?????? ????????? ???? ???? ?????????????? ?????? ????????
???????????????? ??????????
. ?????????
??????
?????? ???? ???? ???????? ????. ??? ? ?????? ????? ???????????? ?????? ????????????? ???????. ????? ??????? ????????? ????????? ??????????? ?????? ????????????? ??? ?????????. ????????? ??????, ???????? ????? ???? ??????.
????????? ???????? ????????? ???? ??????????. 19 ?? ?????? ?????????????, ??????-??????? ????????? ???? ?????? ?????????? ?????? ????????? ?????.
[?]
??????? ?????? ????? ??????
[
????????
]
????????? ????????? ?,???,??? ???? ?????????? ?????????????.(???? ??????????). ???
???????
????? ???? ???????? ????????? ???? ??????????. ?????? ???????? ?,??,??? ?????? ?? ???? ?????? ????? ???????? ?????? ???????????? ?????????????.
[?]
????? ????? ??????????? ???? ????-???????? ????????? ???. ??????? ??????? ??,??? ???? ???????????
?????????????????.
[?]
??????????????? ??? ???? ??????????? ??? ????? ??????? ?????????????.
???? ???? ???? ??????? ????? ???????? ?????? ??????????. ???? ? ????????
????????????
???????????????????? ??????????????.
[?]
? ????????? ????? ???????? ????? ??????????? ??????? ???????????.
[?]
????????? ??????????, ??????, ??????? ???????, ???? ????????????? ????? ????????????? ????????? ???????? ????? ??????? ???????????? ?????????????. ?????? ???????? ???? ??? ?? ???? ???? (????-????),
[?]
??? ???????? ??????????? ?????? ?????????? ????????? ?????????? ???????????????.
[?]
?????????? ????? ?????? ???????? ?????????? ???????? ????????????? ???? ??? ????????? ?????????.
?????? ?????????? ???????? ????????????? ???????. ??? ?????? ?????????? ????????????????? ???????????? ???? ???????? ???????????.
???? ????????? ????? ???????????:
- ??????
????
- ??????? ????
- ?????? ????
- ??????????? ????
- ????? ????, ???? ????? ???????? ????? ??????????? ?????????????????
[?]
- ???? ????
- ?????????
??? ??????, ??????, ???? (??????????? ????????)
[?]
????? ???????? ????? ????? ??????????? ????? ?????????, ??????? ???????? ????????? ?????? ????? ??????? ???? ??????????? ????? ???? ?????????? ?????? ?????????? ?????????????.
[?]
?? ???? ??????? ??????????????? ???? ????? ?????????????? ??????????? ???
?? ?????????
???????? ???????? ????????? ???????????. ??? ?????????? ???????? ??????? ???????????????, ????????? ???????? ?????????? ?????????????????.
[?]
????????? ????????? ???? ????? ?????? ????? ??????? ???? ???????????????. ????? ??????????? ???????? ?????????, ????? ????? ????? ???? ?????? ???? ???????????????. ??????????, ?????? ????? ???? ???? ???????????? ??? ??????????.
?????? ??????????? ???????????? ???? ???? ?????????????????. ??????? ??? ??????????? ???????? ????? ?????? ?????????? ?????????? ???? ????????????.
[?]
[?]
?????????? ????????? ??????????????? ???????????? ?????????????. ??? ??? ????????? ????????????? (?????? ????) ??????????? ???????????.
????????????
[
????????
]
?????????? ?????
????????????
?????, ??????? ?????? ??????????????? ????? ??? ??????? ?????????????.
????????? ??????????? ???????? ????, ??????????? ????????? ?????????????. ????? ????? ?????????
???????
, ??????????
??????
(
????-?????? ???????
), ??????????
????
( ??????-?????? ???? ) ????? ??? ???????? ??????? -
???????
, ???? ?????
????
???????? ?????? ???????.
?????????????, ????? ????????? ??????????, ???? ????? ??????? ??????????? ????????????:
- ???? ???? ???? ??????-?????? ???????????????? ????????? ???????????? ?????? ???????? ???????.
- ??? ????-????? ???????????, ?????? ??????? ?????? ????? ???????? ???????.
- ???? ???? ?????????? ?????? ???? ????-????? ?????????? ?????????. ???? ????????? ???????? ???????? ????????? ???????????. ??????? ???????? ???? ?????????? ???????????? ?????.
?????? ??????????
|
??????
|
?????
|
????????
|
|
??????
|
?????
|
???????
|
?????
|
m
|
n
|
?
|
ŋ
|
|
????????
|
?????????
|
p
|
b
|
t?
|
d
|
c
|
k
|
?
|
????????
|
p?
|
b?
|
t??
|
d?
|
|
k?
|
|
?????????
|
?????????
|
|
|
|
d?
|
|
|
|
????????
|
|
|
|
d??
|
|
|
|
??????????
|
|
|
s
|
?
|
|
|
h
|
??????
|
|
|
|
|
j
|
w
|
|
??????
|
|
r
|
|
|
|
??????. ??????
|
|
l
|
|
|
|
??????????
|
|
IPA
|
Translation
|
??????
|
|
|
IPA
|
Translation
|
??????
|
m
|
mrad
|
[ mraːt? ]
|
animal
|
??????
|
n
|
????
|
[ ???? ]
|
iron
|
??????
|
?
|
????
|
[ ?aː ]
|
aunt
|
????????
|
ŋ
|
ngen
|
[ ŋ?n ]
|
wane
|
?????????????
|
p
|
??????
|
[ ???? ]
|
ask
|
????
|
p?
|
????
|
[ p??lːaː ]
|
special
|
?????
|
b
|
???????
|
[ ???? ]
|
goat
|
????
|
b?
|
????
|
[ b??? ]
|
Bhoi
|
????
|
t?
|
tdong
|
[ t?d?ŋ ]
|
tail
|
???
|
t?
|
????
|
[ t??aː? ]
|
ice
|
?????????
|
d
|
dur
|
[ d?r ]
|
picture
|
?????
|
d?
|
dheng
|
[ d??ŋ ]
|
park
|
????????
|
k
|
??????
|
[ kr?ŋ ]
|
rib
|
?????????
|
k?
|
???????
|
[ k?r?ŋ ]
|
entice
|
??????????????
|
d?
|
jlaw
|
[ d?laː? ]
|
howl
|
????
|
d??
|
????
|
[ d??eː? ]
|
wet
|
?????
|
s
|
syiem
|
[ s?eːm ]
|
monarch
|
???
|
?
|
shnuh
|
[ ??oː? ]
|
hair
|
?????
|
r
|
????????
|
[ ??????? ]
|
platform
|
??????
|
l
|
??????
|
[ leː? ]
|
white
|
????
|
j
|
????
|
[ j?ːr ]
|
snow
|
???
|
w
|
????
|
[ waː? ]
|
river
|
???
|
???? ????????
|
??????
|
??????
|
?????
|
??????
|
?????
|
??????
|
?????
|
??????
|
?????
|
?????
|
?
|
iː
|
?
|
|
?
|
uː
|
????
|
e
|
eː
|
|
o
|
oː
|
???? ?????
|
?
|
?ː
|
|
?
|
?ː
|
?????
|
|
a
|
aː
|
|
??????????
|
|
IPA
|
Translation
|
??????
|
|
|
IPA
|
Translation
|
??????
|
?
|
?????
|
[ ???? ]
|
fire
|
?????
|
iː
|
ih
|
[ iː? ]
|
cooked
|
???????
|
?
|
ynda
|
[ ?ndaː ]
|
until
|
???
|
uː
|
ruh
|
[ ??ː? ]
|
also
|
??
|
e
|
miet
|
[ ???? ]
|
night
|
??????
|
eː
|
iermat
|
[ eːrmat? ]
|
eyelash
|
???????????
|
o
|
???
|
[ ???? ]
|
hill
|
?????
|
oː
|
ud
|
[ oːt? ]
|
moan
|
???????????
|
?
|
reng
|
[ ??ŋ ]
|
horn
|
?????
|
?ː
|
????????
|
[ ?ːrj?ŋ ]
|
whirlwind
|
?????????
|
?
|
ong
|
[ ?ŋ ]
|
say
|
??????????
|
?ː
|
?????????
|
[ ??lː?ːŋ ]
|
Shillong
|
?????????
|
a
|
???????
|
[ ???? ]
|
spicy
|
??????????
|
aː
|
????
|
[ saːt? ]
|
ceiling
|
???????
|
???????? ??????????? ?????, ????? ???? ????????? (???????) ?????? ??????????? ????????????????????. ???????????? ?????? ????????? ????????? ????? ???? ?????? ????? ??????????????.
?????? ??????
???? ????? ???? ? ????? ?????? ??????????? ????????? ??????. ?????????? ???? ???????????? ?????? ????????? ??????????. ???????? ??????
?? ?????? ????? ?? ????
????
?? ??????? ??? ?? ??????
, ??? ???? ????? ?????? ??????????.
?????? ??????, ????? ??????, ???? ??, ?????????
????????
?????????. ???????? ????????? ?????? ????????? ?????? ????????. ??????????, ?????? ?????????? ???????? ?????????? ?????? ??????????????? ????? ???????????? ???????.
[??]
???? ????? ?????? ????????? ???? ????????????????? ?????????
?? ?????????? ??????
(?? ????????) ?????????? ???? ??????.
???? ????????
[
????????
]
???????? ???????????? ?????? ????????????? ???????? ??????? ????????????? ???????. ???? ??? ???????? ???????????? c, f, q, v, x ????? z ??????????? ??????????? ???? ?? ?????? ????????????? ?????????? ????? ??????????? ??????????? i ????? n ????? ?????????????? ????????????. ?????? ?????? ?? ????????? ????????????????.
???? ????????
Capital letters
|
A
|
B
|
K
|
D
|
E
|
G
|
Ng
|
H
|
I
|
I
|
J
|
L
|
M
|
N
|
N
|
O
|
P
|
R
|
S
|
T
|
U
|
W
|
Y
|
????? ????????
|
?
|
??
|
??
|
??
|
?
|
??
|
?????
|
???
|
I
|
I
|
??
|
???
|
??
|
???
|
N
|
?
|
?
|
???
|
???
|
??
|
??
|
???????
|
??
|
Small letters
|
a
|
b
|
k
|
d
|
e
|
g
|
ng
|
h
|
i
|
i
|
j
|
l
|
m
|
n
|
n
|
o
|
p
|
r
|
s
|
t
|
u
|
w
|
y
|
???? ????????
|
?
|
??
|
??
|
??
|
?
|
??
|
ng
|
??
|
i
|
i
|
?
|
???
|
??
|
???
|
n
|
?
|
?
|
???
|
???
|
??
|
??
|
???????
|
??
|
???????? ????????
|
???
|
???????
|
??
|
??
|
???
|
???
|
eng
|
esh
|
??
|
??
|
??
|
?????
|
emm
|
enn
|
en
|
???
|
?????
|
aar
|
ess
|
??
|
oo
|
???? ??
|
???
|
Assamese
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
??
|
???????
|
?
|
??
|
??
|
?
|
?
|
??
|
????
|
????
|
?
|
?
|
?
|
???
|
??
|
???
|
"
|
?
|
??
|
1
|
???
|
??
|
??
|
???
|
????
|
Bengali
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
??
|
?
|
?
|
???
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
??
|
???????
|
?
|
??
|
??
|
?
|
?
|
??
|
?????
|
????
|
?
|
????
|
?
|
???
|
??
|
???
|
"
|
?
|
??
|
???
|
???
|
??
|
??
|
?
|
?
|
?????
- ?????????????? ??????????? ????? ???????????? ??????????????????, ???? ?????? ?????????? ???????? ???????????? ????????????. (
s
i
m
/sim/
</link> "?????" vs.
ri
/riː/
</link>
"???").
[??]
- ??/k
? ??????? ??????? ??/
c ?????
??????? ??????????????????.
c
?????
ch ?????
?????
k
?????
kh
?????? ???????????????. ????????????
c
????? ?????????????, ??? ?????????
k
????? ??????????.
- g
????? ?????????? ng ?????????? ??? ???????????? ?????. ?????? ???? ?????? ??????? ?????? ???????????? ??????????????.
- h
?????? ?????????? ????? ????? ??????? ?????? (?) ??-????????? ??????? ????????????????.
- y ?????
????????
??????????????????, ???? ?????? (?) ???? ????? ?????? ????? ??????? ?????? ??? ???????????????????.
?????????
??????????
i
??????? ??????????.
???????? ???? ????
[
????????
]
???? ?????? ???????? ???? ???? ???? ????????? ??????? ???? ???????????? ????? ?????? ???? ???? ????? ??????????? ???? ????????? ??????????? ???? ?????????.
[??]
[??]
[??]
???? ?????,
???????
???????????????
?????? ???????? ????? ???????????? ???????? ???? ??? ???? ?????????? ??????????? ????? ??????????? ???? ??????????.
[??]
???? ????
????????????????? ??????????
. ???????????? ????? ??????????????????? ??????? ??????? ?????? ??????? ??????? ??????????? ???????.
???????? ????? ????? ????????????
[
????????
]
???? ????? ????????????? ????? ?????? (???? ???????)-(????????)-(??????)-(????????)-(????)-?????-(??????)-(????????? ?????????)-(??????? ??????), ?????????.
?????? ????????? ???? ????????????? ???????. ? ????????? ?????? ?????????:
????????? ???? ?????????
???????
|
????
|
u
|
????????
|
ka
|
??????????
|
i
|
?????????
|
ki
|
??????
|
?????? ????? ????????????? ???? ???????? ????????? ???????:
- ka kmie
"mother" ?? ???? "????"
- u kpa
"father" ?? ????? "????"
- ka syiar
"hen" ?? ????? "????"
- u syiar
"rooster" ?? ????? "???????"
?????? (????) ????????: "?????? ?????? ??? ????????? ????????????? ???? ??? ????????? ???????????. ???? ???? ???????? ??????, ???? ??????? ????? ???????? ??????????????????? ?????, ????? ??????? ????? ???????? ???????????????????. ...? ????????? ????????? ??????????????. ???????? ????????? ???????? ????????? ????? ???????? ??????? ????? ??????????????? ???????? ?????? ???? ????? ?????? ??????????????? ????????????."
?????? ???????? ???????????????, ?????? ???????? ????????? ????? ???????????? ????? ????????? ?????????? ??? ???? ?????? ??????????:
??????????
|
????????
|
??????, ??????
|
?????
|
?????????, ??????, ???????, ?????
|
???????? ????? ????????
|
???????? ??????
|
???????? ???????
|
??????????? ????? ?????
|
????? ????? ????????
|
????????, ?????? ????????
|
??????? ????? ?????
|
???????? ????? ?????
|
??????? ???? ???????????? ????? ??????? ???????? ?? ??????????. ????? ????????? ????????????? ????????? ????? ?????? ????? ???????? ?????????????? ?????????? ???? ??????????????. ???? ?????????? ???????, ??????? ???? ???????????? ???????????.
??????????
|
????????
|
??? (?? ?????)
|
????? (U Bnai)
|
???? (?? ?????)
|
?? (?? ?????)
|
??? (?? ??????)
|
??????? (U Ngap)
|
??? (?? ????)
|
????? (?? ??????)
|
??????? ????? (?? ??)
|
?????? ????? (?? ????)
|
??????: ??????? ????????? ??????? ???? ????????? ???? ?????????? ?????????? ????????? ??????. ??????? ????????????? ????? ???? ????
syntiew (flower)
</link> ??? ?????????? ??????????????? ???????????????? ???? ???????? ???? ???? "u" ?????
u syntiew
?????? ????????</link> . ?????????? ? ???? ????????? ?????? ??????? ????????? ????????????? ?????? ?????????? ???????????? ???? ?????? ????????????? ???? ??? ????????? ???????? ???? ???????? ?????????? ??????????.
??????????? ????? ???????? ????????????
[
????????
]
??????????? ????????? ??? ???????? ???????????? ??????????, ???? ? ?? ???????????? ?????? ??????????? (????????? ????):
|
?????
|
??????
|
1 ?? ???????
|
nga thoh 'I write'
???? ???????????
|
ngi thoh 'we write’ ???????????'
|
2 ?? ???????
|
me thoh 'he (masc) writes' pha thoh 'she (fem) writes'
???? ?? '???? (????) ???????????' ?? ?? '???? (??????) ???????????'
|
phi thoh 'you (pl). write'
?? ?? '???? (pl). ???????'
|
3 ?? ???????
|
u thoh 'he writes' ka thoh 'she writes'
???? '???? ???????????' ????? '???? ???????????'
|
ki thoh 'they write’?? ?? '???? ???????????'
|
???????? ????? ?????????? ????????? /u/ ????? /ka/ ????? ???????? ????????????? ???????????? (????????? ????:1???):
???? ???? ??????
????
|
?????
|
?? ????.
|
???? ???????????.
|
?? ????.
|
???? ????.
|
?? ?? ??.
|
???? ???????????.
|
??? ??
|
???? ????????.
|
????????????? ???? ??? ???? ??????????????, /ym/ (????? ???? 'm ?? ??????????????????), ??? ?????? ????? ???????? ???? ????? ?????????????????. ??????????? ???? ????? ?????? ???????? ??????, ??? ??????? ??????????? ??????????? /la/ (????????? ????):
???? ???????????
[
????????
]
?????? ??????????? ????????? ??????? /pn-/ (?????? 1961). (?????? ????????? (1891) ?????
????
???? ????????????????):
??? ????????
|
?????
|
???? ????????
|
?????
|
?????
|
????? ??
|
?????????
|
????? ????, ????? ????
|
????
|
??????
|
???????
|
??????????
|
????
|
????
|
????????
|
???????????
|
????
|
???????
|
????-?????
|
?????, ???? ????????
|
????
|
????
|
????-????
|
???????
|
????
|
????????????
|
????-????
|
???????
|
????????? ???????? ????? ???? ?? ?? (????????? 1891 ????? IA ???? ????????????????). ????????? ?????????? "ia, 'to', 'for', 'agenst' ??? ????? ?????? ?????????? ???????????. ???????? ??? ?????? ????? ?????? ??????? ???????????"
?????????????? (1891) ?????? ???????? ???????? ???????????? ???????, ??????? ????? ??????????? ????? ?????? ???? ?????????????. ???????????????? ???????? ??????????? ??????????? ???????????? ????? ?????????????????????? ??????????? ?????????? ???? ????????? ????????????.
- ??????, ????? 1985.
???? ? ???? ?????????? ?????????
. ????: ??????? ?????? ??????????? ??????? ??????.
- ??????, ??????. 1855.
?????? ?????? ???? ?????
. (???????????? 1988)
- ??????, ????. 1961.
????, ??????? ????
. ??????? ????, ??: ????????? ?????? ??????????? ?????? .
- ??????-?????. 1977. "???? ??????????? ????".
?????? ??? ????-???? ???????
6:247?272
- ?????????, H. 1891.
???? ????? ???????.
???????, ?????? ?????????????, ?????????? ????? ???????? ???????? ????????
. ?????: ????? ????, ???????, ?????????.
- ?????, ????????. 1906.
????-???????? ??????
. ?????????: ????? ????? ????? ?????? ????? ????????????? ??????.
??????? ???????
[
????????
]
- 2006-?. ????. EK ?????? (ed.) ??????????????? ??? ???????????? ???? ????????????????????. ???????????: ?????????? ??????.
????? ????????
[
????????
]