Т?нд?к Осетия ( осет. Ц?гат Ирыстон, Республик? Ц?гат Ирыстон , расмий: Т?нд?к Осетия?Алания Республикасы орус. Северная Осетия, Республика Северная Осетия?Алания ) ? Орусия Федерациясынын курамындагы Кавказдагы субъект. Т?нд?к-Кавказ федерация округуна карайт.

Негизги маалымат [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Аянты 8 ми? км2. Калкы 702,0 мин (2010); элинин негизин осетиндер (62,7%) т?з?т. Ошондой эле орустар (% менен; 23,2), ингуштар (3,0), армяндар (2,4), кумыктар (1,8), грузиндер (1,5) ж. б. улут ?к?лд?р? жашайт. Адм. борбору Владикавказ ш. Адм.-айм. жактан 8 райондон жана 6 шаардан турат. Шаар калкы 64,3%.

Тарыхы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Т?нд?к Осетия 1924-ж. 7-июлда Т?нд?к Осетия автономия облусу, 1936-ж. 5-декабрда Т?нд?к Осетия АССРи болуп т?з?лг?н. 1994-жылдын 12-декабрынан азыркыдай аталат. Чо? Кавказдын т?нд?к капталында жайгашкан. Т?шт?г?н бийикт. 4000 жден жогору Башкы же Суу б?лг?ч кырка тоосу менен Каптал кырка тоосу, борбордук б?л?г?н жантайы?кы Осетин т?здуг?, анын т?нд?г?н Сунжа жана Терек кырка тоолору, Моздок т?зд?г? ээлейт. Кен байлыктары: полиметалл, кенташтары, курулуш материалдары, доломит, минералдуу булактар.

Климаты [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Климаты континенттик. Январдын орт. температурасы - 4°С, июлдуку 20-24°С. Жылдык жаан-чачыны 600-1000 мм. Негизги дарыясы - Терек. Т?нд?к Осетин коругу уюштурулган.

Экономикасы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

ИРПнын структурасында тейл?? ч?йр?с?н?н ?л?ш? (% менен) 44,5, иштет??ч? ?нд?р?ш?н?к? 22,4, айыл жана токой чарбасыныкы 15,3, курулуштуку 6,5, газ менен суунуку 2,9, минералдык сырьёну казып алуунуку 0,2. Иштет??ч? ?н?р жайдын башкы тармактары: тамак-аш (Россияда ?нд?р?лг?н ж?з?м шарабынын 4,6% , алкоголдуу ичимдиктердин 1,7%), т?ст?? металлургия, даяр металл буюмдар ?нд?р?ш?, курулуш материалдар, машина куруу, хим. Айыл чарбасында мал чарбачылыгы (с?т-эт багытындагы, кой, ?й куштары) ?н?кк?н. Дан эгиндери, тоют ?с?мд?кт?р?, карт?шк? жана жашылча ?ст?р?л?т. Ж?з?мч?л?к, бакчылык ?н?кк?н. Автомобиль жолунун уз. 5,4 ми? км (алардын ичинен 2,5и асфальтталган), т. ж-нуку 0,1. Т. О. Россиядагы туризм менен альпинизм ?н?кк?н аймактардын бири.

Колдонулган адабияттар [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

• ≪Кыргызстан≫. Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. ?. А. Асанов. К 97. Б.: ≪Кыргыз энциклопедиясы≫ башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4