Tektonesch Placken
D'
Tektonik
befaasst sech mam aktuelle Bau vun der
Aerdkuuscht
a mat hire Beweegungen a Staerkten.
D'
Wessenschaft
vun der Tektonik beschreift d'Beweegunge vun de Lithospharplacken an dei Kraaft, dei tescht hinne wierkt, a gellt bis haut als Grondlag vun der moderner
Geologie
.
Dei baussenzeg Schicht vun der
Aerd
ass d'Lithosphar. Si besteet aus engem Mosaik vun tektonesche Placken dei jeeweils vun der
Aerdkuuscht
an dem ieweschten Deel vum
Aerdmantel
gebilt ginn.
D'
Kontinenter
schwammen op dese Placken, dei sech emmer ganz lues beweegen. D'Kontinenter bestinn aus decke Kuuschtendeeler, d'Ozeaner hu mei eng denn Kuuscht.
Duerch dei Beweegunge ginn d'Kontinenter ausernee gerappt an nei Mierer entstinn. All d'Aerddeeler wei se haut sinn, ware freier een eenzege grousse Kontinent, de
Pangea
. D'Placke kennen awer och d'Kontinenter zesummestoussen. Dobai entsti Schichte vu
Gestengs
a gewalteg
Biergketten
.
Wa Placken zesummestoussen nennt een dat
Subduktioun
. Dat geschitt meeschtens do wou eng dicht ozeanesch Lithosphar op eng mei liicht kontinental steisst. Dei ozeanesch daucht enner dei kontinental Plack an d'
Asthenosphar
. Dei Schicht vum
Aerdmantel
ass gliddeg waarm an een Deel vun der Kuuscht schmelzt. ¨
Wa Placken auserneendriften, meeschtens geschitt dat enner den Ozeaner, ka flessegt Gestengs aus dem Mantel eropkommen an der Lithosphar nei
Matiere
baiginn. Sou Plaze gi
Bildungszone
genannt, well eng nei Kuuscht gebilt gett.
Dei verschidden Aerdplacken
D'Aerdiwwerlach ass a siwe grouss Plakken opgespleckt. Dest sinn:
Da gett et och nach e puer mei kleng Placken, wei d'Kokos-Plack, d'Nazca-Plack, Arabesch Plack, Karibesch Plack, Philipinnesch Plack,...
Duerch d'Zesummespill vun den tektonesche Placken entsti spektakular Naturspiller op der Welt, wei z. B.
Aerdbiewen
oder
Vulkanausbrech
.
En Aerd- oder
Seibiewen
kennen als Folleg och nach
Tsunami
e mat sech brengen.