Виргин аралдары.
Виргин аралдары.
Виргин аралдары
, Вёржин (англисче Virgin Islands) ? Кариб де?изинин Кичи Антил аралдарынын ичиндеги архипелаг. 100д?н ашык майда аралдардан туруп, Британдык, Америкалык жана Испандык Виргин аралдарына б?л?н?т.
Атлантика океаны
жана
Кариб де?изи
менен курчалып жатат. Жалпы аянты 0,5 ми? км
2
ден ашык. Мезозой-кайнозой заманынын акиташтегинен т?з?лг?н. Ири аралдарында (Сент-Томас, Тортола ж. б.) байыркы кристаллдык жана жанартоо массивдери кездешет. Бийиктиги 527 мге чейин (Тортола аралдарындагы Род-Таун чокусу). Климаты тропиктик, пассаттык, ысык (айлык орточо температурасы 24°-26°С), дайыма нымдуу (жылдык жаан-чачыны 1000-1500 мм); тез-тез ураган (катуу шамал) болуп турат. Тортола аралдарында гана агын суу бар. Ферралит топурагы басымдуу. Дайыма жашыл нымдуу токоюнун
2
/
3
б?л?г? а. ч. жерлерине айландырылган. Виргин аралдары 1493-ж.
X. Колумб
тарабынан ачылган.
АКШнын инкорпорацияланбаган (курамына кирбеген) аймагы. 68 аралды камтыйт (анын ичинен 65и майда ээн арал). Жалпы аянты 352 км
2
. Калкы 112,3 ми? (2006). Ири аралдары: Санта-Крус (Сент-Круа; аянты 212 км
2
; калкы 54,7 ми?), Сент-Томас (80 км
2
; 52,9 ми?), Сент-Жон (49 км
2
; 4,7 ми?). Административдик борбору Шарлотта-Амалия (Сент-Томас аралдарында; калкы 10,4 ми?). Расмий тили англис тили. Акча бирдиги
АКШ
доллары. Ички д?? продукциясы 2,5 млрд долларды (АКШ; киши башына б?л?шт?рг?нд? 17,2 ми?; 2002) т?з?т. ИДПде тейл?? ч?йр?с? 80%ти т?з?п, эмгекке жарамдуу калктын 80% ушул ч?йр?д?, 19% ?н?р-жай менен курулушта, 1% омпозиторлор ч-нда эмгектенет. Экономикасынын негизин чет ?лк?л?к туризм т?з?т (ИДПнин 70%). Жыл сайын 2 млнго жакын турист келет (негизинен АКШдан). Офшордук кызмат к?рс?тк?н банк-финансы сектору тез температура менен ?н?г??д?. ?н?р жай ишканалары негизинен Санта-Крус аралдарында топтолгон. Нефть ажыратуучу жана глинозём ири заводдору, электрондук приборлор, пластмасса, медикаменттер, кыл торко кийимдер, импорт компоненттерден саат жасоочу ?н?р-жайлары иштейт. Кустардык кол-?н?рч?л?г? (жыгачтан буюм жасоо) ?н?кк?н. Азык-т?л?к негизинен сырттан алынат. Аймагынын 12%ин айдоо аянты, 3%ин к?п жылдык ?с?мд?кт?р ээлейт. Ак ж?г?р?, балкамыш, жашылча жана жемиштер ?ст?р?л?т. Санта-Крус аралдарында мал асыралат. Автомобиль жолунун узундугу 1,26 ми? км. Ири порттору Кристианстед, Фредерикстед (Санта-Крус аралдарында), Шарлотта-Амалия (Сент-Томас аралдарында), Крус-Бей (Сент-Жон аралдарында). Паром аркылуу Британиялык Виргин аралдары менен байланышат. Эки эл аралык аэропорту бар. Сырткы соодасын АКШ жана
Пуэрто-Рико
менен ж?рг?з?т. Сыртка негизинен нефть продукциясын чыгарат. Сырттан чийки нефть, азык-т?л?к, к?нд?л?к керектел??ч? товарларды жана курулуш материалдарын алат.
Род-Таун.
Улуу Британиянын
океан мейкиндигиндеги алыскы аймагы. Жалпы аянты 153,4 км
2
болгон 40 аралды камтыйт (анын ичинде 20га жакыны ээн арал). Калкы 22 ми? (2006; 80% иммигранттар). Ири аралдары: Тортола (аянты 59,2 км
2
; калкы 18 ми?), Анегада (38,6 км
2
), Вержин-Горда (21,2 км
2
). Административдик борбору
Род-Таун
(Тортола аралдарында; калкы 8,6 ми?). Расмий тили англис тили. Акча бирдиги АКШ доллары. Ички д?? продукциясынын к?л?м? 12,5 млрд долларды т?з?т (киши башына б?л?шг?рг?нд? 38,5 ми? доллар). Экономикасынын негизин тейл?? ч?йр?с? (ИДПнин 90%; калктын 90% иштейт), ошондой эле туризм, финансы кызматы т?з?т. Жыл сайын 500 ми?ге жакын турист келет (негизинен АКШдан). 1980-жылдын орто ченинен д?йн?л?к масштабдагы офшор борборуна айланган; негизинен офшордук фирмаларды каттоо менен алектенет. 350 ми?ге жакын коммерциялык, 400г? жакын камсыздандыруу компаниялары, 2,6 ми?ден ашык пай фонддору бар (2002). Туз, кум жана шагыл казылып алынат. Ром ?нд?р?ш?, курулуш материалдар, кийим-кечек, сейилд??ч? кемелерди куруу ишканалары иштейт. Топурагынын к?рс?зд?г?н?н омпозиторлор ч. жакшы ?н?кк?н эмес; азык-т?л?кк? болгон муктаждыктын
9
/
10
б?л?г?н гана камсыз кылат. ?й куштары, бодо мал асыралат. Жашылча-жемиш, балкамыш, банан, кокос жа?гагы ?ст?р?л?т. Балык кармалат (жылына ми? т). Автомобиль жолунун узундугу 177 км (2002). Аралдар ортосунда жана АКШнын Виргин Аралдары менен паром аркылуу байланышы бар. Биф-Айленд аралдарында (Тортола аралы менен к?п?р? аркылуу байланышат) эл аралык аэропорту бар. Импортко караганда экспорт басымдуу. Негизги соода шериктери Пуэрто-Рико, АКШнын Виргин аралдары, АКШ.
1898-жылдагы испандык-америкалык согушка чейин Испаниянын ээлиги болгондуктан ушундай аталат. Испаниялык Виргин аралдарына Пуэрто-Риконун чыгышы, Америкалык Виргин аралдарынын батышындагы Виргин кысыгында жайгашкан аралдар кирет.