Mat Velkerwanderung ass an der der Geschichtsfuerschung d' Migratioun vu virun allem germanesche Gruppen a Mettel- a Sudeuropa gemengt, an der Period tescht dem Abroch vun den Hunnen an Europa an deem vun de Langobarden an Italien , deemno tescht circa 375/376 an 568 n.Chr. D' Zait vun de Velkerwanderunge falt deemno an d' Speitantiquiteit an iwwerbreckt an der Geschicht vum nerdleche Mettelmierraum a vu West- a Metteleuropa den Zaitraum tescht der klassescher Antiquiteit an dem europaesche Freimettelalter , dee jee nodeem zu den zwou Epoche gezielt ka ginn.

Dei speitantik Velkerwanderung war keen eenheetlechen, a sech ofgeschlossene Prozess; villmei waren des Wanderungsbeweegunge vun zudackst heterogen zesummegesate Gruppen op eng ganz Retsch Facteuren zereckzefeieren. Eng zentral Fro an der Geschichtsschreiwung ass dei, ob den Zerfall vum Westreimesche Raich d'Resultat, oder awer d'Ursaach vu "Velkerwanderunge" war, an ob et wierklech "Velker" waren, dei doruechter gezu sinn, oder villmei Gruppe vu (Krichs)leit op der Sich no Beit a Verpfleegung. Dofir gett de Begreff Velkerwanderung , deen an Daitschland am speiden 18. Joerhonnert opgedaucht ass, an der moderner Fuerschung kritesch gekuckt, wann net esouguer als "Fuerschungsmythos" verworf. Och deen am franseischsproochege Raum gebrauchten Term "Invasions barbares" ass problematesch, well eng "Invasioun" e koordineiert a massiivt Andrenge suggereiert, a "barbares" en diffust Bild vun de ganz enneschiddleche Gruppen an Eenzelpersounen ofgett, dei sech deplaceiert hunn.

Betraff vun der Velkerwanderung war haaptsachlech, ma net nemmen, dei westlech Hallschecht vum Reimesche Raich , dat zanter 395 de facto gedeelt war. Zanter 382 goufen et emmer mei Accorden ( foedera ) tescht der reimescher Zentralregierung a Gruppe wei de Westgoten oder de Franken , dei mat sech bruecht hunn, datt deenen hir Armeie sech op reimeschem Territoire niddergelooss hunn an als sougenannt Foederaten gehollef hunn, d'Grenz am Nordoste vu Gallien ze schutzen. Nodeems 406 d' Vandalen an d' Sueben iwwer de Rhain an d'Westraich agedronge sinn, koum et a Gallien zu engem zaitweilegen Zesummebroch vun der reimescher administrativer Uerdnung. Et koum zu laange Biergerkricher , an dei och net-reimesch Krichsverbann emmer mei implizeiert waren. Glaichzaiteg ass d'Autoriteit vun der keeserlecher Regierung an Italien emmer mei kleng ginn, iwwerdeems dat reimescht wei germanescht Militar emmer mei politesch Muecht krut. Um Enn ass 476 / 80 d'Westreimescht Keesertum ennergaangen , iwwerdeems d' Ostreimescht Raich dat 5. Joerhonnert praktesch intakt iwwerstanen huet. Um Territoire vum freiere Westreimesche Raich sinn am 5. a 6. Joerhonnert germanesch-romanesch Nofollger-Raicher entstanen, dei e groussen Afloss op d'Kultur vun Europa am Mettelalter sollten hunn.

Chronologie [ anneren | Quelltext anneren ]

• 375: Doud vum Keeser Valentinian I. . em dei selwecht Zait ennerwerfen d' Hunnen d' Alanen an d' Goten .
• 376: Flucht vun den Donaugoten virun den Hunnen, si ginn an d'Reimescht Raich opgeholl. Kuerz drop rebelleieren d'Gote geint d'Reimer.
• 9. August 378: Schluecht vun Adrianopel . De Keeser Valens a mat him e groussen Deel vun der estlecher Haff-Armei falen.
• 380: De Keeser Gratian grennt eng Draivelker-Konfederatioun a Pannonien .
• 382: De Keeser Theodosius I. siddelt greisser Verbann vu Goten op der enneschter Donau un.
• 395: Sougenannt Deelung vum Raich vun 395 ; Hunneninkursiouen an d'Raich vun de Sassaniden an an dei reimesch Orientprovenzen. Gotesch foederati ennert dem Alarich meuteren a plemmen am Balkan .
• 402: De westreimeschen Haff gett op Ravenna verluecht.
• 405: De Radagaisus a seng Armei falen an d'Westraich an. De westreimesche Stilicho gett hirer am August 406 Meeschter.
• 406/07: Gotesch Armeien gi bei Mogontiacum (Mainz) iwwer de Rhain , d'reimesch Grenz am Nordoste gett zaitweileg iwwerdubbert. Vandalen , Sueben an Alanen zeien a plemmen uechter Gallien. A Britannien revolteiert sech den Usurpator Konstantin III . Dei lescht reimesch Armeien verloossen d'Insel Ufank vu Joerzengtelaange Biergerkricher am Westreimesche Raich.
• 408: De Stilicho gett gestierzt an dout gemaach.
• 409: D'Vandalen, d'Sueben an Alanen zeie viru bis an Hispanien .
• 410: Enn August Roum gett vum Alarich senge Westgoten eruewert a geplemmt .
• 418: D'Westgoten loosse sech an der Aquitaine neier..
• 429: DVandalen an Alanen setzen furen, enner der Feierung duerch de Geiserich , eriwwer an Africa eriwwer; bis 439 fallt Karthago . 442 erkennt d'westreimesche Regierung dese Verloscht faktesch (ma net de iure ) un.
• 436: De westreimeschen Armeichef Flavius Aetius vernicht d' Burgundenraich laanscht de Mettelrhain ; hie siddelt de Rescht vum Krichsverband 443 an der Sapaudia un.
• Em 440/41: Deeler vun de Sachsen an anere germanesche Gruppen, dei als Foederaten a Britannien bruecht gi waren, rebelleieren a fanken un d'Land z'iwwerhuelen.
• 451: Attak vum Hunn Attila geint den Aetius. Schluecht op de Katalaunesche Felder a Reckzuch vum Attila aus Gallien. 452 graifen d'Hunnen Italien un, musse sech dono awer nees zereckzeien. Nom Attila sengem Doud, 453, brecht d'Hunneraich auserneen.
• 455: De Valentinian III. gett ermuert, d'Herrschaft vun der Theodosianescher Dynastie geet op en Enn. De Geiserich plemmt Roum .
• 456: Westgotesche Zaldoten, dei ennert dem Uerder vum Keeser stinn, schloen d'Sueben.
• 468: De Westgot Eurich brecht de Vertrag mat Roum a fankt u mat enger aggressiver Expansiounspolitik. E gropussen Deel vun Hispanien an de Sudweste vu Gallien gi westgotesch.
• 468: West- an ostreimesche Truppe falen an d'Vandaleraich an, ma gi geschloen.
• 472: Am Kader vum Muechtkampf tescht dem Ricimer an dem Anthemius gett Roum fir d'Drett sakkageiert.
• 475: De Julius Nepos mecht e foedus mat de Westgoten, dei domat bal ganz Sudgallien kreien.
• 476: De Romulus Augustulus , de leschte westreimescher Keeser an Italien, gett vum germaneschen Armeichef Odoaker ofgesat. De Julius Nepos, dee 475 aus Italie geflucht as, halt sech bis 480 an Dalmatien . Dei galloreimesch Enklav, dei den Aegidius a Sudgallien etableiert huet, halt sech bis 486.
• 486/87: Dem Syagrius sai Raich gett vun de Franken enner dem Chlodwig I. vernicht. D' Frankeraich fankt un, Form ze kreien.
• 489: Den Ostgot Theoderich attakeiert, ennert dem Uerder vum Ostkeeser, Italien an etableiert do vu 493 un en eegent Raich.
• 507: De Westgotekinnek Alarich II. gett vun de Franke geklappt, des besetzen de Sudweste vu Gallien.
• 533/34: Den ostreimesche Generol Belisar eruewert d'Vandaleraich. D'Franken erueweren 534 d'Burgunderraich.
• 535?552: Gotekrich an Italien. De Keeser Justinian probeiert grouss DEeeler vum Westreaich zereckz'erueweren.
• 554: De Justinian schaaft de westreimeschen Haff an de senatoresche cursus honorum of.
• 568: D' Langobarden attakeieren Ueweritalien. Enn vun der Velkerwanderungszait.

Literatur [ anneren | Quelltext anneren ]

• Thomas S. Burns: Barbarians within the Gates of Rome. A Study of Roman Military Policy and the Barbarians (ca. 375?425) . Indiana University Press, Bloomington/Ind. 1994.
• Henning Borm: Westrom. Von Honorius bis Justinian. Kohlhammer, Stuttgart 2013; 2. Auflage. Stuttgart 2018, ISBN 978-3170332164 .
• Alexander Demandt: Geschichte der Spatantike. Das Romische Reich von Diocletian bis Justinian 284 ? 565 n. Chr . Beck, Munchen 1998, ISBN 3-406-44107-6 * * Patrick J. Geary: Europaische Volker im fruhen Mittelalter. Zur Legende vom Werden der Nationen . Fischer, Frankfurt am Main 2002, ISBN 3-596-60111-8 .
• Wolfgang Giese: Die Goten (= Kohlhammer-Urban-Taschenbucher . Band 597). Kohlhammer, Stuttgart 2004, ISBN 3-17-017670-6
• Walter A. Goffart: Barbarians and Romans AD 418?584. The Techniques of Accommodation . Princeton University Press, Princeton 1980, ISBN 0-691-10231-7 .
• Walter A. Goffart: Barbarian Tides: The Migration Age and the Later Roman Empire . University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2006.
• Guy Halsall: Barbarian Migrations and the Roman West, 376?568 . Cambridge University Press, Cambridge 2007.
• Peter J. Heather: The Fall of the Roman Empire: A New History . Macmillan, London 2005.
• Walter Pohl: Die Volkerwanderung . 2. Auflage. Kohlhammer, Stuttgart u. a. 2005, ISBN 3-17-018940-9 .
• Philipp von Rummel, Hubert Fehr: Die Volkerwanderung . Theiss, Stuttgart 2011.
• Bryan Ward-Perkins: The Fall of Rome and the End of Civilization . Oxford University Press, Oxford 2005.
• Chris Wickham: Framing the Early Middle Ages. Europe and the Mediterranean 400?800 . Oxford University Press, Oxford 2005.