E
Raumfuerer
(och
Weltraumfuerer
) ass e Member vun enger
bemannter Expeditioun an de Weltraum
. Den eischte Raumfuerer war am Joer
1961
de
Juri Gagarin
. Jee no hirer Ofstamung bezeechent een Raumfuerer och als
Astronauten
(
USA
,
Westeuropa
),
Kosmonauten
(
Sowjetunioun
/
Russland
,
Osteuropa
) oder
Taikonauten
(
Volleksrepublik China
). Mei rar Nimm sinn
Spationauten
(a
Frankraich
),
Angkasawan
(an
Malaysia
) an
Vyomanaut
oder
Wiomanaut
(an
Indien
).
D'Sowjetunioun an d'Vereenegt Staaten, als eischt Lanner mat engem bemannte Raumfaartprogramm, hu mat mat ?Kosmonaut“ (космонавт) resp. ?Astronaut“ (astronaut) zwou ennerschiddlech Bezeechnunge fir Raumfuerer etableiert. Doraus huet sech d'Traditioun entweckelt, de Beruff vun engem Raumfuerer no der Blockzougeheieregkeet vum Raumfaartprogramm ze benennen. Sou gett och den eischten daitsche Raumfuerer
Sigmund Jahn
aus der
Daitscher Demokratescher Republik
an den eischten eistraichesche Raumfuerer
Franz Viehbock
, dei mat sowjetesche Raumkapselen an den All geflu waren, als
Kosmonaute
bezeechent
[1]
. Dogeint nennt een d'Raumfuerer
Ulf Merbold
,
Reinhard Furrer
an
Ernst Messerschmid
aus der Bundesrepublik
Daitschland
, dei mat engem
Space-Shuttle
an de Weltraum geflu waren,
Astronauten
. Och nom Emschwonk sinn daitsch Raumfuerer beim elo russesche Raumfaartprogramm als Wessenschaftskosmonaute matgeflunn. Den Astronaut Ulf Merbold gouf domat nach virum US-amerikaneschen Astronaut
Norman Thagard
och zum Kosmonaut.
Och haut gett weiderhin d'Bezeechnung
Kosmonaut
fir russesch Raumfuerer an
Astronaut
fir Raumfuerer vun der
NASA
gebraucht
[2]
. D'
ESA
huet den Numm
Astronaut
als Beruffsbezeechnung iwwerholl, warend aner Lanner mat eegenem Raumfaartprogramm och weider Bezeechnungen entweckelt hunn.
De Begreff
Kosmonaut
(vu κ?σμο?
kosmos
= Weltraum + να?τη?
naut?s
= Seifuerer/Matrous, resp. vum russ.: Космонавт bezeechent e
sowjetesche Raumfuerer
. Och am haitege Russland, de GUS-Staaten, an Deeler vu Mettel- an Osteuropa souwei an den neie Bundeslanner vun der Bundesrepublik Daitschland gett weiderhi vu Kosmonaute geschwat. De Begreff gouf warend der Course an de Weltraum an den
1950er
Jore geformt, a mam Juri Gagarin als eischte Mensch am Weltraum weltwait bekannt. D'Bild vum Kosmonaut hat an der Sowjetunioun eng Bedeitung gespillt, dei iwwer den techneschen oder politesche Waertzouwues wei am Westen erausgoung.
De Begreff
Astronaut
(vun ?στρον
astron
=
Star
+ να?τη?
naut?s
= Seifuerer/Matrous) leent sech un d'Wuert
Aeronaut
(Loftscheff) un. D'
NASA
hat sech den
1. Dezember
1958
entscheet fir hir Raumfuerer Astronauten ze nennen, an der Meenung, en neit Wuert geformt ze hunn, dobai gouf dese Begreff schonn
1927
vum franseische
Science-Fiction
-Auteur
J.-H. Rosny Aine
a sengem Buch
Les Astronautes
gebraucht.
De Begreff
Spationaute
(vun
spatium
?
Raum/Weltraum
‘ + να?τη?
naut?s
?Seifuerer‘) ass e franseischt Konschtwuert fir Raumfuerer.
De Begreff
Taikonaut
ass aus zwei Wierder zesummegesat: ?Taikong“ bedeit ?Weltraum“ oder ?Kosmos“. Dei virdru gestallt Silb ?taiko-“ ass anlech wei ?astro“ wouduerch dei drai Wierder ?Astronaut“, ?Kosmonaut“ an ?Taikonaut“ perfekt symmetresch sinn, souwuel an der Bedeitung wei och an der Form. Duerch d'Ewechloosse vum Buschtaf ?g“ vun ?Taikong“ gett de Begreff mei kuerz a mei einfach auszeschwatzen.
?Taikonaut“ ass d'Bezeechnung fir e Raumfuerer dee fir e chineesesche Raumfaartprogramm an de Weltraum flitt.
China
ass als drett Land an der Lag, Mensche mat engem selbststanneg entweckelte Rakeitesystem op eng Aerdemlafbunn ze schecken.
D'Bezeechnung ?Taikonaut“ gouf fir d'eischt am Mee
1998
vum Chiew Lee Yih aus
Malaysia
an enger
Newsgroup
gebraucht. Bal zur selwechter Zait gouf et vum Chen Lan vu
Shanghai
gebraucht a koum iwwer seng Internetsait ?Go Taikonauts!“ eraus. ?Go Taikonauts!“ war zu der deemoleger Zait dei eenzeg zouverleisslech engleschsproocheg Informatiounsquell iwwer dei chineesesch Raumfaartustrengungen. De Chiew Lee Yih an de Chen Lan hunn de Begreff parallel entweckelt, wat dorop hiweist datt et warscheinlech dat Wuert ass, wat fir e chineesesche Raumfuerer am beschte passt. Duerch d'Internetsait ?Go Taikonauts!“ gouf de Begreff vun de westleche Medien opgegraff a weider verbreet.
Op Chineesesch gett d'Wuert
Y?hangyuan
fir Weltraumfuerer gebraucht
[3]
. D'chineesesch Regierung hat de 15. Oktober
2003
mat dem Raumscheff
Shenzhou 5
an dem Raumfuerer
Yang Liwei
den eischte bemannte chineesesche Weltraumfluch gestart.
Vyomanaut
gouf Ufanks
2010
fir zukenfteg indesch Raumfuerer gewielt. D'Bezeechnung ass ofgeleet aus dem
Sanskrit
(vun
vyomagami
= ?eppes, wat sech um Himmel beweegt“) a griich. να?τη?
naut?s
= Seifuerer. Den eischten indesche Raumfluch ass fir
2015
geplangt
[4]
.
Der Begreff
Angkasawan
fir Raumfuerer a glaichzaiteg de
malaysesche Raumfaartprogramm
leet sech vum
malayseche
Wuert
angkasa
(Weltraum) of. Dei beid malaysesch Raumfuerer
Faiz Khaleed
a
Sheikh Muszaphar Shukor
si bis elo dei zwein eenzeg Raumfuerer mat dar Bezeechnung. Si ware bei enger russescher Raumfaartmissioun dobai. Fir se z'ennerscheede krute si de Bainumm Angkasawan.
De
Mark Shuttleworth
gett als Afronaut bezeechent.
A Russland ginn d'Kosmonauten am
Juri-Gagarin Kosmonautentrainingszentrum
ausgebilt. Den Astronauten-Korps vun der NASA ass am
Lyndon B. Johnson Space Center
zu
Houston
stationeiert. Dei europaesch Astronaute ginn enner anerem zu Koln am
europaeschen Astronautenzentrum
, enger freierer
DLR
-Anlag, ausgebilt.
Eng vollstanneg Lescht vun alle Raumfuerer fennt een op der
Lescht vu Raumfuerer
, Rekordler enner
Rekorder an der bemannter Raumfaart
.
- Juri Alexejewitsch Gagarin
, eischte Mensch am Weltraum (
1961
)
- Alan Shepard
, (Mee
1961
) eischten Amerikaner am Weltraum (ouni d'Aerd z'emkreesen); (
1971
) fennefte Mensch um Aerdmound
- German Stepanowitsch Titow
, zweete Sowjetbierger am Weltraum (August
1961
) a bis haut jengste Raumfuerer (war bei sengem Raumfluch 25 Joer al)
- Walentina Wladimirowna Tereschkowa
, eischt Fra am Weltraum (
1963
)
- Alexei Archipowitsch Leonow
, eischten Aussebordasaz (
1965
)
- Wladimir Komarow
, eischte Mensch, dee bei enger Weltraummissioun gestuerwen ass (
1967
)
- Neil Armstrong
, (
1969
) eischte Mensch um Aerdmound
- Edwin Aldrin
, (
1969
) zweete Mensch um Aerdmound
- John Glenn
, (
1962
) eischten Amerikaner, deen d'Aerd emkreest hat; (
1998
) mat 77 Joer den eelste Mensch am Welraum am Kader vun der
STS-95 Missioun
- Edward White
, (
1965
), eischten Amerikaner, deen e Weltraumausstig duerchgefouert huet.
- James Lovell
, (
1970
) Kommandant vun
Apollo 13
- Eugene Cernan
, (
1972
) bis haut dee leschte Mensch, deen um Aerdmound war
Apollo 17
- Vladimir Remek
, eischte Raumfuerer vun enger dretter Natioun, als
Tschech
Partner vun de Sowjets (
1978
)
- Sigmund Jahn
, eischten Daitschen am Weltraum (
1978
)
- John Young
, (
1981
) eischte Kommandant vum
Space Shuttle
Columbia
- Jean-Loup Chretien
, eischte Westeuropaer am All, als Fransous (?Spationaut“) Gaascht vun der Sowjetunioun (
1982
)
- Sally Ride
, eischt US-Amerikanerin am All, drett Fra am All no zwou Sowjetbiergerinnen (
1983
)
- Ulf Merbold
, (
1983
) eischte westdaitschen Astronaut, hat zu der eischter Crew vum
Spacelab
geheiert. Eischten Daitschen, dee mat den Amerikaner wei och mat de Russen am Weltraum war.
- Franz Viehbock
, eischten
Eistraichechen
(?Austronaut“) am Weltraum als Gaascht vun der Sowjetunioun (
1991
)
- Claude Nicollier
, (
1992
) eischte Schwaizer am Weltraum
- Sergei Krikaljow
, Start als leschte
Sowjetbierger
, Heemrees als eischte Bierger vu Russland (
1991
) am Weltraum, dreit den aktuelle Rekord mat dem am Total langsten Openthalt am Weltraum.
- Waleri Poljakow
, langsten Openthalt am All respeltiv op enger
Raumstatioun
(
1994
/95)
- Thomas Reiter
, daitsche Raumfuerer mat dem langsten Openthalt am All (
Mir
(
1995
/96) an
ISS
(
2006
))
- Eileen Collins
, (
1999
) eischt Space-Shuttle-Kommandantin
- Dennis Tito
, eischte
Weltraumtourist
(
2001
)
- Yang Liwei
, chineesesche Staatsbierger an eischten Taikonaut am Weltraum (
2003
)
- Michael Melvill
, (
2004
) eischten Astronaut, dee mat engem netstaatleche Raumscheff de Weltraum erreecht huet (suborbitale Fluch).
- Anousheh Ansari
, eischte weibleche Weltraumtourist (
2006
)
- Liu Yang
, eischt chineesesch Taikonautin (
2012
)
Portal Astronomie
- Lescht vu Raumfuerer
- Lannerstatistik vu bemannter Raumfaart
,
- NASA
,
Mercury-Programm
,
Gemini-Programm
,
Apollo-Programm
,
Skylab
,
- Roskosmos
,
Eischt Kosmonautegrupp vun der Sowjetunioun
,
Wostok
,
Woschod
,
Sojus
,
Saljut
,
Buran
- Weltraumtourismus
- ↑
Siehe z. B. die Selbstbezeichnung ?Kosmonaut“ von Franz Viehbock auf seiner Homepage
[1]
- ↑
About Astronauts. Nasa
- ↑
Presseamt des
Staatsrats
der Volksrepublik China:
Chinas Raumfahrt.
Verlag fur fremdsprachige Literatur
, Peking 2006;
ISBN 7-119-04590-3
; S. 7, 13, 16; Jahrbuch China 2004, Abschnitt
Raumfahrt
(china.org.cn)
- ↑
Vyomanauts are go.
New Scientist
vom 9. Januar 2010, S. 6