Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Norbiks
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Toponymie
of
plaatsjnaamkunde
is 'ne tak van de
taalkunde
die plaatsjname (
toponieme
) probeert op te sjpore en te verklaore. De toponymie helt zich behalve met d'r herkomst va plaatsjname ooch bezig met de verbreiding daorvan. De toponymie is 'n
wetensjap
die met name ten deenste sjteet van de
archeologie
en de
historische geografie
.
Belzje taalkundige wie d'r Fraanstalige
Armand Boileau
of Vlamsjtalige
Maurits Gysseling
tuende in de jaore saesteg van d'r 20ste ieew, wie dao de taalgrens vasgelach waoert, aan dat toponieme respectievelek Germaanse of Romaanse wortels howwe. Ze veroorzaakte met hun bevindinge vaoral vaol ophef in hon ege landsdeel en krege dientengevolge vaol publiciteet in gaans
Belsj
.
[1]
[2]
Toponymie bestudeert plaatsjname op 'n wetensjappeleke manier d.w.z. me geet daobie oet van de odste versie van d'r plaatsjnaam omdat dae 't mets 'dorzichtig' is. Dor 't besjtudere en verklaore va plaatsjname kriet me inzicht in:
- historie
- bodemgesteldheid
- taal(-
ontwikkeling
)
- activiteiten
- plantegreuj
- relief
- geografie
- ow beroepe
- ow persoonsname
- plaatsjeleke heilige of sjutspatroeene
- aard van nederzettinge op/van die plaatsj
Nederland
en
Belsj
kaante 'n rieke traditie op 't gebied van de toponymie, mae oet de wetensjappeleke institute zeunt de toponymici in Nederland nu bekaans verdwene. In 't verlede waore ze o.m. werkzaam bie 't
Meertens Instituut
, dat model sjtong vor
Het Bureau
van
J.J. Voskuil
.
De toponymie besjleet 'n aantal subcategoriee:
Vaoral in
hydronieme
.
De toponieme die v'r overhaowe nao de Romeinse periode gaeve e beeld van de maatsjappeleke organisatie. De metste plaatsjname zeunt elemaente oet legioen en bezettinge.
- Castellum
(fort):
Kessel
(?),
Kassel
,
Kessel-Lo
,
Casteau
- Castra
(legerplaatsj):
Hoekaasjtert
,
Liekaasjtert
,
Kester
,
Kasterlee
,
Chastre
,
Kesteren
- Traiectum
(oversjtaeekplaatsj):
Mestreech
,
Utrecht
- Vicus
(dorp, gehuch, wiek):
Vitsje
,
Wiek (Mestreech)
,
Opwijk
,
Noorderwijk
,
Oisterwijk
,
Oudwijk
,
Wijk bij Duurstede
- Villa
(laandgood):
Villa Hertra
,
Villa Furonis
,
Villariacum
(
Wilrijk
)
- Civitas
(gemeensjap, hoofdplaatsj, sjtamplaatsj): sommige groeete centra waore oonder de Romeinse administratie 'ne
civitas
gewaoere, 'n hoofdplaatsj van 'n Romeinse provincie, bewond dor 'ne bepaalde sjtam. Me kalde bevorbeeld van
Lutetia civitas Parisiorum
(Lutetia, de hoofdplaatsj van d'r sjtam der
Parisii
). De functie van hoofdplaatsj kreeg 'ne klemtoeen, omdat die belangrieker waor, en zoe verdween d'r oorsjpronkeleke naam. Later sjlaeet 'Civitas Parisiorum' aaf tot
Paris
(
Paries
).
Civitas Tongrorum
, sjtamplaatsj van de Tungri met de hoofdplaatsj
Atuatuca Tungrorum
of
Tongere
.
- D'r oetgaaank
-anum
of
-acum
, wat 'bezit' of 'in bezit van' betekent. Dizze oetgaank wert hieel dek gekoppeld an 'ne persoonsnaam, zowie
Blariacum
(
Blerick
),
Viroviacum
(
Wervik
,
Verviers
),
Cambrisiacum
(
Kemzeke
),
Cortoriacum
(
Kortrijk
) en
Orola(u)num
(
Aarle
).
1993 Inventarisatie
Norbikse
plaatsj- en vaeldname
dor
Bep Mergelsberg
in 'n oetgave van Heem & Groen.
