Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't Mestreechs . Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.

'n Creooltaol is 'n taol die is oontstande oet 't vocabulair vaan ein of mie awwer taole, zoonder evels de grammair euver te numme. Gemeinelek oontsteit ze in 'n siutatie boe lui met versjellende moojertaole biejeinkoume, en ziech oonderein vaan 'n prestiesjtaol of lingua franca bedene. Zoe oontsteit in ierste instantie e pidgin - 'n vrij beperkde taol die allein deent um ziech verstoonbaar te make. Es noe dat pidgin permanent weurt, en ouch de ierste taol vaan 'n gemeinsjap weurt (inclusief lui die hun kinder drin optrekke), oontsteit 'n creooltaol. De grammatica is in 't gemein sterk analytisch , al kin me soms door vaol holpwerkwaord en modificeerders e groet aontal fijn nuances oetdrokke.

Wienie de brontaol nog neve de creooltaol gesproke weurt, beveurbeeld door de boveklasse, treujt deks decreolisatie op: de creooltaol geit door de jaore heer mie op de brontaol liekene en verluis vaol vaan zien typische eigesjappe. Es evels aander taole de plaots vaan de brontaol innumme, kin de creooltaol ziech nog sterk differentiere. Me zuut dat beveurbeeld bij 't Papiaments , wat oersprunkelek op 't Portugees gebaseerd is meh allewijl sterker nao 't Spaons touw is gegreujd en ouch vaol Nederlandse waord heet. Ouch 't Sranantongo velt op umtot 't vaol minder op 't Ingels liekent es de aander Ingelse creooltaole in 't Caribisch gebeed (beveurbeeld Jamaicaans ). Dit kump umtot de Ingelse al in 1664 't land verlete.

Creooltaole kinne ouch 'ne gemingde basis hobbe. Dat gelt beveurbeeld veur 't Aucaans , 'n taol vaan de Marrons in Suriname die zoewel op 't Portugees es op 't Ingels is gebaseerd.

Creooltaole zien veural oontstande in 't Caribisch gebeed. In d'n tied vaan d'n Transatlantische Slaovehandel woorte vaol Afrikaone oet diverse len gedwoonge samegebrach; deks woort hun ouch verbooje veur de eige taol te spreke, zoetot ze wel op de taol vaan de blaanke aongeweze waore. Ouch in d'n tied vaan 't Modern Imperialisme zien creooltaole oontstande, meh de mieste hobben 't minder good gehawwe: hun sprekers zien of trokgekierd nao de inheimse taole, of hobbe ziech 'ne neet-gecreoliseerde variant vaan de (pos-)koloniaol taol aongemete.

't Gief hei en dao twiefelgevalle euver wat al of gein creooltaol is. Vaol taole zien op e zeker memint versumpeld in hunne grammatica en deks kaom dat ouch door migratie of aander taolkontak. Zoe hobbe sommege lui in 't Afrikaans 'n creooltaol welle zien. Dit is evels umstrejje umtot de vormingshistorie vaan dees taol radicaol versjelt vaan de 'echte' creole. Ouch twievelechteg zien taole die de grammatica vaan hun twie brontaole minge. In zoe'n gevalle (beveurbeeld 't Michif in Canada, of 't Cappadocisch in Turkije) sprik me liever vaan 'n mingtaol .