Ямал-Ненец автономиялуу округу.
Ямал-Ненец автономиялуу округу
-
РФтеги
субьект. Тюмень областында.
Курамына Урал федерация округу да кирет. Округ 1930-ж. 10-декабрда уюштурулган. Аянты 750,3 ми? км
2
. Калкы 539,6 ми? (2014). Калкын негизинен орустар т?з?т, ошондой эле украин, татар, ненец, ханты жана комилер да бар. Адм.-айм. жактан 7 районго, 8 шаарга, 5 шаарчага б?л?н?т. Шаар калкы 84,5%. Адм. борбору -
Салехард
ш. Округ 1930-ж. 10-декабрда Ямал-ненец улуттук округу болуп т?з?лг?н. Ал Урал (1930-34), Обь-Иртыш (1934), Омск (1934-44) жана Тюмень областынын курамына кирген. 1977-жылдан азыркыдай аталат. 1993-жылдан РФтин толук кандуу субъектиси. Батыш Сибирь т?зд?г?н?н э? т?нд?г?нд?, бир аз б?л?г? т?нд?к уюл тегерегинде жайгашкан. Т?нд?г?н Кара (Карск) де?изи чулгайт. Аймагынын к?п б?л?г?
Кара де?изинин
Обь, Таз колтуктарын б?л?п турган Ямал, Таз, Гыда жарым аралынан турат. Батышын уюлдук Уралдын (бийиктиги 1499 м,
Пайер чокусу
) чыгыш капталы ээлейт. Кара де?издеги Ак, Бугулуу, Шокальский ж. б. аралдары да кирет. Климаты катаал, кескин континенттик. Январдын орточо температурасы -22°Сдан -26°Сге чейин, июлдуку 4-14°С. Жылдык жаанчачыны 200-400 мм. К?п жылдык то? ке?ири таралган.
Ири дарыялары:
Обь
, Таз, Пур, Надым. К?л, саз к?п. Округдун т?нд?г?нд? глейл?? тундра, саз топурагы, т?шт?г?нд? глейл?? к?л, к?л-саз топурагы басымдуу. Аймагынын к?п б?л?г?н тундра жана токойлуу тундра ээлейт. Т?шт?г?нд? жана дарыя бойлорунда токой (сибирь кызыл карагайы, карагай, бал карагай) ?с?т. Экономикасынын негизин газ жана нефть ?нд?р??т?з?т. 2011-ж. 35,9 млн нефть ?нд?р?лг?н. Бул округда ?нд?р?лг?н нефтинин 7,1% ин т?з?т. Башкы нефть ?нд?р?? ишканасы ≪Газпром нефть≫ компаниясы.
2009
-ж. 431,9 млн м3 жаратылыш газы ?нд?р?лг?н. Балык, жыгаччылык ?н?р жай, бугу, жапайы айбанаттар чарбасы ?н?кк?н. Обь, Надым, Таз д. жана Т?нд?к де?из жолу аркылуу кеме ж?р?т.
- ≪Кыргызстан≫. Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. ?. А. Асанов. К 97. Б.: ≪Кыргыз энциклопедиясы≫ башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл.
ISBN 978-9967-14-125-4
