Natuurkunde

Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't Mestreechs . Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.

Natuurkunde of fysica (nao 't Aajdgriekse φυσικ?? ( phusikos ), "natuurlek") is de wetensjap vaan de natuur in haore breidste zin, meh veural vaan de leveloze natuur . Natuurkundege bestudere de gedraginge vaan materie in e wied spectrum vaan contexte, vaan de sub-microscopische elementair deilkes tot de eigensjappe vaan alle materie in 't hielal es samehangende entiteit.

Sommege door de natuurkunde bestudeerde eigensjappe hobbe betrekking op alle nivo's vaan materie, wie 't Behaajd van Energie . Dees eigensjappe weure deks natuurkundege wette geneump. Natuurkunde weurt al ins 'n "basiswetensjap" geneump, umtot al aander natuurwetensjappe ( biologie , sjemie , geologie ezw.) ziech bezeghawwe met zeker deile vaan de materie die nao de natuurkundege wette luustere. Zoe is sjemie de wetensjap vaan de molecule en de sjemische stoffe die ze in samehang vorme. De eigensjappe vaan 'n sjemische stof weurt bestump door de eigensjappe vaan de oonderligkende molecule, die naodrokkelek besjreve weure door takke vaan natuurkunde wie kwantummechanica , thermodynamica en elektromagnetisme .

De natuurkunde is ouch aon de mattematiek ing verwant. Natuurkundege theoriee weure bekans oetslutend oetgedrok aon de hand vaan mattematische relaties, en de mattematiek die daobij gebruuk weurt is gemeinelek ingewikkelder es bij aander wetensjappe. 't Versjel tosse natuurkunde en mattematiek is tot de ierste oeteindelek geinteresseerd is in besjrievinge vaan de materieel wereld, dewijl de leste ziech bezeghelt met abstracte patroene die in de perceptief wereld haor equivalente neet hove te hobbe. De natuurkunde is 'n empirische wetensjap , de mattematiek 'n logische wetensjap . De grens weurt evels neet altied te sjerp getrokke. D'r is e groet oonderzeuksgebeed dat op de grens vaan alletwie ligk, bekind es de mattematische natuurkunde met es doel 't oontwikkele vaan de mattematisch structuur die natuurkunde-theoriee oondersteunt.

Centrale theoriee [ bewirk | bron bewerke ]

Theorie	Belaankriekste subtopics	Concepte
Klassieke mechanica	Wette van Newton , Lagrangiaanse mechanica , Hamiltoniaanse mechanica , Chaostheorie , Vloeisjtofdynamica , Continuum mechanics	Dimensie , Ruimte , Tied , Beweging , Lengte , Snelheid , Massa , Moment (mechanica) , Krach , Energie , Impulsmoment , Koppel , Behaajdswet , Harmonische oscillator , Golf , Arbeid , Vermoge ,
Electromagnetisme	Electrostatica , Electriciteit , Magnetisme , Wette van Maxwell	Electrische laojing , Stroom , Electrisch veld , Magnetisch veld , Electromagnetisch veld , Electromagnetische straoling , Magnetische monopool
Thermodynamica en Statistische thermodynamica	Wermte machien , Kinetische gaastheorie	Constante vaan Boltzmann , Entropie , Vrije energie , Wermte , Partitie funktie , Temperatuur
Kwantummechanica	Padintegraal , Vergelieking vaan Schrodinger , Kwantumveldetheorie	Hamilton operator , Neetoondersjeidbare deilkes , Constante vaan Planck , Kwantumbeperking , Harmonische oscillator , Golffunktie , Nulpuntsenergie
Relativitietstheorie	Speciale relativitieteit , Algemeine relativiteit	Equivalentie principe , Veer-moment , Referentiekader , Ruimtetied , Snelheid vaan leech

Touwpassinge [ bewirk | bron bewerke ]

De natuurkunde heet touwpassinge in vaol exacte wetensjappe en in de techniek . Vaol modern apparatuur, zowie de laser en de op de transistor gebaseerde computer , zouwe zoonder de natuurkunde van noe neet meugelek zien.