La
Prima guerra de Indipendenza taliana
l'e s'cioppada el
23 de marz
del
1848
, dopo che
Milan
e
Venezia
s'eren levaa su contra i
Austriech
e eren reussii a casciai foeura. In prinzipi de la guerra olter statt talian, olter al
Piemont
, aveven deciduu de combatt contra i Austriech: el
Stat de la Gesa
, el
Grandugaa de Toscana
e 'l
Regn di Do Sicili
, e i talian eren reussii a veng do battaj a
Pastrengh
e
Goit
, e anca a ciapa
Pes'cera
, voeuna di fortezz del quaderlater indove i austriech del general
Radetzky
a s'eren retiraa.
Quand che al prinzipi de giugn i Austriech inviaven rinforz al comand del general
Nugent
, e in de l'istess temp i stat talian decideven de trass indree e lassa i Piemontes insema ai Lombard e ai Venezian a combatt deperlor, el Radetzky l'e tornaa anmo a combatt e a
Custoza
, in tra el 23 e el
25 de luj
, l'ha battuu l'esercit nemis e l'e 'gnuu ancamo indree in de la
Lombardia
. Dopo de ave battuu ancamo i piemontes vesin a Milan, el
6 de agost
el Radetzky el tornava in de la cita che l'eva casciaa foeura cinqu mes innanz e l'esercit Piemontes, comandaa del Re
Carl Albert
, l'ha poduu pu fa nagott ma ciamaggh on armistizi.
La guerra l'ha taccaa su ancamo in del mes de
marz
del
1849
fomentada del Governa Rattazzi ma i Piemontes, comandaa del general polacch
Chrzanowsky
ch'el se intendeva minga ben cont i so omen, hinn staa battuu ancamo in de la
battaja de Novara
el 23 de l'istess mes. El Re Carl Albert el decideva de retirass in esili, e el so post el toveva
Vittori Emanuel II
che in d'ona cassina arent a la citta el se incontrava col Radetzky per mett gio i condizion de la capitolazion che la metteva fin a la guerra.