Безгек ( Орто кылымда итал. mala aria ? ≪жаман аба≫, алды? ≪саз безеткиси≫) ? безгек чиркейинин митеси ? плазмодия пайда кылуучу жугуштуу оору.

Оорунун берилиши [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Ооруну плазмодиянын т?р? чакырат. Плазмодиялар кан митеси болгондуктан оорулуунун канында жашайт. Анофелес чиркейи безгек болгон кишини чагып, канын соргондо аны менен кошо плазмодияларды сорот. Чиркейдин ичине кирген мителер ?с?п, к?б?й?т. Чиркей соо кишини чакканда козгогучтар шилекей менен адамдын организмине кирет. Кан агымы менен боорго келип (??рч??н?н биринчи цикли) андан кайрадан канга ?т?п, эритроциттерге кирет (??рч??н?н экинчи цикли). Мында эритроцит терди к?п бузат, натыйжада кызыл кандын к?л?м? азайып, анемия пайда болот. Безгекти жала? эле чиркей таратпастан, аны менен ооруп айыккан киши дагы жуктуруусу м?мк?н, себеби козгогучтар канда узакка чейин (20?40 жыл) сакталат. Кээде безгек менен ооруган же ооруп айыккан кишинин канын (донордон) башка адамга куйганда, ошондой эле жакшы стерилденбеген шприц аркылуу жугуусу да м?мк?н.

Туталактын узактыгы козгогучтун т?р?н? жараша 6?36 саатка чейин созулат. Эгерде оорулууну убагында дарылабаса, оору бат-бат кармашы (12-15 жолу же андан да к?п) м?мк?н. Оору козгогуч кишинин организминде 10?14 к?н (кээде бир жылга же андан к?п) оорунун белгисин пайда кылбайт (инкубация же жашыруун мезгил). Оору капысынан катуу башталат, башы ооруп, чыйрыгып, калтырап титирейт, температурасы 41?41,5°ка чейин к?т?р?л?п, кайра тез т?м?нд?йт. Оорулуу алсызданат, колу-буту, бети ооруп сыздайт, кээде кусат. Туталак (приступ) ?тк?нд?н кийин температура т?м?нд?йт, оорулуу ысып, тердей баштайт. Оору кармабаган учурда оорулуу кадимкидей туруп, басып, же?ил жумуштарга жарамдуу.

Безгек болгон кишинин ж?з? кубарып, кер сары тартып турат. Оозунун тегерегине учук чыгуусу м?мк?н. Боор, к?к боор чо?оюп, оору кармаган (приступ) учурунда катуу ооруйт. Оору 3?4 жума созулат.

Дарылоо [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Дарылоону ооруканада врач ж?рг?з?т. Оорулуу тынчтыкты жана жакшылап багууну талап кылат. Дене ысып, чыйрыгуу убагында жылыткыч басып, жылуулап жаап, ысык чай, карагатты, ит мурунду кайнатып ичир?? талапка ылайык.

Адын алуу [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Алдын алуу ?ч?н чиркейлердин к?б?й?ш?н? жол берб??, оорулууну эрте таап дарылоо, чиркей бар жерде эшик, терезелерди даки же металл торлор менен тосуу керек.

Шилтемелер [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Колдонулган адабияттар [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

• Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. ≪Ден соолук≫ Медициналык энциклопедия. - Ф.:1991, ISBN 5-89750-008-8