана на Република Македони?а, според ко? Арми?ата е вооружена сила, а ?одбраната на Републиката ?а остваруваат гра?аните, органите на државната власт и вооружените сили како арми?а на Република Македони?а“.

На 21 февруари 1992 година претседателот на Република Македони?а Киро Глигоров и заменикот на со?узниот секретар за народна одбрана на СФР ?угослави?а Благо?а А?и? склучиле договор за дислокаци?а на ?угословенската народна арми?а (?НА) од територи?ата на Република Македони?а, со што започнал процесот на воено осамосто?ува?е на Република Македони?а. На 11 март, на караулата ?Рамна нива“ на македонско-бугарската граница ка? Крива Паланка , постариот водник Сонко Ангеловски, при презема?ето на караулата, за прв пат на македонски ?азик ?а презел должноста командир на караула. На 20 март завршило примопредава?ето на граничните об?екти ? караули на Република Македони?а со соседните држави Република Албани?а, Република Бугари?а и Република Грци?а. На?големиот воен об?ект на територи?ата на Република Македони?а, касарната ?Илинден“ (тогаш ?Маршал Тито“) во Скоп?е бил преземен на 26 март.

Република Македони?а ?а презела контролата над целата сво?а територи?а со сво?а во?ска на 27 март. За тоа бил потпишан договор ме?у претседателот Глигоров и генералот на ?НА Никола Узелац. То? ден последниот во?ник на ?угословенската народна арми?а ?а напуштил територи?ата на Република Македони?а.

На 17 март истата година, за време на приемот на делегаци?ата на Република Словени?а предводена од претседателот Милан Кучан, за прв пат при прием на висок гостин била интонирана македонската државна химна ? Денес над Македони?а “ и за прв пат командант на почесна единица, полковник Стефан Лазаревски, на македонски ?азик му рапортирал на еден претседател ко? допатувал во офици?ална посета на Република Македони?а.

Со повлекува?ето на опремата и вооружува?ето со кои располагала ?НА на територи?ата на Република Македони?а, државата останала со скромни борбени средства и воена опрема во рамките на Територи?алната одбрана. Но, успешно започнало спроведува?е на обука и подготовка на новоформираната Арми?а на Република Македони?а за извршува?е на не?зината уставна улога и задачи.

По завршува?ето на сите подготовки за прием на првата генераци?а македонски во?ници, на 14 април 1992 година во гарнизонот во Охрид пристигнал првиот регрут, Панче ?амандиев од Велес. Следниот ден во касарните во Скоп?е, Битола и Штип пристигнале и првите регрути од редовниот состав на Арми?ата на Република Македони?а. Првата класа регрути од регрутниот состав на Арми?ата дале свечена обврска на 9 ма? во касарната ?Маршал Тито“ (денес ?Илинден“) во Скоп?е. Пристигнува?ето на првите регрути на Арми?ата на Република Македони?а и не?зиното воено осамосто?ува?е биле симболично одбележани на 17 април со открива?е на нова плоча на Домот на Арми?ата во Скоп?е од страна на претседателот Глигоров, на ко?а бил поставен натпис ?Република Македони?а, Дом на Арми?ата ? Скоп?е“.

Структура [ уреди | уреди извор ]

  • Генералштаб
  • Команда за операции
  • Команда за обука и доктрини
  • Логистичка база
  • Батал?он за почести
  • Центар за електронско извидува?е

Миси?а на АРМ [ уреди | уреди извор ]

Како вооружена сила на гра?аните на Република Македони?а , со посто?аниот и резервниот состав, се организира, подготвува и оспособува за воде?е вооружена борба и борбени и други де?стви?а за остварува?е на сво?ата уставна улога и функци?а за одбрана на Република Македони?а , како и за учество во мисии и задачи за одбрана и чува?е на мирот и безбедноста и за противтерористички де?ства во зем?ата и странство, во соде?ство или во состав на колективните системи за безбедност и одбрана ( НАТО , ЕУ , ПзМ ).

Основи на националната одбранбена политика и доктрина [ уреди | уреди извор ]

Националната одбранбена политика и доктрина се одредени и се засноваат врз основните цели на безбедносната политика на Република Македони?а :

  • да ги заштитува животот и личната сигурност на гра?аните;
  • да ?а гарантира независноста и територи?алниот интегритет на државата, политичките слободи, гра?анските и човековите права, вклучува??и ги и правата на религиозните, етничките и другите малцинства;
  • да ?а гарантира матери?алната благососто?ба и просперитетот на гра?аните.

Одбранбената политика на Република Македони?а се заснова врз следниве принципи :

Гардистите на АРМ
  • организира?е на одбраната како систем ко? овозможува реализира?е на правото и обврската на секо? гра?анин да ?а брани зем?ата, гарантирано со Уставот ;
  • организира?е на одбраната за извршува?е на нашето право на поединечна и колективна самоодбрана преку вооружена борба во случа? на вооружен напад, гарантирано со членот 51 од Повелбата на ОН ;
  • обезбедува?е на одбранбениот карактер на одбранбениот систем;
  • организира?е на вооружените сили како одвра?ач на агреси?а и други надворешни закани врз безбедноста на зем?ата, способни за вооружен отпор во случа? на агреси?а;
  • организира?е на одбраната за целосна заштита на суверенитетот на нашиот воздушен простор и за превенци?а од негова употреба за агреси?а врз трети зем?и;
  • еднообразност во употребата на вооружените сили.

Национално командно уредува?е [ уреди | уреди извор ]

Претседателот на Република Македони?а е Врховен командант на вооружените сили.

Претседателот ги донесува одбранбениот план и стратеги?а, одлуките за спроведува?е на готовноста, ?а одобрува организациско-формациската структура на арми?ата, донесува документи за разво?, одлуки за не?зина мобилизаци?а и друго.

Претседателот исто така претседава и со Советот за безбедност на Република Македони?а . Советот за безбедност ги разгледува праша?ата сврзани со безбедноста и одбраната на Република Македони?а и дава предлози на Собранието и на Владата .

Собранието на Република Македони?а ги надгледува компетенциите на Владата сврзани со одбраната, донесува одлуки за постое?е на непосредна закана од во?на, прогласува настанува?е на воена состо?ба и мир и го донесува воениот бу?ет. Слични одговорности има и собраниската комиси?а за одбрана и безбедност.

Владата на Република Македони?а ги има надлежностите во врска со донесува?ето на предлогот на одбранбениот план, предлогот на бу?етот за одбрана и друго.

Министерството за одбрана ?а подготвува одбранбената стратеги?а, ?а изработува проценката на можните ризици и закани, одговорно е за одбранбениот систем, обуката и готовноста на вооружените сили, опременоста и разво?от, го предлага бу?етот за одбрана и друго.

Министри за одбрана на Република Македони?а [ уреди | уреди извор ]

Од политичкото осамосто?ува?е на Македони?а, функци?ата министер за одбрана ?а извршувале: [3]

  • проф. д-р Тра?ан Гоцевски (10.1.1992 ? 4.9.1992). Прв министер за одбрана по донесува?ето на Уставот на суверена и независна Република Македони?а.
  • проф. д-р Владо Поповски (4.9.1992 ? 21.12.1994)
  • проф. д-р Благо? Хан?иски (21.12.1994 ? 29.5.1997)
  • д-р Лазар Китановски (30.5.1997 ? 1.12.1998)
  • д-р Никола К?усев (1.12.1998 ? 28.7.2000)
  • д-р ?убен Пауновски (27.7.2000 ? 1305.2001)
  • проф. д-р Владо Бучковски (1.11.2002 ? 17.12.2004) (13.5.2001 ? 26.11.2001)
  • ?ован Манаси?евски (17.12.2004 ? 26.8.2006)
  • Лазар Еленовски (26.8.2006 ? 26.7.2008)
  • Зоран Ко?ановски (26.7.2008 ? 28.7.2011)
  • Фатмир Бесими (29.7.2011 ? 18.2.2013)
  • Талат ?афери (18.2.2013 ? 18.6.2014)
  • Зоран ?олевски (18.6.2014 ? 1.6.2017)
  • Радмила Шекеринска

Началници на Генералштабот на АРМ [ уреди | уреди извор ]

Од основа?ето на АРМ, началници на ГШ на АРМ биле: [3]

Миси?а и задачи на Генералштабот на АРМ [ уреди | уреди извор ]

Батал?он за специ?ални намени ?Волци“.

ГШ на АРМ ги извршува оперативните и стручни работи во планира?ето, организира?ето, подготвува?ето и командува?ето со Арми?ата во целина или не?зини делови, при остварува?е на задачите кои произлегуваат од миси?ата на АРМ.

Задачите на Генералштабот на Арми?ата се:

  1. Планира?е на организаци?ата и формаци?ата на Арми?ата,
  2. Планира?е употреба на Арми?ата,
  3. Организира подготовки и извршува?е на мобилизаци?ата на АРМ,
  4. Предлага мерки за зголемува?е на борбената готовност на АРМ,
  5. Планира?е на финансиски средства за потребите на АРМ,
  6. Планира?е за опремува?е на АРМ,
  7. Планира?е на вежбовните активности на АРМ,
  8. Планира?е и спроведува?е раководе?е со кадарот во АРМ во согласност со кадровската политика на МО ,
  9. Планира школува?е, стручно оспособува?е и усовршува?е на лицата на служба во АРМ,
  10. Планира, организира и спроведува логистичка поддршка во АРМ,
  11. Ги согледува потребите и организира планира?е и спроведува?е на обуката за припадниците на АРМ,
  12. Организира и подготвува врски за командува?е и контрола,
  13. Планира и спроведува криптозаштита на та?ните податоци знача?ни за АРМ,
  14. Организира и спроведува противелектронско обезбедува?е, (доколку ЦЕИ остане во состав на ГШ на АРМ),
  15. Организира и спроведува наб?удува?е, контрола и обезбедува?е на суверенитетот на воздушниот простор на Република Македони?а ,
  16. Разузнува?е и контраразузнува?е во АРМ,
  17. Планира заштита на силите во АРМ,
  18. Планира и координира активности за открива?е и спречува?е на врше?е кривични дела во АРМ,
  19. Планира и координира активности за уредува?е на територи?ата за потребите на АРМ,
  20. Остварува соработка со странски армии, цивилни власти и организации, во согласност со планот на МО ,
  21. Донесува стручни правила и упатства што се однесуваат на употребата на единиците на АРМ, внатрешниот ред и односите во врше?ето на службата во АРМ и други стручни правила и упатства од значе?е за работа во АРМ,
  22. Командува со единиците на АРМ, согласно прописите за командува?е донесени од Претседателот на Република Македони?а ,
  23. Регулира учество на единици од АРМ врз основа на наредба од Претседателот на Република Македони?а

Признани?а [ уреди | уреди извор ]

По повод 18 август , денот на АРМ, во 2016 година претседателот на Македони?а , ?орге Иванов ги одликувал батал?онот на воената полици?а и инженерскиот батал?он со орден за воени заслуги. [3]

Поврзано [ уреди | уреди извор ]

Наводи [ уреди | уреди извор ]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 ?CIA - The World Factbook -- Macedonia“ . ЦИА . Архивирано од изворникот на 2018-01-28 . Посетено на 7 ?уни 2014 . (англиски)
  2. ↑ 2,0 2,1 {{нмс|url= https://www.slobodnaevropa.mk/a/32749525.html%7Ctitle=2% од БДП за арми?ата|publisher= РСЕ | (македонски)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 ?убиша Арси?, ?ВМРО-ДПМНЕ ?а токми во?ската за изборни цели?“, Фокус, бро? 1098, 21 октомври 2016, стр. 10-13.

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

Армии во Европа
Суверени
држави
Делумно
признаени
Зависни
и др. територии
Други целини
Преземено од ? https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Арми?а_на_Македони?а&oldid=5182631 “