Charles Chaplin
(*
16. Aprel
1889
a
London
; †
25. Dezember
1977
a Vevey,
Schweiz
) woch ono
anglische
Schauspeller
un Rejisseur. Ha produzeerde avver och sing eje Filme un jolt als ana van d beitste Komiker, di ot jojovve had.
Ha woch ot
Kengk
va Charles Spencer Chaplin un ot Hanna Harriet Chaplin, di beede Kunstlere woore. Kott no d Jebuurt va Charlie trannde s sisch. Do sing Mamm nat jesond woch, vorbraad Charlie d meetste Zitt a Heime. Met 5 Joohr troon Charlie ot ischte Moll en o
Teatr
op. Sing ischte Titlroll kraat ha 1901 als Elfjoohrije.
1913, dat woch beij on Reiß dorch d
USA
, wood Chaplin voor dr Film entdakkt. Ha driinde sing ischte Filme voor d Kiistoun Filmjosallschaft (Keystone). Dat jang avver net lang jott. Ha kraat Krach met Mack Sennett. Chaplin woohl sing Fijur ?Dr Tramp“, watt osu voll wi ?Dr Rommdriiver“ heecht, oruss stelle. Do da beij ot Voolk jott akoom, wood Chaplin och Rejissor, schreev d Driibosch un maade dr Schnett - alsu alles, watt voor ono Film wichtisch es.
Charlie wood osu bekannt, dat ha sisch voor Ajeboote komm ratte kutt. 1915 waaßelde ha no ot Essanay-Studio. Do liirde ha ot Edna Purviance kenna. Met hor driinde ha 35
Filme
. 1917 vong ha o
Kuddelche
met hor a.
Ot duurde net lang, do waaßelde ha warm. D First National boone ham osu voll Knopp, dat ha net weerstoo kutt. 1921 driinde ha ?The Kid“, watt ?Ot Kengk“ heecht, ono Film ovver o Kengk, dat kenn Aldere mi hat un zsamme met ono Tramp, dam Charlie speld, vorsockt dorch ot Laave z komme.
1918 hiirode Charlie Mildred Harris. Met hoor kraat ha Norman Spencer, da avver drei Daach no d Jebuurt storv. Charlie un Mildred bleete nat lang zsamme. Seij leete sisch am 13. November 1920 scheede.
Als dr Vrdrach met First National ußjelauve woch, maade Chaplin met Mary Pickford, Douglas Fairbanks Senijor un D. W. Griffith o eeje Studio, d United Artists op.
1924 liirde Charlie beij dr Film Joldrausch Lita Grey kenne. Ot duurde net lang un Lita erwaade o Kengk va Chaplin. Charles Spencer Chaplin Jr. wood jeboore. Avver d Ehe tosche Charlie un Lita duurde ma bes 1926 un wood jescheede.
1936 koom dr Film Modern Times oruss, watt Moderne Zitte heecht. Charlie kommerde sisch do om bo alles. An Amerika wood voll ovver dr Film jeschubbt. Ha woch jaje d neu Zitt ajestallt.
1936 hiirode Charlie sing dreide Vrau, Paulette Goddard. Dat wood avver net an d jruuße Jlock jehange, dann no sing leitste Scheedung wood ha van ot Volk en d Loot zresse.
Charlies ischte Film met Tuun komm 1940 oruss. Dr Jruuße Diktator (The Great Dictator). Ha sproch sisch jaje
Hitler
uss. Ha maade ham ono Hoof Arjer. D amerikanische Bohorde woohle dr Film net vreijavve.
1942 wood Charlie va Paulette Goddard jescheede. Kott dorop leered ha Oona O’Neill kanne. Seij hiiroode un beede kraate noch 8 Kenger.
Va 1947 a vong on schwooch Zitt voor Charlie a. Ot Antitrustkommitee woohl ham d Joneemijung enttrecke, a Amerika z laave. Ha wood vordachticht, voor d Kommuniste z see. 1952 dreende ha Amerika dr Rock. Ha woohl ma voor o paar Daach no Angland, avver d Amerikaner leete ham net mi en ot Land zrock. Charlie bleed nuuß angisch ovverich: ha bleed a Europa un trock no d Schweiz.
1957 entstang Chaplins voorleitzte Film, dr Konnig va
New York
, 1967 singe leitze met ?D Jraafin va Hong Kong“.
Weihnachte
1977 storv Chaplin em Aldr va 88 Joohr a
Vevey
en d Schweiz.
Zwei Mond no si Bojrabnes wood sing Lisch jestoohle. Ot solld Jeld erpresst waade, avver d Lischerauber woode jeschnappt un Charlie o zweide Mol bojraave.
- 1914: Mo schleed sisch osu dorch
- 1914: K.o. jeschlaare
- 1916: Dr Oppaaßer
- 1916: Dr Feuerweermann
- 1916: Dr Rommdriiver
- 1916: Een Uuhr naats
- 1916: Dr Jraav
- 1916: Hanger d Kulisse
- 1916: D Rollschoonbaahn
- 1917: D Kuur
- 1917: Dr Awandrer
- 1917: Dr Abenteuerer
- 1918: O Laave wi ono Hond
- 1918: Ot Jowaahr ovver d Schoore
- 1921: Dr Rommdriiver un ot Kengk
- 1921: D fing Luuh
- 1923: Dr Piljer
- 1925: Dr Joldrausch
- 1928: Dr Zirkos
- 1931: Ot Latt van d jruuße Stadt
- 1936: Moderne Zitte
- 1940: Dr jruuße Diktator
- 1952: Ot Rampelett
- 1957: Ono Konnig a Nju Jork
- 1967: D Jraafin va Hong Kong