Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Kirchroadsj
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Kirchroa
, Nederlands:
Kerkrade
, is ing
jemeende
en ing sjtad in 't zuudoste va
Hollendsj Limburg
. De lu kalle
Ripuarisch-Frankisch
, wie och i
Boches
,
Zumpelveld
en i
Vols
. Jet jans angesj wie de mieetste Limburjer lu kalle.
De sjtad houw op 1
jannewaar
2006
49.344 i-woeenere. Burjemeester is Petra Dassen-Housen van 't
CDA
. Kirchroa is tsezame mit
Heele
,
Lankgraaf
en 't Dutsje
Roa
(
Herzogenrath
), a jen angere zie van de jrens, ing agglomeratie. Ejentlieg vormt 't ing sjtad mit Roa. Mit Roa is de jemeende de "Europasjtad"
Eurode
. Doa-oave ligkt 't och nit wied va Oche (
Aachen
).
De sjtad hat jing jesjiechte als jroeese handelssjtad, woadurch me i Kirchroa ummezuns zal zukke noa voal ouw jebouwe. Ze is vuur 't wichtigste deel noa d'r krig entsjtange ? de nui sjtadsvieedele vulle de locher op tusje de ouw dorper, die me doks noch jod tseruk ziet. Wieer is Kirchroa bekand um zieng wiee anlaag, parke wie d'r Botaniesje Jaad die de bewoeenere lof mosse jeeve. Tsezame mit Heele en
Lankgraaf
weed Kirchroa waal "
Parksjtad Limburg
" jenompd. I
2005
is i Kirchroa d'r ieesjte richtieeje Limburgse
zoo
op jange: d'r
Jaiajaad
.
Wie vaol plaatsje i
Limburg
woar Kirchroa al in de
Romeinse tsiet
bewoeend. Archeologiesj ongerzuk hat zoeejaar bewoeening oes de prehistorie beweeze. De ieetsjte moal dat't dorp weet jenompd is in
960
, in dat joar woeed in 't dorp
Rode
ing kirch jebouwd. De abdij
Rolduc
braat de plaatsj in de
Middelieewe
tse bluij, en in
1630
woeed 't tot herliechheed verhoave. Noa d'r
Achtsiegjoarige Krig
bloof de plaatsj in Sjpaanse heng, sjpieeder in Osteraichse. Sait
1815
is de plaatsj vuur 't jroeetste deel Hollendsj, bis ee jrensprobleem mit
Pruse
d'r vuur zorjet dat 't in tswai sjtukker verdeeld woeed - 't anger deel is
Hertseroa/Roa
, de Nieuwstraat/Neustraße/Nuisjtraos en d'r
Worm
zund de jrens.
Al in d'r
tswelfde ieew
woeete i Kirchroa koale jewonne. Noa de
Franse tsiet
zunt de
koele
in kotte tsiet jroeeser woeede; durch de immijratsioeen waset Kirchroa mit, van e jroees dorp bis ing richtieje sjtad. Noa 1900 noom Heele evvel de laitoeng.
- D'r Joep
, ozze koempel is e beeldje op d'r maat.
Op 26 fibberwaar 1887 krig Kirchroa van d'r
Hoeege Road van Adel
e wappe tsouwjekaank, dat ziech zoee liet
umsjrieve
:
- In ee veld va jood (
jeel
) 't bild van d'r H. Lambert, jekleed mit
pluviale
va keel (
roeed
), mit mantelkrans va jood, woa-onger inne
alba
va zilver (
wies
), hoadend i jen rechterhank ee zjweed va zilver en i jen linke inne bisjofssjtaf va jood; haufweeg oeskommend hinger ee sjild va zilver, beloa mit inne lieew va keel, mit doebbele sjtart, jetonk en jekrald va jood; hinger 't sjild pikkelhammere en sautoir.
Vuur de Franse tsiet maachet Kirchroa as
sjepebank
en
herliechheed
deel oes van 't Land va Roa. D'r lieew va keel is 't wappe va (Hertse)Roa. D'r Lambert is d'r petroeen va Kirchroa. Ooch op ao zieejele zunt dizze tswai simbole tse vinge. Bij 't aavroage van 't wappe woar Kirchroa al ing jrosse koempelesjtad, vandoa dat de tswai pikkelhammere as simbole va jenne koel woeete tsouwjevoogd.
[1]
Hei-onger is jod tse zeen wie 't dorp Kirchroa vanaaf d'r tswaide helft van d'r nungtsiende ieew oeswees bis ing riechtieje sjtad. Doatseenuever sjteet dat d'r krimp hei ooch ieeder begos: me zuut dat al in de joare zessieg. Dizze krimp jeet bis op d'r daag van huj durch.
Joar
|
Tsaal
|
Waas (jans Limburg)
|
1830
|
3.425
[2]
|
--
|
1840
|
3.830
[3]
|
+11,8%
(+5,6%)
|
1849
|
4.240
[4]
|
+10,7%
(+4,3%)
|
1859
|
4.800
[5]
|
+13,2%
(+4,4%)
|
1869
|
5.037
[6]
|
+4,9%
(+4,5%)
|
1879
|
6.105
[7]
|
+21,2%
(+7,0%)
|
1889
|
7.017
[8]
|
+14,9%
(+6,8%)
|
1899
|
9.389
[9]
|
+33,8%
(+10,2%)
|
|
Joar
|
Tsaal
|
Waas (jans Limburg)
|
1909
|
15.666
[10]
|
+66,9%
(+17,8%)
|
1920
|
25.494
[11]
|
+62,7%
(+32,6%)
|
1930
|
36.705
[12]
|
+44,0%
(+25,1%)
|
1947
|
40.641
[13]
|
+10,7%
(+24,2%)
|
1956
|
47.131
[14]
|
+16,0%
(+27,3%)
|
1960
|
49.184
[15]
|
+4,6%
(+7,4%)
|
1971
|
47.350
[16]
|
-3,7%
(+13,9%)
|
|
- Bemerkoenge
- Alle tsale zunt nog oane
Ejelze
wat ieesj in 1982 bij Kirchroa koam.
- De tsale vuur 1971 zunt aafjerunk op janse vunneftsale.
- Rillatief entwiklong
van 1830 bis 1971
(
logaritmische
sjoal;
v
1830
=100)
Jrun: Jemingde Kirchroa
Bloa: Provins Limburg
Jehuchte
en
buurtsjappe
va Kirchroa:
- Willy Brokamp
, foesballer MVV, Ajax en Oranje
- Wiel Coerver
, bekankde foesbaltrainer
- Piet Giesen
, foesballer va Roda Sport, PSV, ADO, Fortuna, AS Oostende en 't Nederlands elftal
- Frans Haselier
, buutereedner
- Gerard Hoenen
, foesballer van Roda Sport, PSV, MVV
- Andrew van Horssen
, oesvinger en politieker
- Sjaak Janssen
, buutereedner
- Ger Kockelkorn
, politieker
- Ger Senden
, foesballer va Roda JC.
- Ralf Krewinkel
, politieker
- Wiel Kusters
, diechter en sjriever
- Tij Kools
, sjriever en publicist
- Niek Ploum
, zenger, sjriever
- Ludwig Rutar, bekind va
Leni & Ludwig
- Hein Simons (Heintje)
, zenger
- Yvonne Timmerman-Buck
, vuurzitter Ieesjte Kamer
- Jack Vinders
, theaterman en zenger
- Paul Weelen
, sjriever en dichter
- Frans Wiertz
, bissjof
- Thijs Woltgens
, politieker
- D'r Wawwel
, dialekverain
- Harmenie
Sint Pancratius Nullet
- ↑
Heraldrywiki - Kerkrade
- ↑
Volkstsellong 1830
- ↑
Volkstsellong 1840 - Limborg
- ↑
Volkstsellong 1849 - Hertiegdom Limburg: jemingdesjewies indelong va jen provins
- ↑
Volkstsellong 1859 - Plaatsjlieje indelong
- ↑
Volkstsellong 1869 - Egentlieje of jetselde bevolkeroeng in eder jemingde van 't riek
- ↑
Volkstsellong 1879 - Limburg: plaatsjlieje indelong
- ↑
Volkstsellong 1889 - Limburg
- ↑
Volkstelling 1899 - Limborg
- ↑
Volkstsellong 1909 - Plaatslieje indelong
- ↑
Volkstsellong 1920 - Plaatsjlieje indelong
- ↑
Volkstsellong 1930 - Plaatsjlieje indelong
- ↑
Volkstsellong 1947 - Plaatsjlieje indelong
- ↑
Woeenongtsellong 1956 - Wiechtiegste jejeeves per jemingde
- ↑
Volkstsellong 1960 - Bevolkeroeng va jemingde en ongerdele va jemingde
- ↑
Volkstsellong 1971 - Plaatsjlieje indelong