Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Heelesj
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Sjteekaol
(of einfach:
koal
,
kaol
) is e metamorf gesjteente dat gevormt weed durch aafzettinge va fossiel plantereste. 't Gesjteente besjteet oet loage
koalsjtof
, dat durch hoeege druk, hoeege temperatoer en 'ne lange tiedsdoer omgevurmd weed. Koal vurmt zich noa
broenkoal
; broenkoal ontsjteet noa
turf
. Metamorfische processe haote neet op bei de vurming va koal. Oetintelig ontsjteet
diamant
. Koale weede mieestal ongergronks gewonne. 't Gesjteente weed doks gebroek es branksjtof vuur elektriciteetscentrales. Vreuger woeed koal och gebroek vuur hoeshaotelige activitete, wie koake of 't brenne va 'ne kachel. De opkoms va de
centraal verwerming
op basis va
eedgaas
i de 70'er joare, beteekende d'r sjloes van 't koalegebroek in 't hoeshaowe.
't Ewegvalle va de vroag noa koale hat es gevolg dat de sjleting va de koele i g'n
Miensjtrieek
neet te vermiede woar. De letste koel woar de
Oranje Nassau I
i
Heele
. Ze woar in productie bis 1974. In 1965 kondigde 't kabinet Cals (
KVP
, ARP,
PvdA
) al de sjletinge va de Limburgse koele aa, weil ze economich onrendabel begoste te woeede.
Zuud-
en
Midde-Limburg
make deel oet va e groeeter sjteenkoaleveld, dat zich oetsjtrek va
Ibbenburen
in 't noarde va
Noardrien-Wesfale
, bis i g'n ouw Noard-Franzuesisje regio
Nord-Pas-de-Calais
. Dit sjteenkoaleveld woeed gevormt in 't geologisch tieedperk van 't
Wesfalien
(313-309,9
Ma
), 'n deelperiode van 't
Carboon
(359,2-299 Ma). I d'r
twelfde ieew
woeed vuur 't ieesj koale gedolve i ge daal van 't revierke de
Worm
bei
Kirkroa
. In 1723 kreeg 't kloeester va
Rolduc
't rech om 't sjteekoaleveld i g'n umgeeving va Kirkroa te exploitere. Dit gebeed sjtang sjpieeder bekank es de
Domaniaal
. Vanaaf 1901 woeed 't gebeed va Kirkroa bis aa Zittert-Geling (de Oeestelige en Westelige Miensjtreek) durch d'r Sjtaat geexploiteerd.
Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't
aan te volle