Gustav Wagner
(*
18. Juli
1911
a
Wien
; †
3. Oktober
1980
a
Sao Paulo
woch em
Zweide Weltkresch
Oberscharvuhrer beij d
SS
un dr stallvortranende Ovichte van ot
Vornichtungslajer Sobibor
.
Wagner wood em Joohr 1931 Metjlett van d
NSDAP
, di zo di Zitt a
Osterreich
noch vorboone woch. Als so ham erwichde,
Hakenkrutze
an d Wang jemolt z ha, wood ha vorhaft un turmde no
Dutschland
, om net wiir bestroft wade z konne. Zo iisch troon ha d
SA
beij, waßelde dann avver zo d SS. A
Hartheim
woch ha domet betraud, Behinderde onger d
Aktiun T4
omzebrange.
Em Maaz 1942 wood ha no
Sobibor
vorsatze, wo ha dr Vize va
Franz Stangl
, va September 1942 a zm zweide Mann no
Franz Reichleitner
jemaad wood. Gustav Wagner hod domet d zweidhukßde Positiun em Vornichtungslajer Sobibor. Ha bekleede vam 12. Februar 1943 a d Positiun van ono Oberscharvuhrer van d SS. A sing Positiun entscheed ha an d Ramp van ot Lajer, wa noch o paar Daach laave dorv un wa o paar Stond spiir omjebraad wood. Om d 250.000 Mansche had ha op si Jewesse.
O paar Vall ovver ot Vorhalde va Wagner woode va
Eda Lichtman
, on Ovverlaavende us Sobibor ovvermeddelt:
- So beschriivd, dat Wagner Zusch wod, wi o
Kengk
beij on neu ajekomme
Vrau
jebore wood. Dat Kengk vong jraad a z kake, do joov ha ono
Trawnikimann
da Opdrach, dat Kengk em Klo z vorsuffe un d Mamm z vorjase.
- Ono angere Jevangene, Szaul Sztark, hod di Opjaav, d
Jans
van d SS z hohne. Nomme di net flott jenoch zo, su schloor Gustav Wagner Szaul met d Peitsch. Als eemol en Jans storv, wood ha met Peitscheschlach dorch ot Lajer jejaachd un duud jeschlaare.
- Als Wagner o 13 johrisch Maddche soch, dat ajeschloffe woch, watt vorboone woch, schloch ha dat Kengk zr Stroof 25 Mol met on Peitsch.
- Als met ono Transpocht ono Mann met donkle Hutt, singe Naam woch Szaul Flajszhakier, akoom, zwong Wagner ham o Laddche z sange.
“Vi lustig ist de unser lebn,
Man tut unz tsu essen gebn,
Vi lustig ist im grynen vald
Vo ich mich ofhalt…”
Op
Ripuaresch
heechd dat:
“Wi schunn es os Laave,
He kriije mo z eiße,
Wi schunn es ot voor mich hee en d schunne Bosch
Wo ich jraad ben.“
Va da Daach a, woode alle em Lajer jezwonge, dat Laddche z sange.
- Beij ono angere Vorvall woohl Wagner da Jevangene Szaul Flajszhakier zwenge, ono angere Mann, da o Stockche Botter jeklaud hod, 25 Peitscheschlach z javve. Szaul saad, dat ha net met on Peitsch omjoo kutt. Da hat Wagner z iisch Szaul un dann da angere 25 Schlach vorpaaßd.
- Voor dr Besock va Heinrich Himmler, da sich akikke wohl, wi dat Lajer werkde, bestald Wagner on Jrupp va jong Mansche. Nodamm ha Himmler un sing Delegatiun ot Lajerdeel I un II jezeechd hod, jange so z ot Lajer III. Do waade di jong Luuh, moote sich ustracke un woode voor di
Oohre
va Himmler un Wagner vorjaßd. Dono vuhrde Wagner voor, wi di Lische vorbrannd wode un watt mo met di Eisch dang.
Heinrich Himmler
zeechnede Wagner voor si Werk en ot Lajer va Sobibor us un nannd ham enne van d beitzde Manner beij d
Aktiun Reinhard
. Wagner woch dovor bekannd, dat ha d
Judde
qualde, wo ot ma mojelich woch. Singe Spetznaam em Lajer woch ?Dr Metzjer“ un ?Dr lachende Dudesengel“. Angere sproche van dr ?Wolf“. Ot wood vorzalld, dat Wagner ni z Meddach eiße wood, wenn ha net vorhen ono Mansch omjebraad hod.
No dr
Opstand va Sobibor
mood ha dat Lajer schlosse un maade si Wark a
Italije
en d
Sonderabteilung Einsatz R
wiir.
No dr Zweide Weltkresch vorstoch ha sich onger valsche Naam a Graz, bevoor dr
Vatikan
ham holp, ovver
Syrie
no
Brasilie
z komme, wo ham am 12. April 1950 erlaubt wood, op Dauer onger dr Naam
Gunther Mendel
em Land z bliive.
Simon Wiesenthal
fluppde ot, ham vassnemme z losse.
Stanislaw Szmajzner
, enne van ma 47 Ovverlaavende us ot Lajer Sobibor, identifizeerde ham. Voll Lander vorsoote, Gustav Wagner usslavvere z losse, watt Brasilie avver net zoleet.
Am 3. Oktober 1980 braad ha sich om. Jrond send net bekannd. Secher es ma, wi ha dr Radiosender
BBC
verzalld had, dat ha ni o schlaad Jewesse jehad had. Ha hod ma si Wark jedooh un no Viirovvend net dorovver nojedaahd.