?узепе П?аци Giuseppe Piazzi
Роден(а)	16 ?ули 1746 ( 1746-07-16 ) Понте ин Валтелина
Починал(а)	22 ?ули 1826 (1826-07-22) (возр. 80) Неапол , Кралство Неапол
Националност	Итали?анец
Поли?а	астрономи?а
Поважни награди	Лаландова награда (1803)

?узепе П?аци ( итали?ански : Giuseppe Piazzi ; 16 ?ули 1746 ? 22 ?ули 1826 ) ? итали?ански свештеник , математичар и астроном . ?а основал опсерватори?ата во Палермо . ^[1] На?познат е по открива?ето на ?у?естата планета Церера .

Живот [ уреди | уреди извор ]

Роден е во Понте ин Валтелина , Ломбарди?а . Познато е дека П?аци учел во Торино , веро?атно на предава?ата на ?овани Батиста Бекари?а. Од 1768 до 1770 г. живеел во Домот на Театинците при црквата ? Св. Андре?а дела Вале “ во Рим додека учел математика ка? Франсоа Жак?е.

Во ?ули 1770 г. станал професор по математика на Малтешкиот универзитет. Во декември 1773 г. се преселил во Равена како префект на студентите и предавач по филозофи?а и математика на Школата на благородниците, каде се задржал до почетокот на 1779 г. По краток период во Кремона и Рим, во март 1781 г. П?аци се преселил во Палермо и работел како предавач по математика на тамошниот универзитет.

На тоа место се задржал до 19 ?ануари 1787 г. кога станал професор по астрономи?а. Во истиот период му било понудено да престо?ува во Париз и Лондон на практична обука по астрономи?а и да уреди изработка на инструменти за опсерватори?ата во Палермо ко?а се основала под негово раководство.

Од 13 март 1787 до кра?от на 1789 г. П?аци се зближил со на?знача?ните француски и англиски астрономи. За него била изработена висинско-азимутска кружница од ?еси Рамсден, еден од на?вештите изработувачи на научни инструменти на XVIII век. Кружницата била на?важниот инструмент на опсерватори?ата во Палермо ко?а биле свечено отворена на 1 ?ули 1790 г.

Во 1817 г. кралот Фердинанд го задолжил да ?а доврши опсерватори?ата ?Каподимонте“ во Неапол, назначув??и го за генерален директор на Неаполската и Сицилиската опсерватори?а.

Астрономска кариера [ уреди | уреди извор ]

Каталогизаци?а на ?везди [ уреди | уреди извор ]

П?аци бил задолжен да го надгледува составува?ето на Палермскиот каталог на ?везди ко? имал 7.646 ставки со досега невидена прецизност, ^[2] вклучува??и ими?а на ?везди како ? Гранатна ?везда “ од Хершел , како и старооткриените ?везди Ротанев (β Делфин) и Суалокин (α Делфин). Работел на методично наб?удува?е на небото. Првото издание на каталогот излегло во 1803 а второто во 1814 г. ^[3]

Ободрен од успехот во открива?ео на Церера и каталошката програма, П?аци ги изучувал сопствените движе?а на ?вездите за да на?де соодветни кандидати за мере?е на паралаксата . Како особено добра се покажала 61 Лебед , и не?зината паралакса подоцна е изменера од Фридрих Вилхелм Бесел . ^[4] ?вездениот систем 61 Лебед понекогаш ги носи ими?ата П?ациева Летечка ?везда и Беселова ?везда .

Церера [ уреди | уреди извор ]

П?аци ?а открил Церера на 1 ?ануари 1801 г. како ??вездено тело“ чие движе?е било сопоставено со заднинските ?везди . На?првин имслел дека ова е неподвижна ?везда, но штом забележал дека се движи се уверил дека станува збор за планета, или како што то? ?а нарекол, ?нова ?везда“. Не сака??и да избрза пред научната ?авност, П?аци козервативно ?а прогласил за комета .

Немал прилика да ?а наб?удува доволно долго таа биде??и набргу се изгубила во с?а?от на Сонцето . Неможе??и да ?а пресмета орбитата на Церера со постоечките методи, математичарот Карл Фридрих Гаус разработил нов метод за пресметка на орбити, ко? им овозможил на астрономите повторно да ?а на?дат. Откако била утврдена орбитата, станало ?асно дека П?аци добро претпоставил и дека телото не е комета, туку нешто послично на мала планета . Коинцитентно на тоа, точното место било предвиено од независно предложениот Тициус-Бодеов закон .

П?аци го нарекол телото ?Фердинандова Церера“ ( Ceres Ferdinandea ), по римската и сицилиска божицата на житото и Фердинанд IV , крал на Двете Сицилии ( Неапол и Сицили?а ). Подоцна делот ?Фердинандова“ бил изоставен од политички причини. Се испоставило дека Церера е првиот и на?голем астероиди во астероидниот по?ас . Таа денес се смета за ?у?еста планета .

Посмртни почести [ уреди | уреди извор ]

Синот на британскиот офицер и астроном Вили?ам Хенри Смит бил наречен Чарлс П?аци Смит во чест на ?узепе П?аци. Во 1871 г. Константино Корти изработил статуа на П?аци и ?а поставил на плоштадот во неговото родното место Понте. Во 1923 г. ил?адитиот астероид по ред е наречен 1000 П?аци?а во негова чест. ^[5] По него во 1935 г. е наречен месечевиот кратер П?аци . Во поново време албедната образба (веро?атно кратер ) на Церера, снимена од вселенскиот телескоп ? Хабл “, го носи неформалното име П?аци .

Дела [ уреди | уреди извор ]

• Discorso recitato nell'aprirsi la prima volta la Cattedra di astronomia nell'Accademia de' r. Studj di Palermo . Palermo: Stamperia reale. 1790.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Извори [ уреди | уреди извор ]

• Clifford Cunningham, Brian Marsden, Wayne Orchiston. (2011) "Giuseppe Piazzi: the controversial discovery and loss of Ceres in 1801." Journal for the History of Astronomy , Volume 42.
• Cunningham, C. J. (2001). The First Asteroid . Star Lab Press. ISBN   978-0-9708162-2-1 .
• Fodera Serio, G.; Manara, A.; Sicoli, P. (2002). ?Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres“ (PDF) . Во W. F. Bottke Jr.; A. Cellino; P. Paolicchi; R. P. Binzel (уред.). Asteroids III . Tucson, Arizona: University of Arizona Press. стр. 17?24.
•   Fox, William (1913). ?Giuseppe Piazzi“  . Catholic Encyclopedia . New York: Robert Appleton Company.

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

? ?узепе П?аци “ на Ризницата  ?

• ?узепе П?аци и открива?ето на Церера (англиски)
• ?узепе П?аци ? Голема руска енциклопеди?а (руски)
• ?узепе П?аци ? Хрватската енциклопеди?а (хрватски)
• ?узепе П?аци на Биографскиот речник на Итали?анците (итали?ански)