Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mofers
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Weltwiej inflatie (2019).
Inflatie
(litterlik: "opblaoze") haet twiee meininge. De oearsprunkelike meining is
monetair inflatie
, det mentj det de wievaolheid aan
geldj
toenump.
Inne loup vanne jaore woort mit inflatie eigentlik veural
priesinflatie
gemendj det 'n stieging van 't algemein priespeil mentj. Trodsdet euvere oearzake van priesinflatie onger
ikkenome
versjillendj wuuertj gedach, wuuertj vrie algemein aangenomme det e zeker verbandj besteit tosse de ontwikkeling vanne maotsjappelike wievaolheid aan geldj enne inflatie: inflatie wuuertj vermeujelik veroearzaak dore rilletieve toenaam vanne wievaolheid aan geldj t'n opzichte vanne aanwaezige ikkenomische perduksje. Wen de maotsjappelike wievaolheid aan geldj toenump en gein hoger perduksje van 't landj daotaengeneuver steit, zal 't gemiddeldj priespeil dore toegenomme vraog nao geujer stiege. Dao steit namelik gein extra perduksje taengeneuver. Priesinflatie kan ouch waere veroearzaak door doorberaekeninge van gestege perduksjekuste, gestege importpriezen en hoger belastingtarieve. Dore priesstieginge daaltj de (intern) waerd van 't geldj, de
koupkrach
van 't geldj. Veur 'tzelvendje bedraag kan namelik minder waere gekoch. Door hoeag inflatie zal 't vertroewe vanne borger in haor eige
valuta
aafnumme. Investeringe veur (boetelenjse) belegkers waere risicovoller. Oetenjelik zal, es de priesinflatie te hoeag wuuertj, de centraal bank de rentetarieve verhuuege veur zoea de geldjcreatie te ontmeujige.