?ano

?ano yan ji hunera ?anoyi hunereke wejeyi ye ku ?anoger (listikvanen ?anoye) li ser dike pe?an didin. Cihe ku berhemen ?anoye le ten pe?andan ?anogeh e.

Diroka hunera ?anoyi [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Tekamula ?anoye [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Di despeka jiyane de mirov ji buyeren siru?te u pekhatina hin ti?ten sosret ditirsiyan u nizanibun ew cawa ten hole. Ji ber ku sedemen kireten siru?te u zagonen xwezayi nizanibun, xof u tirs diket dilen wan u li hember wan buyeran seri danibun u bubun xulam. Efsunkariya hunere ji we deme vir de dest pe dike. Li gor baweriya wan di nav hezen jindaren xwezaye de wek hesten mirov, ruhen taybeti hebun, ji ber we sedeme reqs u listiken ku di?ibandin ajalan (heywanan) dianin hole. Ti?ten ku te ne digihi?tin ji xwe re rumet digirtin, dema xwarin tera wan hebu dawet dikirin u bi ?ahi derbas dibu. Ew duri?m hemu bu hestiye afirandina ?anoye. ^[1]

Pi?tre jiyan hate guhertin u dewlemend bu. Mirov duri?ma xwe ji guherand u bi buyeren cuyi u yen rojane bi livbaziyen hi?k tevgera xwe domand.

Beri zayina Isa di sedsala 5em u 4em de ramaniya ?ano di nav jiyana Yewnanen Kevnare de aj da. Ew regeh wek ?anoya xemgini (' trajedi ') hate ziman. Mijaren xwe ji dirok u destanan distand.

Disa di wan sedsalan de Yewnan u Faris ?ere hevudu dikin u Yewnan serdikevin u pe? ve dicin. Di we deme de pisporen Yewnan Aristoteles u Platon bi ramaniyeke xurt ?ano ?irove dikin.

Dure her ku jiyan pe?ve dice ramaniya ?ano u diru?ma wan salan te guhertin.

Ramana ?anoya di dema Rome de [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Di ramaniya Rome de ne ew tirs u xofen bere ne ji ew jiyana we dine biker ten. Li ser tevgera jiyana mirov a ve dine rawestin u hawirdora Deryaya Navin bi ?er digirin u di jiyane de peleki nu vedikin. Gelek ji di bin tesira ?anoya Yewnani de diminin u di ware exleq u civaki de ?ano pe?dixin. Di we deme de pisporen Rome Horatius Plautus u Cicero gelek keda xwe didin, le dema ku Imperatoriya Rome perce dibe olperesten Rome zordesti li ?ano dikin, kare ?ano ditefinin u nahelin pe? ve bice. ^{[
cavkani hewce ye
]}

?anoya di dema Ronesanse de (sedsalen 15em u 16em) [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Di ve deme de pisporen ?ano diji tawanbariya dere berxwe didin u bi mijaren pekenane mijaren nu diafiranin u ji bo guhertina jiyane pevcuneke xurt lidardixin; dibejin ku ?ano ji bo pe?ketin u guhertina mirov haceteka civakiye ^[2].

?anoya di dema Klasik de (sedsalen 17em u 18em) [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Pi?ti ?ore?a Fransaye li Ewropaye gelek netew xurt dibin. Ew dewlemendi kare ?ano li rex xwe pe? ve dibe. Ji bo ku di we deme de gelek pisporen nu bi lekolin u afirandinen xwe bi nav u deng dibin, jiyane diguherinin. ?ano te nivisandin, edi ne tene texlidkirin, axaftin dikeve nav kare ?ano u regeh ji te nujenkirin ^[3]

Rewteka ?anoya romantik (sedsala 19em) [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Di ve deme de bi ramaniya siyasi a azad kare ?ano u regeha ?ano careki din te afirandin u ?ano bi jiyana civaki ji nu ve tixuben xwe ce dike.

Rewteka ?anoya rasterast (sedsala 20em) [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Pispore Rus Stanislavski ji ?ano u listikvanen ?ano re qaideyen nu u bi hukme zanisti regeheki din datine hole u dixwaze bila ramaniya mirov u buyeren ku mirov diji ba? bete zanin.

?anoya karkeran [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Ew regeh bi taybeti bi ramaniya cini a karkeran te hole u diji kedxwari u koletiye u bindestiye duri?me miroven bindest u rew?a gerduni wek mijar digire deste xwe u dixwaze jiyana mirov serdest u bextewar be u wekhevi cebibe, daku mirov hemu azad u serfiraz bijin.

?anoya epik - diyalektik [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Pispore Elman Bertold Brecht e hemdemi ramani u regeha ?ano bi zanistiyen nu ve diafirine u dibeje "Di jiyana mirov a civaki de ?ano ne bi tene ji bo ?ox u ?enge ye. Mirov dikare bi vi haceti canda xwe u dine ji biguherine."

Rewteken ?anoye yen hevserdem [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Futurizm
Surrealizm
?anoya bi armancen siyasi "ramyari"
?anoya niviski 'bi belge'

Rewteken ?anoye li Kurdistan u Rojhilata Navin [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Pisporen zanyar li Rojhilata Navin u Kurdistan li ser car rewteken sereke radiwestin. ^{[
cavkani hewce ye
]}

?anoya di bin hukme kevne?opiya gundiyan
?anoya di bin hukme ramaniya gel
?anoya di bin hukme kevne?opiya qesran
?anoya di bin hukme kevne?opiya rojava

?anogehen Kurdistane [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Komen ?anogeran li Kurdistane [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Sazumana ?anoye [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Cawa ku ji bo wene, muzik u xebata sinemaye hin regeh u xusus hene, bi taybeti ji bo ?ano ji gelek ti?ten sereta u bingehin hene. Hemu ji mina xeliken zinciran bi hevudu ve giredayi ne u hevudu temam dikin. Rexistina ?ano bi van dezgehan pek te;

Cihe ?ano ' ?anogeh ’
Revebir, 'mudur' u li rex wi ;

Ar?iv
Pirtukxane
Kantin
Bandor 'efekt'
Endezyari 'tekniker'ji bo ronakkirina ?anogeh
Ji bo cekirina nex? 'dekor' u ji bo dirutina cil u coran
Karkeren ji bo belavkirina billetan u ji bo nav u dengkirina listike ( pesn )..
Wesemkirin u rupo? (ji bo rengkirin ruye listikvanan u guherandina ru rupo? te cekirin..)

Serkar ( rejisor )

Serkare ?anogeh; niviskare ?ano, listikvan u muzikperwer.
Nex?van , wenevan

Listikek cawa te ?anokirin [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Dema mirov bixwaze listikeke ?ano bike, ev bi wan dezgeh u sazumanen ku nave 'sazumana ?ano' li jor hatiye nivisandin, pek te.

Beri her ti?ti pirtukeke ji bo listika ?ano hatiye nivisandin dive hebe. Di mijara pirtuke de cend karakter hebin, li gor wan listikvan ten hilbijartin u role her listikvani te parvekirin. Bi xwendina pirtuke listikvan tene lihevkomkirin u dest bi ceribandina rolen karakteren yek bi yek tene kirin. Dibe ku listik kevn be u li gor rojeve naverok ji nu ve te guhertin. Listikvan ten ceribandin u cend dewsgir (listikvanek te hilbijartine ji dewsa listikvaneki din). Listik bi ci regehi te afirandin, li ser biryar te girtin (serkari (reji), niviskar, nex?, ronahi, muzik, cil u rupu? hemu ten ceribandin).

Pi?t re bi pivaneki tekniki maketek (?ikle derewin) te cekirin, proje bi temami te berbicavkirin, daku listik amade be, pi?tre te listin.

Li ser hunera listikvaniye [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Gelek pisporen ?ano li ser jehatin u merifeta listikvanan ramaniyen tekuz derxistine hole, ji wan yek ji Anton Cexov e. Cexov dibeje ku ?dive her ti?t hesan be, hemu bi hesani. Ti?te heri giring u esasi ji bo ?ano; ne ?exs, tekiliyen ku di nav wan de hene, bi wate ne. Xwepe?andan u listikek ne bi fel u fendan, dive bi jiyaneke jindar bete ziman.“ Serkareki ?anoya Rus , e bi nav u deng Stanislavski : ?Li ser avahi u ?ikle ?ano guhertinen nu diafirine u ji bo hunera listikvaniye rezen nu u daim dirust dike.““ Pisporeki din bi nav u deng Bertolt Brecht : ?Listikvanek dikare jiyana mirovan, a civaki bi regeha epik li ser ?anogehe bi hesan bileyze. Ew regaha epik mina Listiknavin [?anogeriya di nav koma gel de ya beperde, dik, dekor u suflor te listin] (bi Tirki dagaclama, ortaoyunu ) ew karaktere ku listikvan dixwaze bileyze bi xwe re nake xem. Destvala derdikeve meydana listike, calakiyen ku dixwaze pek bine bi vatiniyeke rehet li hev tine. Cawa ku her yek axaftin axaftina dawiye ye wisa diaxife u gotinen xwe bi livinen awiran u destan xwe?ik dike u ji ber xwe gotinan diafirine u ji ni?ka ve be ceribandin wan gotaran derbaz dike."

Beguman di pevajoya diroka ?anoye de gelek pisporan xebata ?ano birezkirine u ramanen xwe yen heja di carcova zanistiye de pe?xistine. Kare ?ano di bin hukimraniya sazumanen serdest de ev regeh ji xwe re kiriye armanc. Le ji bin hukimraniya serdestan derneketiye, azad nebuye. Jiyan xwe nu dike u pe? ve dice: bi awaye ramani u civaki ?anoya serdestan u ya bindestan raman u rew?a xwe u tevgera xwe diguhere.

Di hunera listikvaniye de listikvan ne ew mirove mejuye wi bi ti?ten vala be dagirtin e. Ew nikarin bi taybeti ti?ten xwe yen ?exsi wek bir u baweriya xwe bikin hundire listike. Ew xetereke mezin ji bo jiyana civaki ye. Listikvan xwediye du karakteran e; yek ew bi xwe ne, ye din di tevgera karaktereki din de biyani ne. Brecht dibeje "yen kamraniye fer nakin u bi ferkirine nadin kefkirin, kare wan li ser meydana listike nin e."

Pero? "Heyecan" [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Dema listikvanen nu derdikevin ?anogehe dipero?in. Le ew heyecan ji bo listikvanen gihi?ti ji derbas dibe, ji ber ku dema listikvan derdikeve ?anogehe rol xwe pe?ke? dike, bi xwe pero?dar dibe. Ew tirse, tirsa ku mirov ji xwe re dibeje : " ma ez dikarim van gotaran rast bejim. Dibe ku hin hevokan ji bir bikim. Ew reziliya min e!" Ji ber van sedemen psikolojik hemu listikvan dipero?in. Ji ber ve sedeme denge wi/we listikvani/e dilerize u qut dibe, dest u pi ten giredan, tevgera awiren ru tene guhertin, bi xemgini u wirina wi di?ike. Listikvaneki pati li ser wan ti?ten hatine ji birkirin ranaweste u di gel hevale xwe yen listikvan bi gotereke nu listike bihev giredide u role xwe dileyze.

Qewimandinen ser la? (beden) [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Listikvanek dikare role xwe ye ku dewsa wi/we ?exsiyete din de bi duri?me beden bi awiren ru u tevgera destan ba?tirin biguhere. ( Mindereki bi pi?ta xwe girede u xwe bul bike, disa bi mindere zike xwe mezin bide pe?anidan, bi solen bilind u nimiz xwe wek kulekek bike. Pewistiya heri mezin ji axaftinek zelal u tevgera ru u dest u milan e.)

Endezyari u hin feraseten ?ano [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Bere dora ?anogehan bi hesinan hawirdor dihate rekehkirin. Di dema Rome de miroven dil u bende diavetin hundire rekehe u lawiren kuvi berdidan ser wan tu zirar nedigi?t tema?evanan.

Di rojame de zanyaren ?ano bi se ?iklan ?anogeh bi rez kirine.

?anogehen ten u dicin. Mirov dikare li ser wan se car nex?an (dekor) pek bine le mixabin ew bi motoran dizivirin u bi dengin.
Yen dizivirin; bi hawirdore xwe bi xwe deh metre dizivire u se cavin u zede ker nayen
Yen asansore; du qat li ser hev in, yek te jor ye din dadikeve jer.

?anogeh bi awayeki din ji gilover e. Beranberi derenceyan tema?evan rudinin.

Perdeyen pe?ruye ?ano [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

?ikle Elmanan: yek perde ye u li hevudu dipece u berbijor vedibe.
?ikle Yewnani: du perden ne u berbi cepe u ji aliye raste vedibe.
?ikle Fransi: du perde ne, xwe li hevdipecin u ji aliye cep u rast ve ber bi jor vedibe.
?ikle Italyani: du perde ne, di navin de ber bi jor ve vedibe.

Ronak (lambe)

Lambeyen ser nex?a ?ano de hene gelekin u naven wan bi taybeti ji zimane Latini ten. Ronaken pe? ?anogeh hemu bi reng in. Ronaken li jor: ten livandin, dadikevin u bilind dikevin. Ronaken li erde ji hene, nex?en bini roni dikin. Hin ronak ji aliyen cep u rast ve ronahiye didin ?anogehe. Ronakek ji bi tene ronahiya xwe ya gur dide ser xaleki. Cend projektoren mezin bi rojik in, mirov dikare ji dur ve bi her awayi rohaniye bide ?anogehe. Ronaken bi bandur ji bo du, ewr, berf u ave ne.

Akustik (deng): dema deng li ser diwaren salona ?ano vedide.
Muzik: hesten di listike de peyda dibin, bi muzike ten ni?andan.
Suflor: ku listikvanek di listike de role xwe u gotinen xwe ji bir bike, yek ji pa? perde bi dengeki nizm je re gotinen wi dibeje.
Diksiyon: Hevok u bijartin u gotina hevokan.
Replik: her yek gotar ji axaftina listikvanan.
Marke: dema listikvanek bikeve pe? listikvaneki din wi/we marke dike (winda dike).
Jest: bi tevgera dest u milan livinen bi wate.
Mimik: awir.
Ajitasyon: Axaftinen ziz.
Pandomim : Listika bi muzik u tevgera dest, mil, awir u ru ava dibe.
Deng: buyera lerizine ye.
- denge vekiri ye nerm
- denge vekiri ye hi?k
- denge girti ye nerm
- denge girti ye hi?k

Denge mirovan du be? e:

Denge rast u hi?k
Denge bi reng u rind

ew ji wek

- Denge trajik.
- dramatik
- komik

her yek wek dengeki zirav, dengeki navin u dengeki nizm te hole.

hinkirina listikvanan ji bo hin duri?men taybeti [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Ji bo percinandina axaftine listikvan di hundire poz de, di nav diranan de, nava levan de, gewreye de, bi reya behngirtine deng derdixe. Ev deng hin caran bi hersketine bilind dibe wek qereqer, hin caran ji nizm u tenik dibe, wek mirov pe bigiri, pe bikene, bi vi avayi dikare denge xwe bi xwe kontrol bike.

Minak ji bo kenandine

Listikvan herfe "H" peyhev dubare dike, herwek "HO""HI" Di hundure poz de ku herfen "NGA" "NG" be xwendine deng ji poz de derdikeve di gewriyede ji "HE""HI""HA""HI" u "HEY""HAY""HOY""HUY" te dubare kirin, di nav diranan de ji ?paqij“ "tenduristi" u hwd. Hin gotin ten dubarekirin, le hin qinik ji hene, be wan kar nabe.

Dema dest bi kare ?ano te kirin, di destpeke de tevgera la? pewist e, da ku ji jer heta seri germ be. Bi wan livinen ling, dest, mil u tu u seri; listikvan dikare tevgera xwe, denge xwe tevgera awir u ruyen xwe bi xwe qontrol bike. Ev hemu bi regeh u rez pek ten. Dema pewist be, ji bo roleki dive listikvan ji ni?ka ve li erdekeve pe?de lingen xwe vedike u li ser eni?ka mile rast xwe diaveje erde, dure xwe gildi dike.

Dema bixweze rune, linge rast an ji ye cepe di ?unde dimine. Giraniya la? te mezinkirin.

Wexta listikvanek di listike de li ser ?anogehe ye, dive pi?ta xwe ji tema?evanan neguhere. Dema listikvanek diaxife, yen din cihe xwe bigirin u dema ku dora wan hat ew li gor giringiya rolen xwe biaxifin.Ti kes nikare li pe? listikvaneki raweste u dive her yek li ser ?anogehe belav bibe. Duri?me listikvanan bi bizaven wan civane estetik dibe.

Li Kurdistane ji ber sedemen metingehkirine, kare ?ano pe? neketiye, di bin desthilatiye de sedsalen direj di bin bandora canda wan de maye. Dive ronakbir u hunermenden Kurd bi rez u pivanen zanyari li ser cand u hunera Kurdan lekolin u legerinen xwe rez bikin u sazgehen candi ben avakirin, da ku her ti?t ji nu ve were ceribandin. ?ano wek weje , sinema u hunere destan yen din cek u haceteke giring e ji bo tevgera gele Kurd.

Cavkani [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

^ "Theater | Definition, History, Styles, & Facts | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 .
^ "Western theatre - The Romantic theatre | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 .
^ https://web.archive.org/web/20220710130926/https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/19th-century-theatre . Ji orijinale di 10 tirmeh 2022 de hat ar?ivkirin . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 . {{ cite web }}: |title= kem an vala ye ( alikari )

Lacos Egri "Hunera nivisandina ?ano"
Augusto Boal "?ano ji bo bindestan"
Sevda ?ener "ramaniya ?ano"
Metin And "diroka ?ano"
Adalbert serger "maske u ?ikilguherandin"
Mamosteyen Dibistana listikvanan a ewlekariye-berlin

[1] "Theater | Definition, History, Styles, & Facts | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 .

[2] "Western theatre - The Romantic theatre | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 .

[3] ttps://web.archive.org/web/20220710130926/https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/19th-century-theatre . Ji orijinale di 10 tirmeh 2022 de hat ar?ivkirin . Roja gihi?tine 26 kanuna pa?in 2023 . {{ cite web }}: |title= kem an vala ye ( alikari )

[1]

[2]

[3]

Danegehen kontrola otoriteye
Navneteweyi	FAST
Neteweyi	Spanya Fransa BnF data Almanya Israel DYA Japon Komara Ceki
Yen din	Historical Dictionary of Switzerland NARA