Биологиялык классификация
- бул тир??
организм
дердин классификациялоо принциптерин иштеп чыгуу жана ал принциптерди система т?з??д? т?зд?н-т?з колдонууну максат кылган илимий дисциплина. Классификация деп бул жерде баардык бар болгон жана жок болуп кеткен организмдерди системалаштырып жайгаштыруу т?ш?н?л?т.
Систематиканын негизги максаттары:
- Таксондордун аталышын жана с?р?тт?л?ш?н камсыздоо
- Аныктооо ? системадагы ордун табуу, аныктоо
- Экстраполяция, б.а. организмдин тиги же бул таксонго кире тургандыгынын негизинде анын аныктагыч белгилерин божомолдоо. Мисалы, тиштеринин т?з?л?ш?н?н негизинде, биз так билбесек дагы, жандыкты кемиргичтер отрядына киргизсек, анда анын м??н? жана бут кетмени бар деп божомолдой алабыз.
Систематика ар-дайым буларды божомолдойт:
Бизди курчаган тир?? организмдердин к?п т?рд??л?г? аныкталган ички т?з?л?шт?н турат,
бул т?з?л?ш иерархиякалдуу уюшулган же ар т?рк?н таксондор бирине-бири баш ийишет,
бул т?з?л?ш аягына чейин билип-таанууга м?мк?н, демек органикалык д?йн?н?н толук, чыпчыргасын бери камтыган системасын ? табигый системаны, т?з?? м?мк?н.
Баардык таксономикалык иштердин ?з?г?нд? жаткан бул божомолдорду систематиканын аксиомасы деп атаса болот.
Тир?? организимдердин азыркы классификациялары иерархиялык принципте т?з?лг?н.
Иерархиянын де?гээлдеринин(рангдар) ?з аталыштары бар (жогоркудан т?м?нк?г?): домен, д?йн?, тип же б?л?к, класс, т?рк?м, тукум, уруу, т?р.
Негизги таксономикалык даражалар
|
Latin
|
English
|
Кыргыз
|
Орус
|
regio
|
domain
|
домен
|
домен
|
regnum
|
kingdom
|
д?йн?
|
царство
|
phylum (divisio)
|
phylum
(in
zoology
)
,
division
(in
botany
)
|
тип (зоология), б?л?к (ботаника)
|
тип/отдел
|
classis
|
class
|
класс
|
класс
|
ordo
|
order
|
т?рк?м
|
отряд/порядок
|
familia
|
family
|
тукум
|
семейство
|
genus
|
genus
|
уруу
|
род
|
species
|
species
|
т?р
|
вид
|
Жадыбалдын булагы
[1]
.
Ар бир организм кезегинде баардык категориялардын сапаттык белгилерине ээ болушу керек. Ар бир таксондун белгил?? даражасы болуш керек же б.а. таксономикалык категорияга кириши керек. Адатта, татаал системаларда кошумча категориялар ?з?нч? б?л?н?п к?рг?з?л?т:
жогорку
(super) ? чо? класс;
инфра
- (infra);
т?м?нк?
(sub) - классча. Мындай категорияларды к?рг?з?? системалоо учурунда с?зс?з эмес.
Система т?з??н?н мындай принциби Линндин иерархиясы деп аталат. Эмгектери азыркы илимий систематиканын негизинде жаткан швед табийгат таануучусу Карл Линнейдин (
Carolus Linnaeus
) наамынан аталган.
Домен
(жогорку д?йн?) салыштырмалуу т?рд? жа?ы т?ш?н?к болуп эсептелет. 1990 ж. Карл Воезе (
Carl Woese
) тарабынан сунушталган жана Жер ж?з?нд?г? болгон биомассаны ?ч доменге б?лг?н:
1.
Эукариоты
- клеткасында ?з?г? (ядросу) бар организмдердин баарын бириктирген домен;
2.
Бактериялар
3.
Археялар
Калып:Bio-stub
- ↑
Taxonomic rank