Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mofers
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
De
nominatief
(
Letien
:
nominare
= beneume), of ieeste naamval, is de
naamval
dae euver 't algemein 't ongerwirp van e
wirkwaord
aanguuef. Anges gezag: de nominatief guuef aan wae de hanjeling verrich die mit 't wirkwaord wuuertj oetgedrok.
't
Limborgs
in Nederlandj kentj nag apaarte nominatiefvorm in veurnaamwaord, wie
ich
(taengeneuver accusatief
mich
) en
wae
(taengeneuver datief-accusatief:
waem
).
Ze waere gebroek es ongerwirp vanne zin:
- Ich
zeen Jan-e.
- Wae
rentj eweg?
De objeksvorm waere gebroek es liejendj of mitwirkendj veurwirp:
- Jan sleitj
mich
. (liejendj veurwirp)
- Merie guuef
os
'n taart. (mitwirkendj veurwirp)
E speciaal geval treudj op wen 't wirkwaord euvergenkelik is en inne liejendje vorm wuuertj gezatj. In det geval wuuertj 't aad liejendj veurwirp 't nuuj ongerwirp en kump daomit inne nominatief te staon en aan waat 't ongerwirp woor wuuertj 't veurzetsel
door
toegeveug. 't Wuuertj daomit e veurzetselveurwirp det ouch inne objekvorm kump te staon (passivering).
- Doe
zuus os.
- Weer waere door
dich
gezeen.
Wiejer guuef 't in 't Limborgs gein ongersjied tosse nominatief en
accusatief
; waal contrasteerdj de nominatief in substantieve mitte
datief
in inkel gevalle:
gank
-
ane geng
,
daa~g
-
daa\g
In vaol
Indogermaanse spraoke
woort oearsprunkelik gei veurzetsel gebroek, meh woort dees functie inne zats door 'nen eige naamval waergegaeve, de
instrumentalis
. In 'n aantaal
Slavische spraoke
, wie 't
Rossisch
, is det nag ummer zoea.
't Guuef ouch spraoke worin dees omzetting van nominatief nao instrumentalis neet plaatsvindj, wie in 't
Baskisch
. Me sprek den van 'nen
ergatief
. Sommige spraokkondige dinke det ouch 'n Indogermaans 'n ergatiefspraok woor veurdet 't later stelsel zich gans haet ontwikkeldj.
In Indogermaanse spraoke steitj nao e koppelwirkwaord ouch 't naamwaordelik deil van 't gezagdje inne nominatief. Det is in 't
Pruus
nag good te zeen.
- Er
heißt
Peter
. (
Hae
hetj
Peter
.)
- Diese Raupe
wird
ein Schmetterling
. (
Dees roeps
wuuertj
'n zomervleeg
.)
- Dieser Baum
ist
eine Eiche
. (
Deze boum
is
'nen eik
.)
Me dink det in 't
Proto-Indogermaans
de nominatief is ontstange doordet ane
vocatief
van 't waord 'n oetgangs-s woort toegeveug, meistes mit 'ne verbinjingsklinker d'rtosse. In 't Letien is det in sommige gevalle nag good te zeen:
- vocatief: Paule! (Paul!)
- nominatief: Paulus lavat. (Paul wesj.)
In vaol Indogermaanse spraoken is 't versjil tosse vocatief en nominatief geleielik verzwonjen en wuuertj nao nag mer ein vorm veur bei naamvalle gebroek. Oetzunjeringe zeen beveurbeildj 't
Tsjechisch
en (bie waord enjigendj op
-us
) 't Letien.