Уй.
Уй
- с?т эм??ч?л?рд?н к??д?й м?й?зд??л?р тукумундагы кепш??ч? ?й жаныбары (бодо).
Азыркы Уйдун т?пк? теги - тур. Краниология белгилерине карата Уйлар 4 т?рг? б?л?н?т:
- талаа жана т?з?? зонада асыралуучу Европа Уйлары - узун (шаа) м?й?зд?? (холмогор, ярославль, Tama, голанд, абердин-ангус, украина кашка ую ж. б. породадагы Уйлар);
- тоо жана талаа зонасында асыралуучу
Европа
Уйлары - кыска (мукур) м?й?зд?? ( кострома, швиц, жерси, ангельн ж. б. породадагы Уйлар);
- Борбордук Азия Уйлары (калмак, мо?гол, кыргыз, казак уйлары ж. б.);
- Т?шт?к Азия менен Т?нд?к Африкада асыралуучу ?рк?чт?? Уй (зебу).
Уйдун экстерьери (сырткы т?з?л?ш?) андан алынуучу азыкка жараша болот. С?т багытындагы Уйдун дене т?з?л?ш? узун, териси жука жана жумшак, моюну узун, желини чо?ураак келет. Эт багытындагы Уйдун дене т?з?л?ш? болук, буту менен моюну кыска, желини анча чо? эмес, булчу?дуу, териси калы?. Уйдун инектери 20 жылдай, букасы 15-20 жыл жашайт. Саан Уйлар 9-12 жыл с?т берет. Уй физиол. жактан 5 жашка (кеч жетил??ч? породадагылары 6-7 жашка) чейин жетилет. Кунажындар 16-20, букачалар 15-18 айлыгында куутка кошулат. Инектер музоону орт. эсеп менен 285 к?н к?т?р?т. Уй адатта жалкы тууйт. Эгиз туугандары сейрек учурайт. Жа?ы туулган музоонун салмагы 18-45 кг, кээси 60 кгга жетет. Эркек музоонун салм. ургаачысына караганда 1-3 кгга оор болот. Жетилген инектин тир??л?й салм. 250-300 кг (э? чону 1000 кг), букалары 300-400 кг (э? чо?у 1600 кг).
Уй с?т жана эт алуу ?ч?н багылат. С?т багытындагы Уйдун ар биринен орт. эсеп менен жылына 35004000 кг с?т саалат. Эт породасындагы Уйлар с?тт? аз берет. Алардан жылына 100-1500 кг с?т саалат. Атайын чыгарылган эт багытындагы Уйлар этти к?п берет. Алар тез семирип, жакшы бордолот, эти сапаттуу болот. 1,5-2 жаштагы кунан торпоктордун салм. 400-550 кгга жетет. Орт. семиздиктеги чо? Уйдан 60% сулп эт, 10% май, 17% с??к чыгат. Уйдан с?т менен эттен тышкары тери сырьесу алынат, с??г?н?н тоюттук с??к уну даярдалат ж. б. Уй д?йн?н?н бардык ?лк?л?р?нд? ?ст?р?л?т. Кыргызстанда негизинен ала-тоо, олуя-ата уйлары асыралат. Уйдун негизги ыла?дары: бруцеллёз, туберкулёз, сибирь кулганасы, шарп, селейме, лептоспироз, листериоз, туляремия, чума, финноз, фасцилез ж. б.
- ≪Кыргызстан≫. Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. ?. А. Асанов. К 97. Б.: ≪Кыргыз энциклопедиясы≫ башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл.
ISBN 978-9967-14-125-4
