Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mestreechs
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Centrum vaan Amstelveen. Allewel tot de plaots al in de middeliewe bestoont, is alle bebouwing vaan steidelek karakter recint.
'n
Veurstad
is 'n plaots met
steidelek
karakter die tege of kortbij 'n groeter stad aonligk en vaan die haor
agglomeratie
deil oetmaak. Ze kin zoe groet wie e flink
dorp
(e
vlek
), meh ouch 'n klein, middelgroete of zelfs groete stad op ziech zien. In Nederland, Belsj en Duitsland is de naom gebrukelek veur plaotse die bestuurlek nog zelfstendeg zien en/of nog neet gans met de bebouwing vaan de centraol stad zien geintegreerd; aanders sprik me ieder vaan 'n
stadswiek
. Versjellende taole make dat versjel neet (Ingels
suburb
, Frans
banlieue
).
Veurstei weure deks in hoofzaak bewoend door lui oet de groete stad, die in hun aw woenplaots neet kinne of welle woene. Allewel tot veurstei soms nui weure gestiech, zien 't miestens aw dorper (of stedsjes) die veurheer 'n agrarisch karakter hadde. D'n touwstroum vaan migrante oet de stad kin 't aonziech vaan zoe'n plaots ingriepend doen verandere. 'tzelfde gelt veur de gemeinsjap: de grop vaan inheimse bewoeners verwatert en de plaots verluis haor karakter tot op 't punt vaan complete assimilatie. Bezunder pienlek kin dat weure bij groete cultuurversjelle (taolkwesties in
Linkebeek
, boe vaol Franstaolege oet
Breusel
woene; oonkerkeleke in
Barendrecht
, wat laank orthodox-protestants waor). Ouch hobbe veurstei deks mier 'n woenfunctie es 'n economische functie: de bewoeners werke nog ummertouw in de groete stad. Daorum weure ze soms
slaopstei
geneump.
Veurstei hobbe wie boetewieke 'ne slechte naom: me associeert ze met karakterloesheid es borgerlekheid. In len met groete sociaol versjelle (veural in Fraankriek) weure veurstei (
banlieues
) ouch geassocieerd met verpaupering en geweld (
getto
-karakter).
Al zoelaank es 't stei vaan 'ne zekeren umvaank gief, gief 't perifeer stadsgebeed wat me
veurstad
kin neume. Zoe had
Utrech
de
Bemuurde Weerd
en de
boetegeriechte
.
Mestreech
had
Wiek
, wat, umtot 't boete de mor laog, neet tot 't eigelek Mestreech woort gerekend. Pas sinds de stiechting vaan de welvaartsstaote nao d'n Twiede Wereldoorlog is de zoegeneumde
suburbanisatie
hel op gaank gekoume en kraoge alle stei vaan einegen umvaank veurstei. D'n aonlag vaan veurstei woort in Nederland geregeld in d'n daarde
Nota Ruimdeleke Ordening
, boe-in
greujkerne
(specifieke plaotse die mochte greuje um orges aanders de ruimde ope te hawwe) woorte aongeweze. Neet alle greujkerne zien typische veurstei; vaol evels wel. Later stelde me in dit land de
plusregio
in; dit zien deks steideleke agglomeraties vaan 'n groete stad en haor veurstei.
Gooj veurbeelder in de Limborge zien lesteg te zeuke.
Gelaen
en
Genk
waore oets veurstei veur respectievelek
Zitterd
en
Hasselt
, meh allewijl zien ze dao eigelek te groet veur.
Broensem
en
Gebrook
zien nog wel veurstei veur
Heele
(zelf 'n typische greujstad). De veurstei die
Mestreech
en
Remunj
hadde, zien intosse geannexeerd (
Amie
,
Hier
;
Neel
). Dudeleker veurbeelder in de Benelux boete de Limborge zien
Amstelveen
(veur
Amsterdam
),
Capelle aan den IJssel
(
Rotterdam
),
Veldhove
(
Eindhove
),
Brasschaat
(
Antwerpe
) en alle gemeintes oet 't
Breusels Hoofsteidelek Gewes
boete
Breusel
zelf.
