Biblia Vulgata
(etiam brevius tantum
Vulgata
) dicitur
Latina
Bibliorum Sacrorum
versio, quae
Medio aevo
decursu fere quinque saeculorum antiquiores Bibliorum versiones (his diebus nomine
Vetus Latina
collectas) submovebat, ut vere "Vulgata" appellari mereretur.
Antiquissima Bibliorum verba sermone Latino dicta apud scriptores saeculi II inveniuntur. Ex tunc multi variis modis partes sacrarum scripturarum vertere conati sunt. Quae versiones propter inscientiam linguarum saepe lapsibus plenae
Vetus Latina
vel Itala nuncupantur.
Damasi I Papae
iussu
Hieronymus
post annum
382
ad Latinam
Evangeliorum
versionem emendendam aggressus est.
Augustinus
, qui eiusdem aetatis est, illum Hieronymi laborem testatur ac laudat dicens (ep. 71,6): "Non parvas deo gratias agimus de opere tuo, quod evangelium ex Graeco interpretatus es; labori tam utili..., cui vicem laudis referre non sufficit." Imprimis fides versionis ei laudanda videtur (l.c.): "Quia - et paene in omnibus - nulla offensio est, cum scripturam Graecam contulerimus ; quaedam rarissima merito movent."
Praeterea Hieronymus et alia
Novi Testamenti
scripta plus minusve tractavisse videtur. Plurimi bibliorum periti huius aetatis autem pro certo habent, versiones librorum Novi Testamenti, quae in Vulgata inveniuntur, Evangeliis exceptis non ab Hieronymo, sed a "circulo
Pelagiano
" vel
Rufino Syro
vel etiam a
Rufino Aquileiensi
factas esse.
[1]
[2]
[3]
Papa mortuo, ut veritatem
Hebraicam
, uti dicebat, quam maxime cognosceret,
Bethlehem
petivit et ibi, eodem loco ubi natus erat
Iesus
, domicilium collocavit monasteriumque condidit. Initio quosdam libros ex
Veteris Testamenti
versione
Graeca
(
Septuaginta
dicta) sermone Latino interpretatus est, i.e.
librum Psalmorum
,
Iob
,
Proverbia
,
Canticum Canticorum
,
Ecclesiasten
et
libros Paralipomenon
. Ab anno
393
totius Veteris Testamenti recognitionis negotio operam dedit, ut ipse dixit "iuxta Hebraeos", sed quantum coniectare licet etiam
Origenis
Hexapla
usus.
[4]
Etiam libros
Tobiae
et
Iudith
ex versione
Aramaica
,
Additamenta Estheris
ex Septuaginta et
Additamenta Danielis
ex
Theodotionis
versione Graeca.
[5]
De methodo ex lingua Aramaica in Latinum vertendi in prologo in librum Tobiae scribit: "Quia vicina est Chaldaeorum lingua sermoni Hebraico, utriusque linguae peritissimum loquacem reperiens unius diei laborem arripui et, quicquid ille mihi Hebraicis verbis expressit, hoc ego accito notario sermonibus Latinis exposui."
Etiam quosdam libri Veteris Testamenti, quos Hieronymus non tractavit, in Vulgata inclusi sunt:
liber I
et
liber II Maccabaeorum
,
liber Sapientiae
,
Ecclesiasticus
,
Baruch
et
Epistula Ieremiae
.
[6]
[7]
Vulgata, quae non paucis manibus transcripta est, pessimis mutationibus et incrementis concidit; super haec, quoniam plurima Vulgatae exempla exstabant inter se diversa, eruditi
Alcuinus
et
Theodulfus Aurelianensis
Carolo Magno
imperante, ut exemplum certum fidumque conficerent, operam dederunt. Saeculo XIV. tandem
arte typographica
inventa Vulgata maxime diffusa est. Imprimis editio anno
1456
a
Iohanne Gutenberg
facta notissima est, quae et multarum versionum vernacularum fundamentum fiebat.
Martinus Lutherus
autem et ii
Christiani
, qui sic dictam
Reformationem
secuti sunt, Vulgatam abnuentes ad fontes, i.e. ad exemplaria Hebraica Graecaque, reverterunt.
Concilium Tridentinum
, quod Vulgatam declaravit liberam ab erroribus theologicis, eam tamquam
Ecclesiae Catholicae Romanae
propriam recepit; deinde
Sanctae Sedi
mandavit negotium eius emendandae.
Clemens VIII Papa
, cui antecesserat in re
Sixtus V Papa
, edidit versionem emendatam, quae "
Vulgata Xystina-Clementina
" vel simpliciter "Vulgata Clementina" est appellata.
Evolutis peritorum inventis sive de linguis sive de locis et moribus antiquis, necnon omnibus scripturarum exemplis sedulo comparatis,
Pius X Papa
sibi proposuit novam Vulgatae recognitionem; quam, post magna et seria studia, anno
1979
,
Iohannes Paulus II Papa
pro authentica in vulgus emisit. Haec ultima scripturarum conversio in linguam Latinam dicitur "
Nova Vulgata
" vel "Nova Vulgata Editio."
Ex tunc conversione Novae Vulgatae libris liturgicis
Ecclesiae Catholicae
usui est, quin aliis conversionibus vacationem det.
Lectionarium
,
Liturgia Horarum
, et
Rituale Romanum
Nova Vulgata utuntur.
- ↑
Canellis, Aline, ed. (2017). "Introduction: Du travail de Jerome a la Vulgate". Jerome: Prefaces aux livres de la Bible. Abbeville: Editions du Cerf. pp. 213-217.
ISBN 978-2-204-12618-2
.
- ↑
Scherbenske, Eric W. (2013). Canonizing Paul: Ancient Editorial Practice and the Corpus Paulinum. Oxford University Press. p. 183.
- ↑
Houghton, H. A. G. (2016). The Latin New Testament; a Guide to its Early History, Texts and Manuscripts. Oxford University Press. pp. 36-41.
- ↑
Nautin, Pierre (1986): Vox "Hieronymus", in: Theologische Realenzyklopadie (TRE), vol. 15 (1986), p. 304?315, ibi p. 309?310.
- ↑
Canellis, Aline, ed. (2017). "Introduction: Du travail de Jerome a la Vulgate". Jerome: Prefaces aux livres de la Bible. Abbeville: Editions du Cerf. pp. 213-217.
ISBN 978-2-204-12618-2
.
- ↑
Canellis, Aline, ed. (2017). "Introduction: Du travail de Jerome a la Vulgate". Jerome: Prefaces aux livres de la Bible. Abbeville: Editions du Cerf. p. 217.
ISBN 978-2-204-12618-2
.
- ↑
Bogaert, Pierre-Maurice (2005). "Le livre de Baruch dans les manuscrits de la Bible latine. Disparition et reintegration". Revue Benedictine. 115 (2): 286?342.
- Berger, Samuel.
1893
.
Histoire de la Vulgate pendant les premiers siecles du Moyen Age.
Parisiis. In interrete
hic
.
- Bogaert, Pierre-Maurice.
1988
. "La Bible latine des origines au Moyen Age: Apercu historique, etat des questions."
Revue theologique de Louvain
19: 137?159.
- Fischer, Bonifatius.
1986
.
Beitrage zur Geschichte der lateinischen Bibeltexte
(= Vetus Latina / Aus der Geschichte der lateinischen Bibel, vol. 12). Freiburg: Herder.
ISBN 3-451-00496-8
.
- Gameson, Richard, ed.
1994
.
The Early Medieval Bible.
Cantabrigiae: Cambridge University Press.
- Lampe, G. W. M., ed.
1969
\.
The Cambridge History of the Bible.
2 voll. Cantabrigiae: Cambridge University Press.
- Nautin, Pierre.
1986
. "Vox
Hieronymus.
"
Theologische Realenzyklopadie
15: 304?315.
- Ronsch, Hermann.
1875
.
Itala und Vulgata: Das Sprachidiom der urchristlichen Itala und der katholischen Vulgata unter Berucksichtigung der romischen Volkssprache: Durch Beispiele erlautert.
Marburgi: Elwert 1875. Secunda ed. iterum impressa Monaci: Hueber, 1965.
- Stummer, Friedrich.
1928
.
Einfuhrung in die lateinische Bibel.
Paderborn: Schoningh.
- Vulgata in Dialogue. A Biblical On-Line Review.
In interrete:
hic.