Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Sint-Joasters
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Sjematische waergaaf van
intrusieliever
in e gebied wo (
felsisch
) volkanisme plaatsvindj. A =
batholiet
(nag neet gestoldj: 'n
magmakamer
); B =
dike
; C =
laccoliet
; D =
pegmatiet
; E =
sill
; F =
stratovolkaan
. Percesse in 't plaetje: 1 = junger intrusie sniedj door 'n awwer haer; 2 =
xenoliet
of
roof pendant
in 'n magmakamer; 3 =
kontakmetamorfoas
; 4 = aerdoppervlakdje wuertj opgehoffe es gevolg van 't ontstaon van 'n laccoliet.
Magma
is 't vleujbaar
gesteinte
det zich in of onger 'ne
volkaan
bevindj. 't Kan hel waere in versjillige vorm en daobie
dike
(geng),
sills
(platte intrusies),
batholiete
en
laccoliete
vorme. Ouch kan 't tot de oppervlakdje reike; den neump me 't
lava
. Wen magma hel wuertj, wuertj 't magmatisch gesteinte of stollingsgesteinte geneump. 't Waord "magma" zaet nieks euver de samestelling van 't gesmoltje matterjaal. Pas wen 't magma aafkeultj, wuertj 't hel en vormp 't e gesteinte; den kan me dao 'n klassifikaasje aangaeve op grondj vanne mineraalkomposiesje.
De meiste magmasaorte hobben 'n temperatuur van 700 °C tot 1300 °C, meh carbonatitische magma kan tot aan 600 °C vleujbaart zeen; comatiitische magma kan temperature van 1600 °C bereike.
Magma wuertj meistes in
subductiezaons
, kontinentaal
rifvalleije
, mid-oceanische bergkittinge en hotspots gevonje, wodet 't wuertj gevormp door 't smultje vanne
aerdmantjel
, inkel kilomaeters onger de aerdoppervlakdje.
Magma is e silicaat mit 35% tot 70% SiO
2
en de res is oxide van alleminium, natrium, kalium, calcium, magnesium en iezer. Wie hoager 't silicagehaldje, wie
visceuzer
't magma. Wen water zich oplos in magma verlieg de viscositeit zich.
