한국   대만   중국   일본 
Napoleon Bonaparte ? Wikipedia Zum Inhalt springen

Napoleon Bonaparte

Uß de Wikipedia
He die Sie os op Stolberjer Platt
(Sije op Stolberjer Platt )
un jeschrieve wie moch ot kallt
(Sije jeschrieve wie moch ot kallt )

Napoleon Bonaparte (* 15. Aujust 1769 ) a Ajaccio op Korsika ; † 5. Aujust 1821 op St. Helena . Ha woch ono Staatsmann un Veldhaar .

Em singe Name weed op Franzuusesch wie [ napole?? bon?p?rt ] ( IPA ) ußjeshproche.

Als Kengk [ Andere · der Qualltax andere ]

Napoleon wood als Napoleone Buonaparte a Ajaccio op Korsika jebooro. Sing Aldere woore Carlo Buonaparte un Laetitia Ramolino . Ha hott Zwolf Jeschwistere wobei ha dr Zweitaldste woch. Napoleon besoot d Schull a Ajaccio un hott Spass am Lase un an Jeschichte. Singe Papp hott vreuer davoor jekampft, dat Korsika van d Franzuuse unavhangisch wood. Da Jedanke hat Napoleon lang em Kopp jehatt.

Als jonge Mann un bei ot Militar [ Andere · der Qualltax andere ]

Napoleons Papp schaffte ot, dat Napoleon bei ot Militar van d Franzuuse usjebeld wood. Em Dezember 1778 koom ha zosamme met singe aldere Brooch no Autun , om do d franzosische Sproch richtisch z liire. O Jooch spiir jang ha als jonge Soldat no Brienne , om do usjobeld z waade. Ha koom bei di ange jong Soldate avver net jott a.

An d Scholl wooch ha ma em Rechne un en Jeschichte jott. En o paar Fascher wood ha isch jar net jeprooft. Watt ham avver siir jott joveel woch en Jeschichte d Kampfe va Alexander dr Jruuße un Julius Caesar .

Ha packte avver d Profung un sollt en d Marine joo, avver sing Aldere schaffde ot, dat ha no d Artillore koom. Joohr 1784 wood ha an d beitste Militarschull va Paris ajonomme.

Am 24. Aujust 1785 storv Napoleons Papp un ho wood dr Chef van d Familisch, da singe aldore Brooch Pastuur woode wooch. Met 16 Jooch schaffte Napoleon ot, Offizier z waade. 1786 wood ha Leutnant em Rejiment La Fere . Zwei Jooch spiidr, 1788, wood ha no Auxonne vorsatze.

D Revolutiun [ Andere · der Qualltax andere ]

Napoleone Buonaparte (1812)

Napoleon soch en d Revolutiun va 1789 on Mojolischkeet, Korsika va Frankreich unavhangisch z maache un woch doher ono Vreund van d Revolutionare, henger di ha sisch met si Rejiment stallt. 1791 wood Napoleon zom Premiumleutnant va sii Rejiment. Am 17. Juli 1791 troon Napoleon zo d Republikaner ovver un wood Medglied van dr Jakobinerbond. Em selbe Joohr wood Napoleon dr Chef van d Nationaljarde op Korsika. Dobei jeroont ha avver a Kampfe un Napoleon jeht no d Franzuuse zorock.

1792 wood Napoleon us d Armee entlosse. Ha hott Flupp. Als ha no Paris jang, om jaje sing Entlossong z klaare, do hant se ham net ma neu ajestalt, se hant ham zom Hauptmann jemaat. Napoleon jang bald weer no Korsika zorock un kampfte jaje Sardinie. Als dr Nationalkonvent sisch jaje Napoleon ussproch, moot Napoleon met sing Familisch en ot Exil no Frankreich joo.

Als a Frankreich d Jakobiner va Maximilien de Robespierre d Macht ovvernomme hodde, jang Napoleon zo si Rejiment no Sudfrankreisch zorock. Sei hellte ham voor ono johe Vreund un maade Napoleon zm Chef van d Artillerii un ha sollt helpe, de Stadt Toulon ezonemme. Met d Holp va Napoleon hat dat am 19.Dezember 1793 gefluppt un am 22. Dezember 1793 wood Napoleon zom Brijadejeneral gemaat. Ha wood Chef van d Armee a Italie . Ono Schlaach en ot Jeneck kraat ha avver als d Jakobiner verloore un ha sujaar en ot Jevangnis joo mood un ha ot Komando verloor. Napoleon laavde nu a Marseille un hott do o Kuddelche met Desiree Clary . Napoleon jang no Paris un holp Paul de Barras bei ono Opstand, watt Napoleon dr Rang van ono Divisionsjeneral abraat. Spiir wood ha sujaar ovvischte Befehlshaber van ot Ennere.

Am Nungde Marz Sovvezehhondotsaaßunnungßisch ( 19.3. 1796) hiroode Napoleon Josephine de Beauharnais .

Dr Kresch jaje Italie [ Andere · der Qualltax andere ]

Zwei Daach no sing Huchzitt jang Napoleon warm no Italie, wo sing Armee op ham waade. Ha schaffte ot us da welde Hoof on modern Armee z maache. Am 10. Mai 1791 hat sing Armee jaje d Osterreicher , dovoor at jaje dr Konig va Sardinie jewonne. Sing Arfolge maade ham zwar a Italie beliept, avver a Frankreisch traude se ham nat asu janz. Maache kutte se do avver nat voll.

Ajipten [ Andere · der Qualltax andere ]

Am 1.Juli 1798 koom ha met 38.000 Soldate a Ajipten a. Vorhen hot ha at Malta besatze. Am 23. Juli 1798 trock ha a Kairo enn. Do kraat Napoleon d Informatiun, datt sing Scheffe van d Anglander versenkt woode send. Ha woch dodorch van sing Heemot avjetrennt. Wesseschaftler, di bei ham woore, maade en di Zitt voll Entdeckungen, avver ewisch kutt un wool Napoleons Armee nat an Ajipten bliive. Dozo koom, dat d Pest voll Soldate ombraat. Ha leed voll van sing Soldate zorock un jang warm no Frankreisch, wo ha am 9. Oktober 1799 akoom.

18. Brumaire VIII. un watt druss wood [ Andere · der Qualltax andere ]

Emmanuel Joseph Sieyes

Do kanne a Paris me an ono Erfolsch van ot Direktorium jlood, spellte Emmanuel Joseph Sieyes un Roger Ducos met da Jedanke, ot Direktorium z sturze. Napoleon sollt halpe un met sing Holp hand se ot jeschafft. Bonaparte, Sieyes un Ducos woode Konsule. Napoleon schaffte ot dobei dr ischte z waade un moch ka sahre, dat ha allein rejierde. Am 25. Dezember 1799 wood bestemmt, dat Napoleon als ischte Konsul voor 10 Joohr em Amt blieve kutt. Z ischt kampfte ha jaje alle us d Oppositiun. Avver ot rischtije Kampfe kutt ha och net losse. Am 10. Juni 1800 jewonn ha em zweide Koalitionskresch. Am 8. Oktober 1801 maade ha Vreede met do Russe, am 25. Maaz 1802 met Angland . 1803 vorkoofde Napoleon Louisiana . 1802 leed Napoleon sisch zm Konsul voor dr Rest va si Laave waale.

Kresch jaje Russland un Dutschland [ Andere · der Qualltax andere ]

Als d Preusse d Franzuuse saahte, sei sollte sich hanger dr Ring zorocktrecke, do entscheed Napoleon, dat sing Soldate dorch Thuringe no Berlin tracke sollte. Bei Jena un Auerstatt verloore d Preusse un d Franzuuse marscheerde a Berlin an. Avver ha trock wiir. Suu verbraat ha dr Winkter 1806/1807 a Warschau, wo ha o Kuddelche met Maria Walewska hot un hoor o Kengk maade. Am 7. Juli 1807 joov ot Vreede tosche Frankreisch, Russland un Preussen dorch dr Vreede va Tilsit . Bo janz Zentraleuropa wood nu va Frankreisch kontrolliert.

Ono neue Kresch jaje Russland [ Andere · der Qualltax andere ]

Waterloo

Dr Zaar Alexander I. wool nat mi langer d Kontinentalsperre jaje Angland metmaache. Doropp han trock Napoleon all sing Soldate zosamme un hot ovver 675.000 Mann an d Jrenz zo Russland stooh. Ha kampfde wi ono Welde, avver dat Land wooch asu jruuß, dat ha zovoll Soldate verloor. Bei d Schlacht va Borodino veele allein 80.000 Soldate. Ha kutt zwar noch Moskau anamme, avver am 18. Oktober 1812 entscheed ha, aavzotrecke. Ma 18.000 Soldate koome heem.

Warm Heem [ Andere · der Qualltax andere ]

Als ha heem woch, do zeechte ot sich, dat sing Vreunde sich neu Vreunde soohte. Ha vorloor dr Rockhalt en d Armee. Am 31. Maaz 1814 vorloor ha Paris. Am 11. Aprel 1814 joov ha op. Ha wood dorop hen dr Herscher va Elba un kraat 1.000 Soldate.

Op Elba un St. Helena [ Andere · der Qualltax andere ]

Ot Jraav va Napoleon

Am 4. Mai 1815 koom ha a Elba a un versoot am 1. Maaz 1815 weer no Frankreisch zorock z joo. Napoleon schaffte ot, 125.000 Soldate z sammele un trock jaje Osterreich, Russland, Angland un Preußen. Ha hat zwar a paar Schlachte jowonne avver a Waterloo vorloor ha jaje d Armee va Wellington . Doropp beschlosse d Alliierte ham no St. Helena en ot Exil z schecke. Am 5. Mai 1821 storv ha. Seit dr 5. Dezember 1840 litt ha em Invalidendom a Paris bejraave.

Websigge [ Andere · der Qualltax andere ]