Эмиль Дюркгейм
(
франц
. David Emile Durkheim; Чын Куран айынын 15, 1858,
Эпиналь
,
Франция
? Жетинин айынын 15, 1917,
Париж
,
Франция
) ? француз
социологу
жана
философу
, Францияда ≪Социологиялык жылнаама≫ (1896?1913) журналын басып чыгаруучу.
Дюркгеймдин ою боюнча, социологиянын предмети болуп, буга чейин эч бир илим изилдеп к?рб?г?н ?зг?ч? реалдуулук эсептелет. Анын негизин т?зг?н ≪социалдык фактылардын≫ м?н?зд?? белгилери ? индивидке к?з карандысыз болгон жана ага таасир бере алган объективд??л?к. Ушундай ырааттуулукта ж?нг? салынган адамдардын коомдогу ж?р?м ? туруму жекече себептер жана факторлор менен эмес, ар бир адамга тигил же бул иштерди жасоого шарт т?зг?н социалдык факторлордун жыйындысы менен аныкталат. Дюркгейм социалдык фактыларды коомдун ≪материалдык субстратын≫ (калктын жыштуулугу, адамдардын ?з ара пикир алышууларынын интенсивд??л?г?; жол катнаштарынын болушу ж. б.) т?зг?н морфологиялык жана рухий, материалдык эмес (жыйындысы коллективд?? же жалпы а? ? сезимди т?зг?н ≪коллективд?? к?з караштар≫) фактылар деп б?л?шт?рг?н.
Дюркгейм биринчи ирээтте коллективд?? а?-сезимдин, анын ар кыл формаларынын (диндин, моралдын, укуктун) маанисин изилдеген. Дюркгеймдин концепциясы социологиядагы индивидуалистик номинализм жана социалдык атомизм м?н?зд?? болгон психологизмге каршы багытталып, ал коомдук тилектештик идеясын негизд??г? м?мк?нч?л?к т?зг?н. Дюркгеймдин б?тк?л чыгармачылыгы мына ушул идеяга арналган.
- ≪Коомдук эмгектин б?л?н?ш? ж?н?нд?≫ (1893),
- ≪Социологиянын методу≫ (1895),
- ≪?з?н ?з? ?лт?р??≫ (1897),
- ≪Диний турмуштун э? ж?н?к?й формалары≫ (1912).
