Cittoa cinquecentesca de scœua bresciana
Cittoa
(primma do XIX sec.
cittara
[1]
, dita asci
chitara
a parti da-a fin do '700
[2]
) strumento a corde pecigæ c'o remonta a-o
Medioevo
e o l'ebbe o so momento de mao difuxon into XVII sec.
A g'ha 'na cascia armonnica da-a forma rionda comme 'n
pei
, co-o fondo ciatto, ciu erta verso o mannego assotigiandose verso o bordo infeio. E fasce en in pitin inclinæ verso l'interno, de mainea che-o fondo o l'e 'n po ciu picin che-a taoa. E corde en de metallo e son pecigæ co-e die o co-in plettro. O mannego o l'e provisto de tastea e tasti fisci de metallo. A bocca a l'e trafoa comme 'n rozon, o cavige o l'e soventi ornao co-ina testa scorpia de donna o d'anima.
E corde en disposte in cobbie d'unizzoni diti "coi". O scagnetto o no l'e incolao a-a cascia ma o l'e tegnuo fermo da-e corde, ch'en atacæ a-o bordo infeio.
E cittoe varrian pe dimenscion e nummero de corde. Gh'e a cittoa a quattro coi, a cittoa tenoa a 6 coi, pe ariva a-i arcicittoe (o citoin, o cittoe tiorbæ) a quatorze coi, sette unizzoni e sette senci ch'en attacæ a 'na prolonga do mannego e passan fœua da-a tastea, pe 'n tota de 21 corde.
O sunao de cittoa o l'e dito citoista o citoao, chi a fabbrica invece o l'e dito chitara.
A
cetara
corsa e a
chitara portogheize
pœuan ese conscideræ discendente dirette da cittoa.
- ↑
"
Ra cittara zeneize
", 1635
- ↑
Pariæ che verso a fin do sec. XVIII a paola "cittoa" a segge cheita in dezœuvio e o terme "chitara" o l'agge sostitoia pigiando a indica tanto questa che-a chitara spagnolla (questo tanto in lengoa zeneize che in lengoa ingreize, amia l'
Enc. Britannica
).
-
"O doeto", Cornelis Saftleven, 1635
-
"Donna con cittoa", Pieter van Slingeland, 1677
-
Cetara
corsa
-
Inlustracion da-a
Musurgia Universalis
de l'Atanaxo Kircher 1650:
2.
lœudo
, 3.
tiorba
,
4.
Orpharion
, 5. cittoa,
6.
chitara
, 7.
amandoin
, 8.
calascion