Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mestreechs
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
'ne
Staotsvorm
besjrijf de wijs boe-op versjellende euverheidsverbande ziech tot ein verhawwe. Dit helt gemeinelek in tot de staotsvorm volges twie dimensies weurt gedefinieerd: volges de maote boe-in 't bestuur is ge(de)centraliseerd en volges 't aontal soevereine bestuurslaoge. Volges de ierste dimensie weure staotsvorm verdeild in gecentraliseerde en gedecentraliseerde staote. Volges de twiede dimensie weure staotsvorm verdeild in
einheidsstaote
,
fidderaties
en
confederaties
.
Euver 't algemein geit 't heibij um
staote
of
len
, mer 't is ouch meugelek de staotsvorm te besjrieve vaan 'n
supranationaol
organisatie (beveurbeeld de
Europese Unie
) of dee vaan 'n
decentraole
euverheid (beveurbeeld
Noordrien-Wesfale
).
Me moot 'ne staotsvorm oondersjeie vaan 'ne
regeringsvorm
. Met de regeringsvorm meint me de wijs boe-op betrekkinge tosse versjellende ambde binne ein euverheidsverband zien geregeld. Met de staotvorm meint me evels de wijs boe-op versjellende euverheidsverbande ziech tot ein verhawwe. Drei veurbeelde die examplarisch zien veur de Limborgstaolege lezer:
In de continentaole
politicologie
gief 't de traditie e versjel te make tosse die twie vorm. In de
Angelsaksische
wereld weurt dat versjel evels deks neet gemaak en weure de terme doorein gegoeid (touwpasselek, op 't momint vaan sjrieve besteit d'r gein Ingelse equivalent vaan dit artikel). Daodoor weure Nederland, Duitsland en Belsj door Ingelstaolege academici gemeinelek respectievelek es volg geneump: 'n gedecentraliseerde constitutionele monarchie met e parlemintair systeem, 'n gefederaliseerde parlemintair rippubliek en ’n gefederaliseerde constitutionele monarchie met e parlemintair systeem.
Wat perceis 't versjel is tosse 'ne gedecentraliseerden einheidsstaot en 'n federatie is soms meujlek te zegke. Gemeinelek weurt 't oetgelag in constitutioneel terme. Zoe is Nederland gedecentraliseerd mer nog ummertouw 'nen einheidsstaot umtot de provincies en gemeintes gein
constituties
hobbe die in hun eige respectieveleke territoria geliek staon aon de nationale constitutie. De boondsstaote vaan Duitsland hobbe evels wel zoen soort constituties. Ouch is 't meujlek um 'n lijn te trekke tosse gecentraliseerde en gedecentraliseerde federatie en confederaties. Die twie staotsvorm zien, in vergelieking tot einheidsstaote, per definitie al gedecentraliseerd. Me kin evels wel stelle tot de ein (con)federatie minder gecentraliseerd is es de aander (con)federatie. De
Amerikaanse staote
hobbe mie mach es de Duitse boondsstaote en zoe kin me stelle tot de VS gedecentraliseerder is. In de
Russische Federatie
is dit nog meujleker te zegke. Dao gief 't autonoom rippublieke die constitutioneel vergeliekbare mach hobbe es Amerikaanse en Duitse bondsstaote. 't Gief dao evels ouch
oblaste
, en die zien mier oonderworpe aon de gecentraliseerde Russische wet es zelfs de Nederlandse provincies zien. De discussie roontelum staotsvorm is dus bijnao noets besjouwt es geslote.
