Serhildana ?ex Seide Pirani

Serhildana ?ex Seide Piran yek ji serhildanen mezin en kurdan en sedsala 20an e.

Li gunde Piran a bajeroka Egil ya navceya Darahene Erxeniye , di 13 sibata sala 1925 'an de dengen cekan, xebera yek ji serhildanen giring en diroka Kurd dida. Ev Serhildana ku weke Serhildana ?ex Said derbasi diroke buye, wiha dest pe kir:

Cendirmeyen Tirkan hatin gunde Pirane u nave 10 kesan dan. Cendirmeyen Tirk, ji gundiyan xwestin ku 10 kesen li wan digerin werin radest kirin. Le bele gundiyan 10 kesen ku cendirmeyan dixwest radest ne kirin u ?er derket. Piraniya lekolineran hem raman in ku serhildan , ji ber ve buyere beri wexte xwe dest pek kiriye. Pi?ti ve curuska yekem, Serhildana li heremeke berfireh belavbu u di direjahiya 3 hefteyen destpeke de, hezen ?ex Said li hemberi hezen hukumete serweriya xwe sazkirin. Hezen ?ex Said, di 17 Sibate de avetin li ser bajeroka Darahene ya navenda bajere Darahene u parezgar u rayedaren din girtin. ?ex Said di demeke nez de Darahene , Maden , Sewreg u Erxaniye bi destxist u ber bi Amede ve me?iya. Komeke din ji Xinuse bi destxist u bere xwe da Mu?e . Hukumete di 21 Sibate de li bajaren Kurdan revebiriya le?keri ragihandin. Le bele yekineyen arte?e di 23 sibate de li hemberi serhilderan pa? ve ki?iya Amede. Dotira roje ji Eleziz kete deste berxwedanvanen Kurd. Enqere tevli hev bibu: Misto Kemal , di dest peka meha adare de (istifaya) dest-ji-kar-ki?andina Serokwezir Fethi Okyar xwest. Pi?ti ku hikumete istifa kir, di 3 adare de erka serokweziriye dan ?smet ?nonu . Di 4 adare de hikumete ji parlemene denge ewlebune wergirt u u di heman roje de Qanuna Teqriri Sukun derxist. Ev qanuna ku sala dest peke di nerite ma, destura rew?a awarte dida hikumete.

Hezen ?ex Said , di 7 adare de derudore li Amede girtin. Le bele beyi ku bajer bi destbixin, nacar man ku pe? ve biki?in. Pi?ti ku li herema Serhildane tiji le?ker kirin, yekineyen arte?a Tirk di 26 adare de ji hewaye u ji erde ve eri? da dest pekirin. Edi serweriya ?er diket deste hezen hikumete. Di naverasta meha Nisane de ?ex Said li nezik Gimgime u yek ji pe?engen din en Serhildane ?ex ?erif ji li Paluye radest bun. Li ser biryara Dadgeha ?erqil Istiklale ?ex Said di 29 Hezirana 1925an de hate dardekirin. ?ex Said ku li Paluye ji dayikbibu, neviye ?ex Septi u kure ?ex Mehmud Fewzi bu.

D? encama serhildane de gelek revebiren serhildane ten darve kirin. Li ser ve kure Seyid Ebdulqadir, Seyid Ebdulla li ?emzinane serhildane dide destpe kirin le bisernakeve u dice Iraqe ji ber eri?en tirkan. Her wisa 7 hezar goyi, hezar feleyen derdora turabdine u deh hezar atro?i direvin Iraqe ^[1]

Giringiya serhildane ji bo kurdan [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Pi?ti rekeftina Lozane di sala 1923an de, bizaven Mistefa Kemal Etaturk yen e?kere li diji Kurdan bo tunekirina hebuna Kurdi destpe kirin,hin ?ore?geren Kurd di we deme de weku ?ex Se’ide Pirani,Kemal Fewzi,Yusiv Zeya u Xalid Beg Cebri tevgera azadiye bi serokatiya Xalid Beg Cebri damezirandin,ku armanca ve tevgere rizgarkirin u serxwebuna Kurdistane bu