Vac (ji farisi : Vaj ) anko fonem (ji yewnani : φ?νημα, ph?n?ma , "deng", "peyv"), di zimanasiye da, awaye teorik ye ni?adana dengen her zimaneki ye. Vac dengeke zimani ye ko be amajekirina bib pegeh an jihe we di peyv an hevoke da dihet penaskirin. Vac ew deng e ko eger di peyve da bihet guhartin ramana peyve diguherit an hema dengeke beyi raman cedikit. Carina cend deng weha xwe ni?adidin ko yek awaye ramani pekdiinin, dibeji qey heman deng in.

Jibo minak di zimane kurdi da, vaca /k/ u vaca /b/ hene. Dema di peyva bar da, cihe dnege /b/ denge /k/ birunit, peyva kar cedibit. Ramana bar e ji kar e cida ye. Le di peyven mina heft da, bi e?kirayi kurd we bi du awayan bilevdikin ko di awayeki da denge /h/ weki piraniya Zimanen Hinduewropi ye u di awaye di da /h/ mina denge /h/ di peyven erebi yen mina Hesen u Hisen da dihet bilevkirin. Le ev guhartina deng anko vaca /h/ di peyva heft da ramana peyve naguherit. Bi vi awayi, herdu /h/ di zimane Kurdi da alofon anko alivac in. Le di zimane erebi da du vac in jiber ko ramana du peyven herebe (bi erebi: ??? anko ?er kir ) u herebe (bi erebi: ??? anko reviya ) ji hev cida ye. Minakeka di ya alivacen zimane kurdi alivacen /s/ ne, di peyven stran u sal da. Bi e?kirayi, kurd wan herdu /s/-an mina hev bilev nakin. Le guhartina wan yek li cihe ya di, ramane naguherit.

Gelek kesen ko ?ehrezaye zimanzanisti nine wesa difikirin ko vac her ew tipen alfabeye ne. Le ev hizir ?a? e u ne rast e. Alfabeya gelek zimanan (mina alfabeya latini jibo zimane kurdi) kem-zede alfabe ji deng anko vacen zimani nezik buye. Le di hindek zimanen mina fransi u inglizi da, alfabe u vacen zimani gelek ji hevdu dur bune. Jibo minak, di zimane inglizi da, "ph", "gh", "f" u "ff" hemi li ?una vaca /f/ dihen xebitandin. Herwesa, "sh", "ssio", "sio", "tio" u carina "ch" ji li ?una vaca /?/ li kar in.

Di alfabeya zimane kurdi da, tipeka weki "k" heye ko du vacen /k/ u /k'/ ni?adidit. Ev du vac xwe di peyven cidacida da ni?a didin, le di alfabeya Kurdi da, ci alfabeya latini, ci alfabeya erebi da, tene yek tip nuneratiya wan dikit. Li peyven mina kar meze bikin. Du ramanen ve peyve hene, bi du bilevkirinen ji hev cida yen tupa "k" (kar anko i? u te?ike bizine ).